Soçidəki üçtərəfli görüşün yekunlarına dair

Bakı/01.11.22/Turan: Kreml nizamlama məsələsində təşəbbüsü Qərbin əlindən almağa müvəffəq olub?

Bir çox ekspertlər və analitiklər özlərinə bu sualı verir. Təvazökar nəticələrdən göründüyü qədər, bu, baş verməyib. Moskva Yerevanı ermənilər üçün Qərbdən daha çox şey edə biləcəyinə inandıra bilməyib.

Paşinyanın Putinlə ikitərəfli görüşdəki nitqini və Rusiya prezidentinin görüşün yekunlarına dair son şərhlərini müqayisə etmək kifayətdir. Putin Paşinyanın verdiyi suallardan heç birinə müsbət cavab verməyib:  

1) Sülh müqaviləsinin Ermənistan tərəfin seçəcəyi prinsipləri, daha dəqiq isə, "Rusiyanın "Azərbaycan və Ermənistan arasında dövlətlərarası münasibətlər qurulmasının təməl prinsipləri" layihəsi".

"Ümid edirəm ki, görüşümüzün yekunlarına dair bugünki üçtərəfli bəyanatın mətnində bu sənədə istinad etmək təklifini dəstəkləyəcəksiniz", deyə Paşinyan bildirib.

2) Azərbaycan qoşunlarının Dağlıq Qarabağda Rusiya sülhməramlılarının məsuliyyət zonasından çıxarılması (söhbət Fərrux yüksəkliyindən gedir - red.).

"Bugünki müzakirələrin yekunlarına görə bu məsələnin həllini tapacağına ümid edirəm", deyə Paşinyan bildirib.

3) Sərhədin delimitasiyası prosesinə başlamaq üçün Azərbaycan-Ermənistan sərhədində təhlükəsizliyin artırılması mexanizmlərinin yaradılması.

Paşinyan qeyd edib ki, Yerevan Rusiyanın bu təklifi ilə razılaşıb, amma sentyabrın 13-də Azərbaycan "genişmiqyaslı hücuma başlayıb və yeni əraziləri işğal edib".

"Bizim üçün bu məsələdə RF-nin Azərbaycan qoşunlarının 11 may 2021-ci ildəki mövqelərinə çəkilməsi zərurəti haqqında ifadənin yer aldığı aydın mövqeyi çox vacibdir", deyə Paşinyan qeyd edib.

4) Ermənistan ərazisindəki regional kommunikasiyalar onun tam nəzarəti altında olmalı və Ermənistan qanunvericiliyinə uyğun istismar edilməlidir. Rusiya FTX-nin Sərhəd Xidməti yalnız bunun yerinə yetirilməsinə nəzarət etməlidir.

5) Azərbaycanda saxlanılan bütün Ermənistan vətəndaşlarının azad edilməsi və qaytarılması.

6) Sülhməramlıların 10-20 il Qarabağda qalması. 

Görüşün yekunlarına dair bəyanatda bu məsələlərdən heç biri ilə bağlı qərar yoxdur. Bu, o deməkdir ki, "Rusiyanın nizamlanma variantı" sadəcə olaraq mifdir.

Putinin Valday Forumunda Qərbin təkliflərinin Qarabağın Azərbaycanın tərkibində tanınması demək olduğu haqqında eyhamı Yerevanı qorxutmayıb. Paşinyan bu vəziyyətdə kifayət qədər məharətli davranaraq, Moskvadan Qərbin təklif etdiklərindən daha çox şey etməyi və Rusiyanın Ermənistanın müttəfiqi olduğunu sübut etməyi tələb edib.

Əminliklə iddia etmək olar ki, Paşinyanın təklif etdiyi bəndlər üçtərəfli bəyanat layihəsində olub, amma İlham Əliyevin israrı ilə çıxarılıb. Putin özü də bunu etiraf edib, "bütün məsələləri razılaşdırmağa müvəffəq olmadıqlarını" qeyd edib. Putinin narazı və yorğun görünüşündən göründüyü qədər, o, Əliyevi öz mövqeyini yumşaltmağa razılaşdıra bilməyib.

Soçidəki görüş üç ölkə liderinin bütün görüşlərindən ən uzun və ən səmərəsiz görüş olub.

Yaxın günlərdə Qarabağda İran, daha sonra isə Amerika kartını oynamaq məqsədilə Yerevanın fəallığının davam edəcəyini gözləmək olar. Paşinyanın Tehrana bugünki səfəri, çox güman ki, bu yolda ilk addım olacaq. 02B