Azərbaycan hakimiyyəti islahatlara gedəcəkmi?

Azərbaycanın Avropa Şurası Nazirlər Komitəsində qarşıdakı sədrliyi (may-noyabr 2014-cü il) fonunda Avropa İttifaqı ilə dialoqun davam etdirilməsini, eləcə də 9 oktyabr prezident seçkiləri ilə bağlı beynəlxalq tənqidi nəzərə alaraq, KİV-də və sosial şəbəkələrdə hakimiyyətin siyasi və hüquq sistemində islahatlar (Konstitusiyaya dəyişikliklər də daxil olmaqla) aparacağı ilə bağlı fikirlər səslənir. Bununla əlaqədar Turan agentliyi ölkə siyasətçiləri və ekspertləri arasında sorğu keçirib.

Müsavat Partiyasının sədr müavini Gülağa Aslanlı hakimiyyətin islahatlar aparacağına şübhə ilə yanaşıb:

“Əgər Konstitusiyaya dəyişiklik edəcəklərsə, çox güman ki, bu, pis tərəfə olacaq. Əvvəlki düzəlişlər də bunun belə olacağından xəbər verir. Konstitusiya 1995-ci ildə qəbul olunub. O, parlament seçkilərinin qarışıq majoritar-proporsional sistem üzrə keçirilməsini nəzərdə tuturdu. Lakin 2000-ci il seçkilərində Müsavat Partiyası proporsional sistem üzrə qələbə qazandıqdan sonra hakimiyyət, təbii ki, bu qələbəni qəbul etmədi. 2002-ci ildə Konstitusiyaya dəyişiklik edildi və proporsional sistem ləğv olundu. 2009-cu ildə daha bir mürtəce dəyişiklik edildi – bir şəxsin iki ildən çox müddətə prezident seçilməsinə qoyulan məhdudiyyət ləğv olundu”, - deyə G.Aslanlı bildirib.

Azərbaycanın AŞ Nazirlər Komitəsində gələcək sədrliyi də Gülağa Aslanlıda nikbinlik oyatmır. 

“Ümumiyyətlə, bu qədər siyasi məhbusu olan Azərbaycanın AŞ Nazirlər Komitəsində sədr olması düzgün deyil. Azərbaycanın sədrliyinə qədər ölkədə bütün siyasi məhbuslar azad edilməlidir”, - deyə o vurğulayıb.

AXCP Ali Məclisinin rəhbəri Həsən Kərimov da hakimiyyətin islahatlara gedəcəyinə şübhə ilə yanaşır.

“Hər dəfə ölkədə sosial-iqtisadi durum kəskinləşəndə, sosial narazılıqlar artanda hakimiyyət hansısa islahatlar barədə söz buraxır. Benzinin qiyməti artdıqdan sonra əhalinin narazılığı artıb və hakimiyyət bu cür söz-söhbətlərlə kütləni sakitləşdirmək, kütləvi etirazların qarşısını almaq istəyir”, - deyə H.Kərimov vurğulayıb.

O, Azərbaycanın AŞ Nazirlər Komitəsində sədrliyindən də heç nə gözləmir.

“Mən, ümumiyyətlə, bu təşkilatdan heç nə gözləmirəm. Azərbaycan hakimiyyəti öz “kürü diplomatiyası” ilə AŞPA və Avropa Şurasının digər qurumlarının bir çox üzvlərini öz tərəfinə çəkib. Odur ki, Azərbaycan AŞ standartlarına yaxınlaşmayıb, əksinə, Avropa Şurası Azərbaycan hakimiyyətinin “standartlarına” uyğunlaşdırılıb”, - deyə H.Kərimov qeyd edib.

“Azərbaycan hakimiyyətinin islahatlar həyata keçirməsi şübhəlidir. Bu, hakimiyyətin öz oturduğu budağı kəsməsinə bənzəyir”, “Şərq-Qərb” Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Ərəstun Oruclu belə hesab edir.

“Çünki islahatların aparılması məmur-oliqarxların büdcə vəsaitlərinin mənimsənilməsindən imtina etməsi demək olardı. Hakimiyyət isə məhz aşağıdan yuxarıya doğru bu korrupsiya piramidasına arxalanır. İslahatların aparılması inhisardan imtinadır. İslahatların aparılması oliqarxların kölgə kapitallarının leqallaşması demək olacaq. Hüquqi islahatların aparılması mülkiyyət hüquqlarının təminatı demək olacaq. Belə olan halda öz mülkiyyətlərini qanuniləşdirərərk leqal milyonçulara və milyardçılara çevrilən oliqarxlar siyasi həyatda iştiraka və hakimiyyət uğrunda mübarizəyə iddia edəcəklər. Odur ki, rejim bütün bunlardan və iflasa uğrmaqdan ehtiyat edərək əsl islahatlara getməyəcək. İslahatlar barədə şayiələr sadəcə, əhalidə yaxşılığa doğru ümid yaratmaq üçün yayılır.

REAL vətəndaş hərəkatının icraçı katibi Natiq Cəfərlinin fikrincə, hakimiyyətin daxilində elə qruplar var ki, onlar başa düşürlər ki, indiki siyasi və iqtisadi idarəetmə sistemi tükənib və o dəyişməsə ölkəni böyük problemlər gözləyə bilər.

“İqtisadi canlanmaya nail olmaq üçün biznesin inkişafına şərait, sağlam rəqabət yaratmaq lazımdır. Bu, həm də  xarici investisiyalar üçün əlverişli mühitin yaradılmasından ötrü lazımdır. Lakin biznesin inkişaf etməsi üçün sahibkarların hüquqları təmin olunmalıdır ki, bu da məhkəmə hakimiyyətində islahatlar və müstəqil məhkəmənin formalaşması yolu ilə mümkündür. İnhisar və korrupsiya aradan qaldırılmasa islahatlar mümkün deyil. Lakin bütün bunlar hamısı ümumilikdə siyasi sistemi laxlada bilər və hakimiyyətin itirilməsinə gətirib çıxarar. Odur ki, əsas məsələ bu cür ruskləri nəzərə alaraq kardinal dəyişikliklərə getmək üçün nə dərəcədə siyasi iradənin olmasındadır. Bu səbəbdən hakimiyyətin islahatlara getmək iqtidarında olmasına şübhəm var”, - deyə N.Cəfərli vurğulayıb.

Azərbaycanın AŞ Nazirlər Komitəsində sədrliyinə gəlincə, Natiq Cəfərlinin sözlərinə görə, bu, hakim rejim üçün böyük sınaq olacaq. Onun fikrincə, əgər hakimiyyət sədrliyə qədər siyasi məhbusları azad etməzsə ciddi beynəlxalq təzyiqlə üzləşəcək.

Lakin Natiq Cəfərli hesab edir ki, təzyiq çox güman ki, diplomatik şəkildə olacaq və qapalı danışıqlar zamanı özünü göstərəcək. -06B-