Azərbaycanda Bələdiyyələr İnstitutunun islahatı: Türkiyə ilə müqayisəli təhlil

Milli Məclisdə bələdiyyələrlə bağlı iki qanuna dəyişikliklərin edilməsi müzakirə mərhələsindədir. Bələdiyyələrin sayının azalması, onların birləşməsi müzakirə edilir. Qanunlara dəyişiklikləri təklif edənlər düşünür ki, bununla bələdiyyələrin fəaliyyətini təkmilləşdirmək mümkündür.

Eyni zamanda Türkiyədə keçirilən bələdiyyə seçkilər də Azərbaycanda özünüidarə orqanların fəaliyyəti ilə bağlı müəyyən müzakirələrə səbəb olub.

Ekspertlərin fikrincə, hazırda bələdiyyələrin səlahiyyətlərinin, maliyyə imkanlarının artırılması, onların yerli özünüidarəetmə orqanlarına çevrilməsi, vətəndaşın problemlərini həll etməsi istiqamətində islahatlar getmir.

Milli Məclisin Regional məsələlər komitəsinin üzvü Məzahir Əfəndiyev isə Turana bildirib ki, bələdiyyə anlayışı Azərbaycanda ilk dəfə olaraq 1995-ci ildə respublikanın Konstitusiyasında öz əksini tapıb: "Azərbaycanda bələdiyyələrin və yerli özünü idarəetmə orqanların təşkili Heydər Əliyevin rəhbərliyi altında həyata keçirilib. Konstitusiya qəbul olunduqdan sonra bələdiyyə seçkiləri keçirildi və qanunvericilik təkmilləşdirildi. Hazırda bələdiyyələr həmin bu qanunvericilik çərçivəsində fəaliyyət göstərir".

Deputat qeyd edib ki, parlament hər il bələdiyyələrlə bağlı Ədliyyə Nazirliyinin hesabatını dinləyir və hər il bələdiyyələrin fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsinə dair təkliflər səsləndirir: "Bələdiyyələrin Azərbaycanda tam oturuşduğunu və tam əhatəli, xalqın istədiyi kimi fəaliyyət göstərdiyini demək çətindir. Ancaq ildən ilə bələdiyyələrin təkmilləşdirilməsi, onların maliyyə dayanaqlığını təmin etməsi üçün dövlət tərəfindən dəstək göstərilir".

Komitə üzvünün sözlərinə görə, bugünkü çağırışlar ondan ibarətdir ki, özünü idarəetmə institutunun daha yaxşı formalaşdırılması və vətəndaşların bələdiyyə işlərinə daha çox cəlbetməsi üçün səylər artırılmalıdır: "Özünü idarəetmə institutların daha yaxşı işləməsi xalqın rifahının artması deməkdir".

M.Əfəndiyev hesab edir ki, Türkiyədəki bələdiyyə sistemini müqayisə düzgün deyil: "Türkiyə çox böyük yol keçmiş ölkədir, Azərbaycan isə gənc müstəqil dövlətdir. Türkiyənin xoş təcrübəsini Azərbaycan höküməti tərəfindən daima izlənilir".

Onun fikrincə, bələdiyyədə fəaliyyət göstərən kadrların peşəkar olmasına böyük ehtiyac var.

Vətəndaş Hüquqları İnstitutunun rəhbəri Bəşir Süleymanlı isə hesab edir ki, bəzi bələdiyyələrin birləşdirilməsi yaxşı haldır: “Çünki çox kiçik bələdiyyələr var və onların fəaliyyəti gözə görünmür. Onların böyük bələdiyyələrə birləşdirilməsi daha məqsədəuyğun olar”.

Ancaq ekspertin fikrincə, burada əsas məsələ bələdiyyələrin birləşməsi yox, onların funksionallığının artırılması olmalıdır: “Onların işləmə mexanizmi qaydaları müəyyənləşməlidir, qanunvericilik bazası daha da təkmilləşdirilməlidir və ən əsası icra hakimiyyətlərin səlahiyyətləri azaldılıb onların bir qismi bələdiyyələrə verilməlidir”.Onun sözlərinə görə, belə edilməlidir ki, insanların bələdiyyələrə etimadı artsın, onlar bələdiyyələrə vergiləri ödəsin və özünüidarəetmə sistemində yaxından iştirak etsin: “Amma reallıqda Azərbaycanda bələdiyyənin funksionallığı sıfır səviyyəsindədir. Baxmayaraq ki, onlar seçkili qurumdur və icra hakimiyyətinə tabe deyil, faktiki olaraq icra hakimiyyətlərin bir şöbəsi funksiyasını yerinə yetirir. Belə olan təqdirdə bələdiyyələr inkişaf edə bilməz”.

Eyni zamanda, ekspert hesab edir ki, bələdiyyələr öz vəzifələrinə məsuliyyətli yanaşmalıdır.