İmtahanların yeni formatı uşaqlara nə vəd edir?

Məlum olub ki, baş pedaqoji idarə yeni tədris ilində şagirdlərin biliklərinin məktəbdaxili qiymətləndirilməsində yeni qaydalara keçməyi planlaşdırır, məktəb şagirdlərinin dərs yükünün azaldılmasını, yeni nəsil dərsliklər yaradılmasını nəzərdə tutur. Proses aşağı siniflərdən başlayacaq.

Sirr deyil ki, istisnasız bütün məktəb sinifləri üçün dərs mətnləri ikinci dərəcəli və əyani materialla həddindən artıq çox yüklənib. Müəllimlər özləri təbii-elmi fənlərin dərs saatlarının miqdarının azaldılması, eyni zamanda bu fənlərin elmi məzmun həcminin artırılması nəticəsində tədrisin keyfiyyətinin aşağı düşməsindən gileylənirlər. Təkcə son dörd ildə "tətbiq" səviyyəsində şagirdlərin bilik, bacarıq və təcrübələrinin keyfiyyəti orta hesabla fizika üzrə 18%, kimya üzrə 12%, biologiya üzrə 14% aşağı düşüb. Bunun nəticəsi ali məktəblərə qəbul imtahanlarında məzunların 40%-dən çoxunun cəmi 0-200 bal yığmasıdır. Bu, DİM-in rəsmi məlumatlarıdır.

Daha bir yenilik olimpiada, digər müsabiqə və turnir qaliblərinin ali məktəblərə imtiyazlı qəbulu ilə bağlıdır. Yeni qaydalara əsasən, beynəlxalq olimpiadaların qalibləri istənilən ixtisas üzrə, respublika fənn olimpiadalarının qalibləri isə qalib olduqları fənlərə uyğun ixtisaslar üzrə ali məktəblərə müsabiqəsiz qəbul edilə biləcək. Məlum olduğu kimi, əvvəllər yalnız beynəlxalq intellektual yarışların mükafatçıları qəbul imtahanı vermədən peşə ixtisaslarına qəbul edilə bilirdi.

Amma qarşıda duran tədris ilinin əsas yeniliyi buraxılış və ali məktəblərə qəbul imtahanlarının yeni modelinin tətbiqi olacaq. Uzunmüdətli məsləhətləşmələrdən, müzakirələrdən sonra Təhsil Nazirliyi və Dövlət İmtahan Mərkəzi (DİM) nəhayət bu məsələdə ortaq məxrəcə gəlib.

DİM-in mətbuat xidmətinin rəhbəri Xanlar Xanlarzadə bildirib ki, 2009-cu ildən etibarən ölkənin ümumtəhsil müəssisələrində uşaqların tədrisi yeni dərs proqramlarına əsasən həyata keçirilir (kurrikulumlar), yeni standartlara uyğun məzmunda hazırlanmış dərsliklərdən istifadə olunur. Deməli, kurrikulum həm də uşaqların bilik və bacarıqlarının qiymətləndirilməsi üzrə yeni vasitələr nəzərdə tutur. 2017-ci ildə ümumi orta təhsil səviyyəsində (9 il) təhsil alanların biliklərinin yekun qiymətləndirilməsi üzrə imtahan yeni qaydalar əsasında keçirilib. 2019-cu ildən etibarən tam orta təhsil səviyyəsində (11 il) təhsil alanlar üçün buraxılış imtahanları, habelə ali və orta ixtisas məktəblərinə qəbul imtahanları yeni formatda keçiriləcək.

Həmsöhbətimizin sözlərinə görə, yeni modelə əsasən, 11-ci sinif şagirdləri üçün buraxılış imtahanları üç fənn - azərbaycan (və ya rus) dili, riyaziyyat, ingilis dili üzrə keçiriləcək. Bundan başqa, ali məktəblərə qəbul imtahanlarında da fənlərin sayı beşdən üçə düşəcək. I qrup üzrə abituriyentlər hazırki beş fənn - azərbaycan (rus dili), riyaziyyat, fizika, kimya, xarici dil yerinə riyaziyyat, fizika və kimyadan imtahan verəcəklər. II qrup üzrə azərbaycan (rus) dili, riyaziyyat, Azərbaycan tarixi, coğrafiya və xarici dil yerinə riyaziyyat, coğrafiya və ümumi tarix olacaq. III qrup üzrə azərbaycan (rus) dili, riyaziyyat, ədəbiyyat, tarix, xarici dil yerinə azərbaycan (rus) dili, tarix və ədəbiyyatdan imtahan olacaq. IV qrup üzrə azərbaycan (rus) dili, riyaziyyat, fizika, kimya, biologiya yerinə kimya, biologiya və fizikadan imtahan olacaq.

Xanlarzadə qeyd edir ki, test tapşırıqlarının strukturunda da dəyişiklik olacaq. Hazırda olduğu kimi dörd cavab variantından birini seçməyi tələb edən deyil, tapşırığın müstəqil şəkldə həllini, əsaslandırılmasını və yazılı formada açıqlanmasını tələb edən açıq tipli testlərin sayı artırılacaq. Abituriyentin biliyinin qiymətləndirilməsi balları da dəyişəcək. Buraxılış imtahanları üzrə maksimum bal 300, qəbul imtahanları üzrə 400 bal olaraq müəyyən edilib. Beləliklə, ali təhsil müəssisələrinə qəbul zamanı 700 ballıq sistem davam edəcək. Ali məktəblərə qəbul zamanı buraxılış və qəbul imtahanlarının ümumi nəticəsi nəzərə alınacaq, amma abituriyentlərin yekun nəticəsi 700 ballıq sistem üzrə qiymətləndiriləcək.