Beynəlxalq Əlillər Günü Azərbaycanda irəliləyişi və problemləri işıqlandırır

3 dekabrda dünyada Beynəlxalq Əlillər Günü qeyd edildiyi üçün diqqət Azərbaycandakı vəziyyətə yönəlir. Ölkədə məhdud imkanlara malik adamların üzləşdiyi problemlərin həlli istiqamətində səylər göstərilir. 1992-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatı tərəfindən təsis edilmiş bu gün əlillərin hüquqlarının müdafiəsinə və ictimai həyatın müxtəlif sahələrində onların qarşılaşdıqları maneələr barədə məlumatlandırılmasına yönəlib.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının əlillər onilliyi (1983-1992) əlillərin həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması üzrə  tədbirlərin görülməsi və məlumatlılığın artırılması üçün zəmin yaradıb ki, bunun da kulminasiya nöqtəsi  3 dekabr Beynəlxalq Əlillər Gününün elan edilməsi olub.  BMT Baş Assambleyası əlillərin cəmiyyətə inteqrasiyasının vacibliyini vurğulayaraq üzv dövlətləri illik tədbirlər keçirməyə çağırıb.

Bu gün Azərbaycanda hərəkət azadlığı, təhsil, asudə vaxt və karyera imkanları məhdud olanların üzləşdiyi problemlərə diqqəti cəlb edən müxtəlif tədbirlərlə qeyd olunur. Əlilliyi olan ölkə vətəndaşlarının əksəriyyəti, o cümlədən Qarabağ münaqişəsi zamanı yaralanan xeyli əlilin öz hüquqlarını qorunması üzrə davamlı səylərə ehtiyacı var.

İşəgötürənlərə məhdud imkanlara malik şəxsləri işə götürmək öhdəliyi yaradan qanunvericilik müddəalarına baxmayaraq, problemlər davam edir. İşəgötürənlər ehtimal olunan maliyyə yükünə görə tərəddüd edə bilər, çünki əlillər 42 günlük ödənişli məzuniyyət almaq hüququna malikdirlər ki, bu da onların əlil olmayan həmkarlarından iki dəfə çoxdur.

Ölkədə 570 minə yaxın əlil var, yalnız 60 minə yaxın əmək qabiliyyətlidir ki, bu da işdüzəlmə imkanlarının yaxşılaşdırılmasının vacibliyini göstərir.

Həll yolu ixtisaslaşmış müəssisələrin yaradılması ola bilərdi, lakin ölkədə demək olar ki, belə təşkilatlar yoxdur. Bakı əlilliyi olan vətəndaşlar üçün infrastrukturun inkişafında uğurlar qazansa da, problemlər qalır. Buraya ictimai nəqliyyatla bağlı qeyri-adekvat variantlar və məhdud inklüziv təhsil imkanları da daxildir.

Əlilliyi olan uşaqlar xüsusi maneələrlə üzləşirlər, belə ki, paytaxtda ancaq dörd məktəb inklüziv təhsil təklif edir. Ölkədəki təxminən 65 min əlil uşaqdan yalnız 288-i inklüziv sistemlə əhatə olunub ki, bu da təhsilin daha da əlçatan olmasına zərurət olduğunu göstərir.

Bundan əlavə, Azərbaycanda ali təhsil sistemi inklüziv təhsilə xeyli dərəcədə uyğun gəlmir. Təhsil müəssisələrində maneəsiz mühitin olmaması və ixtisaslaşdırılmış avadanlıqların çatısmazlığı ali təhsil almaq istəyən əlil tələbələr üçün maneələr yaradır.

Müəyyən aspektlərdə irəliləyişə baxmayaraq, Azərbaycanda təhsil, peşə hazırlığı sahəsində maneəsiz mühitin yaradılması və miqrantların sərbəst hərəkətinin təmin edilməsi mühüm səylər olaraq qalır. Bu hədəflərə çatmaq mühüm maliyyə yatırımları tələb edir ki, bu da artan diqqət və milli büdcədən resursların ayrılmasını tələb edir. Beynəlxalq birlik əlillərin hüquqları sahəsində əldə olunan uğurları qeyd edərkən, Azərbaycan məhdud imkanlara malik adamların cəmiyyət strukturuna tam inteqrasiyası ilə bağlı çətin vəzifə ilə üzləşir.