Ermənistan: Azərbaycan ərazisinə qanunsuz raket zərbələri – Human Rights Watch-un hesabatı

Berlin/11.12.20/Turan: Ermənistan silahlı qüvvələri 2020-ci ilin sentyabrın noyabrına qədər hərbi əməliyyatlar zamanı Azərbaycana qanunsuz seçimsiz artilleriya və raket zərbələri endirib, bu barədə bu gün Human Rights Watch məlumat yayıb.

Noyabrda Azərbaycanda yerlərdə araşdırma zamanı HRW  Ermənistan silahlı qüvvələrinin ballistik raketlərdən, idarə olunmayan artilleriya raketlərindən və iriçaplı artilleriya güllələrindən istifadə etdiyi, açıq-aşkar seçimsiz hücumlar nəticəsində yaşayış məntəqələrini vurduğu 11 hadisəni sənədləşdirib.

Ən azından, digər dörd hadisədə döyüş sursatları açıq hərbi hədəflər olmayan rayonlarda dinc sakinləri və mülki obyektləri məhv edib.

“Ermənistan qoşunları müharibə qanunlarını pozaraq, dəfələrlə yaşayış şəhərlərinə və kəndlərinə idarə olunan və idarə olunmayan raketlərdən və ağır artilleriyadan istifadə ediblər”, deyə Human Rights Watch-un Avropa və Mərkəzi Asiya üzrə direktoru Hyu Uilyamson bildirib. “Altı həftəlik müharibə ərzində dəfələrlə edilən bu hücumlar qanunsuz olaraq dinc sakinlərin həyatlarını və evlərini məhv edib. Bu hücumlar qərəzsiz araşdırılmalıdır”.

HRW Ermənistan qoşunlarının Ağdam, Bərdə, Füzuli, Gəncə, Goranboy, Naftalan və Tərtərdə şəhər, qəsəbə və kəndlərə açdığı raket və artilleriya atəşlərini araşdırıb. Hesabatda bu zərbələrdən 18-nə baxılır. Həmin zərbələr nəticəsində 40 dinc sakin həlak olub, onlarla sakin yaralanıb. Məlumatlar hücumların 53 şahidi ilə şəxsi müsahibələr və 12 telefon müsahibəsi, xəbər və hökumət məlumatları əsasında toplanıb.

HRW həmçinin 17 hücumdan 10-nun peyk görüntülərini, habelə 9 hücum yerindən sosial şəbəkələrdə yerləşdirilmiş fotoşəkilləri və videoları araşdırıb. Bu materiallar hücumların vaxtını və tarixini, habelə dağıntıların miqyasını təsdiq edib. Digər hücumlara gələcək hesabatlarda baxılacaq.

Peyk görüntüləri sübut edib ki, Gəncə və Tərtər şəhərlərində, həmçinin Ermənistan qüvvələrinin hücum etdiyi Qaşaltı və Tapqaraqoyunlu kəndlərində Azərbaycan SQ-nin olduğunu göstərib.

HRW hesab edir ki, Azərbaycan sıx məskunlaşmış rayonlarda və ya onların yaxınlığında hərbi obyektlər yerləşdirməklə və hərbi əməliyyatların keçirildiyi yerdən bilavasitə yaxınlıqdakı mülki şəxsləri uzaqlaşdırmamaqla, dinc sakinləri gərəksiz yerə riskə məruz qoyur. Amma hərbi obyektlərin mövcudluğu Ermənistanın yaşayış məntəqələrində məhvetmə radiusu böyük olan qeyri-dəqiq silahdan istifadə etməsinə imkan vermirdi.

Azərbaycanın ərazilərin minalardan təmizlənməsi üzrə Dövlət Agentliyi (ANAMA) oktyabrın 4-dən 17-nə qədərki dövrdə Gəncəyə hücumlar zamanı “Smerç” idarə olunmayan artilleriya raketlərindən və “Skad-B” ballistik raketlərindən istifadə edildiyini aşkar edib. Bu hücumlar nəticəsində 32 dinc sakin həlak olub. 985 kq ağırlığında qəlpə-fuqas döyüş başlığı daşıya bilən “Skad-B” raketləri nişan alınmış hədəfdən minimum 500 metr yayına bilər. Hərbi hədəfləri mülki obyektlərdən ayıra bilməyən silahdan istifadə ilə hücumlar müharibə qanunlarını pozur.

Ermənilərin hücumları təkcə mülki əhali arasında tələfata səbəb olmayıb, həm də evlərə, müəssisələrə, məktəblərə və poliklinikaya zərər vurub və əhalinin kütləvi şəkildə köçürülməsinə səbəb olub. Azərbaycan Baş Prokurorluğunun məlumatına görə, 98 dinc sakin öldürülüb, 414 nəfər yaralanıb, 3000-dən çox ev və 100-dən çox yaşayış binası isə dağılıb və ya zədələnib. Azərbaycan hökumətinin nümayəndələri bildiriblər ki, hərbi əməliyyatlar zamanı 40 000 nəfər köçürülüb.

Müharibə qanunları hücum edənlərin mülki şəxslərə hücum barədə xəbərdarlıq etməsini tələb edir. Hücumların şahidləri bildiriblər ki, Ermənistan tərəfi öz hücumları barədə xəbərdarlıq etməyib.

   Oktyabrın 4-də Dağlıq Qarabağın “prezidenti” Araik Arutyunyan ingilis dilində tvitlər dətc edib, dinc sakinləri Gəncə də daxil olmaqla, hərbi qüvvələrə hücum olunacaq “böyük şəhərləri” tərk etməklə, “mütləq itkilərdən qaçmağa” çağırıb. Az sayda Azərbaycan vətəndaşına aydın olan dildə qeyri-müəyyən vaxtda qeyri-müəyyən hədəflərə hücum təhdidləri səmərəli xəbərdarlıq deyildi.

Oktyabrın 28-də ermənilərin Bərdəyə hücumu zamanı 21 dinc sakin həlak olub, 70 nəfər yaralanıb, habelə Azərbaycanın noyabrın 23-nə qədər Dağlıq Qarabağda dörd insidentdə kasetli döyüş sursatlarından istifadə etdiyi sənədləşdirilib.

Ermənistan hökuməti Ermənistan silahlı qüvvələrinin beynəlxalq humanitar hüququ və ya müharibə qanunlarını pozduğu hesab olunan hücumlarını qərəzsiz, ətraflı və şəffaf araşdırmalıdır.

“Ermənistan qüvvələri Azərbaycanın şəhər, qəsəbə və kəndlərinə qarşı çox dağıdıcı və qeyri-dəqiq silahdan istifadə ediblər”, deyə Uilyamson bildirib. “Region nə vaxtsa bu amansız, onillər boyunca davam edən münaqişənin çərçivələrindən kənara çıxmağa hazırlaşırsa, hər iki tərəfdən müharibə qanunlarının bu və digər açıq-aşkar pozuntularına görə məsuliyyət həlledici əhəmiyyət daşıyır”, deyə o qeyd edib. -02D-