Bu gün Bakının qurtuluşu günüdür

Dostlar! Bu gün Bakının qurtuluşu günüdür. Məhz, 1918-ci ilin sentyabr ayının 15-də Nuru Paşanın komandanlığı altında Qafqaz İslam ordusu Bakını azad etdi. Niyə məhz sentyabrın 15-də? 1918-ci ilin sentyabr ayının 15-i Qurban bayramı günü idi. Osmanlı imperiyasının Hərbi naziri Ənvər paşanın Qafqaz İslam Ordusu komandanlığına göndərdiyi təlimatda göstərilirdi ki, Bakı həmin gün azad edilməli və müsəlmanlar müqəddəs Qurban bayramını öz doğma şəhərlərində qeyd etməlidirlər. Belə də oldu. Həmin vaxt İstanbulda olan Rəsulzadə öz xatirələrində yazırdı. Ənvər paşa telefon açıb dedi ki, Emin bəy gözün aydın Bakı azad olundu. Həmin gün İstanbulda imkanlı adamlar Qurban bayramı ilə yanaşı Bakının qurtuluşu şərəfinə də qurbanlar kəsdilər. Bakı əməliyyatına rəhbərlik etmiş Mürsəl Paşa ömrünün bütün qalan hissəsini Mürsəl Bakü Paşa adı ilə yaşadı. Azərbaycan xalqının taleyində və tarixində önəmli yer tutan bu hadisəni millət heç vaxt unutmadı və bu gün də unutmur. Qafqaz İslam Ordusunun 15 sentyabr xilaskarlığı milli yaddaşa hopan bir hadisə idi. O, hadisədən sonra Bakıda, Gəncədə, Şamaxıda doğulan oğlan uşaqlarına Ənvər adı vermək dəbdə idi. Bu ehtiram şübhəsiz ki, Bakının yadellilərdən azad edilməsində göstərdiyi xidmətə, rola görə Ənvər paşaya minnətdarlıq əlaməti idi. Sonralar 1920-ci ilin sentyabrında, Bakının qurtuluşundan iki il sonra Ənvər paşa Şərq Xalqlarının Birinci qurultayında iştirak etmək üçün Bakıya gəlmişdi. Artıq sovetləşmənin acısını dadmış əhali onun İstanbuldan deyil, Moskvadan gəldiyini də bilirdi. Bununla belə, bütün şəhər ayaqda idi. Həmin günlərdə Qafqaz və Türkiyədəki İtaliya missiyasının rəhbəri Aleksandr Bodrero Bakıya səfəri haqqında hesabatında Ənvər paşanın azərbaycanlılar tərəfindən qarşılanmasın belə təsvir edirdi: “Ənvər paşanın Bakıya gəlişi gözlənilmədən Azərbaycanın müsəlman əhalisini sözün tam mənasında vəcdə gətirmişdi. Onu hər yerdə salamlayırdılar, əlini öpürdülər. Aazərbaycanlıların Ənvər üçün təşkil etdiyi təntənəli qəbulları onun kommunizmə müraciət etməsi ilə izah edilə bilməz”. Ənvər Paşaya olan bu ümumxalq sevgisinin onun bilavasitə 1918-ci ilin 15 sentyabrındakı xilaskarlıq missiyası ilə bağlı idi. Fikrimizcə, bu hadisənin milli tariximizdə və taleyimizdəki əhəmiyyətini nəzərə alaraq Bakının qurtuluşu günü – sentyabrın 15-i Azərbaycanın milli bayramları sırasına daxil edilməli və ya ayrıca paytaxt günü kimi qeyd edilməlidir.