Qafqaz Merkeli Prussiya addımı ilə qarşıladı

Təsadüfi deyil ki, müxtəlif ölkələrin analitiklərinin qeyd etdiyi kimi, Qafqaz turnesi ərəfəsində Merkel prezident Putinlə - alman dilində danışan Rusiya lideri, Pyotrun İmperiya mədəniyyətinə sadiq olan insanla görüş keçirib. Görüşdə kansler və prezidentin Cənubi Qafqaza Almaniya ekspansiyasının enini-uzununu razılaşdırdıqları və əlbəttə ki, Rusiyanın ənənəvi maraqlarını da nəzərə aldıqları istisna deyil.

Yerevanda Merkel Ermənistanı eyni zamanda Aİ və Avrasiya İqtisadi İttifaqı ilə qarşılıqlı münasibətlərin uğurlu modeli adlandıraraq, Rusiyaya gizli mesaj göndərib: "Ermənistan həm Rusiya, həm də Aİ ilə uğurlu əməkdaşlığa nümunə ola bilər".

Baş nazir Nikol Paşinyan da ermənistanın iki qütb arasında kəskin hərəkətlər etmək niyyətində olmadığına eyham edib: Biz həm Aİİ və KTMT çərçivəsində Rusiya ilə, həm də Aİ, xüsusən də Almaniya ilə münasibətləri inkişaf etdirmək niyyətindəyik.

Və həqiqətən, bu gün Rusiya və Almaniya Ermənistanın əsas iqtisadi tərəfdaşlarıdır. Amma Merkel Paşinyan hökumətinin demokratiya, korrupsiyaya qarşı mübarizə, şəffaflıq sahəsində addımlarını bəyənir, bu da Cənubi Qafqaz gəmisini daha çox Avropa sivilizasiyası tərəfə yönəldir.

200 il əvvəl Rusiya imperiyası Almaniya bürgerlərinə Qafqazı müstəmləkələşdirmək imkanı yaradıb, bu zaman Gürcüstan və Azərbaycanda alman yaşayış məntəqələri yaranıb, 19-cu əsrin ikinci yarısında neft bumu isə Bakıya böyük alman kapitalı və mühəndis düşüncəsi ixrac edib. Gürcüstanda bu fakt xüsusi olaraq vurğulanıb, buna Gürcüstanın rus qoşunlarının yerləşdiyi və marionet rejimlərin elan edildiyi hissəsinin işğaldan azad edilməsi müqabilində növbəti alman ekspansiyasına dəvət kimi baxmaq olar. Merkel onun üçün 200 il əvvəl alman müstəmləkəçilərinin yerləşməsi, işğaldan azad edilmə, Gürcüstanın avrointeqrasiyası mövularının böyük əhəmiyyət kəsb etdiyinə və Cənubi Qafqaz siyasətinin mühüm hissəsi olduğuna eyham vurub. Təsadüfi deyil ki, yaranmış tarixi-coğrafi gerçəkliklər səbəbindən Gürcüstan Qərbin Qafqaz və daha sonra Xəzər regionuna ekspansiyası üçün pəncərədir, xüsusən, Ermənistan-Azərbayca münaqişəsi şəraitində bütün regional layihələrin Tbilisidən tənzimləndiyi bir vaxtda.

Merkelin Cənubi Qafqaz turnesi Azərbaycanda bağlanıb. Bu, bu cür regional səfərlərə çıxan bütün Avropalı siyasətçilərin ənənəvi marşrutudur. Daha sonra nüfuz uğrunda mübarizənin ikinci eşelonunu - Mərkəzi Asiyanı ayıran Xəzər. Azərbaycanın Qafqaz triosunda yerinə Avropa və əsasən Almaniya kommunikativ qiymət verir. Gürcüstan Avropanın pəncərəsi kimi görülürsə, Azərbaycan, Leninin sözləri ilə desək, Şərqin qapısıdır. Boru kəməri, nəqliyyat dəhlizləri dünya iqtisadiyyatının gözlədiyi böyük iqtisadi bum ərəfəsində daha böyük əhəmiyyət qazanır. Transxəzər layihələri - Azərbaycanın mərkəzi yer tutduğu Transxəzər qaz kəməri, dəmir yolları, Şərq-Qərb, Şimal-Cənub və digərləri Aİ-nin iqtisadi lokomotivi adlandırılan Almaniyanın postsovet siyasətində ön plana çıxır.

Bu məsələlər Putin-Merkel görüşündə diqqət mərkəzində ola bilərdi və Rusiyanın Avropaya boru kəməri ekspansiyasının xırdalıqları ola bilərdi. Almaniyanın lobbiçiliyini etdiyi "Şimal Axını - 2" qaz kəmərinin həyata keçirilməsinin Moskvanın uzun müddət həyata keçirilməsinə mane olduğu Transxəzər qaz kəməri üçün yol açacağını ehtimal etmək olar.

Prezident İlham Əliyev postsovet məkanında kommunikasiya siyasətinin əsas oyunçularından biri kimi bu məsələdə Azərbaycanın yerinin və rolunun əhəmiyyətini dərk edir. Bunu nəzərə alaraq, o, öz maraqlarını qorumağa müvəffəq olur. Bu maraqlara hansısa tələsik inteqrasiya vəzifələri daxil deyil. Merkelin səfəri ərəfəsində Azərbaycanda KTMT-yə daxil olma zərurəti haqqında müzakirələr başlayıb, buna Azərbaycan elitasının sürətli rejimdə demokratiya və insan hüquqları məsələlərini müzakirə etmək istəməməsi kimi baxmaq olar, xüsusən də Gürcüstan və Ermənistanda istiqamətlərin inqilabi yöndə dəyişməsi fonunda. Qərbin uzunmüddətli öyüdlərindən sonra bu yaxınlarda hakimiyyət müxalif siyasətçi İlqar Məmmədovu azad edib. İcmalçılar bu jesti Almaniyaya qarşı reverans kimi baxır. Təxmin olunan böyük amnistiya olmadı. Əliyev ikitərəfli və çoxtərəfli münasibətlərdə addımbaaddım həllərlə qane olmağı təklif edib.