�Mavi balina� Azərbaycana da gəlib?

Ailədə ana, ata, bacısı onu çox istəyirmişlər, heç bir şey əsirgəməyiblər, ancaq çox ərköyün də böyütməyiblər. Ona görə də intihar həmkəndliləri şoka salıb: hamı təəccüblə bir-birindən intiharın səbəbini soruşur: oğlan niyə belə etdi?

Rayon prokurorluğu işi araşdırmağa başlayıb. Cinayət işi qaldırılıb, istintaq başlayıb.

Bu hadisədə bir detal diqqəti çəkir. Azərbaycan saytları kənd bələdiyyəsinin sədri Şirin Əhmədovun sözlərinə istinad edərək bildirirlər ki, yeniyetmə kompüter oyunları ilə məşğul olub. Valideynləri bunun əleyhinə olmayıblar. Mərhumun hansı oyunu oynadığı məlum deyil. Ancaq fakt budur ki, seans başa çatdıqdan sonra özünü öldürüb.

Belə versiya var ki, "Mavi balina" adlı oyun intihara səbəb olub. Bu faciəvi hadisə uşaq psixoloqlarının, müəllimlərin, hüquqşünasların diqqətini çəkib. Sosial şəbəkələrdə Azərbaycanda bir neçə gəncin bu təhlükəli virtual oyunun qurbanı olması, uşaqların riskli əyləncələrdən qorunması, valideynlərin məsuliyyəti ilə bağlı diskussiyalar davam edir.

İyunun əvvəlində Latviyanın paytaxtı Riqada Avropa sektaçılıq haqqında informasiya araşdırması və mübadiləsi mərkəzləri federasiyasının FECRIS konfransı keçirilib.

Forumda Rusiyanın "Novaya qazeta" nəşrinin müxbiri, bu mövzuda rezonans doğuran yazının müəllifi Qalina Mursaliyeva ("Kommersant" nəşriyyat evinin şef-redaktoru, əslən azərbaycanlı Azər Mürsəliyevin xanımı) iştirak edib. Forumda Belçika, Fransa, İsveçrə, Almaniya, İspaniya, İsveç, Rusiya, ABŞ, İngiltərədən jurnalistlər totalitar sektalar, virtual təhlükələr, dini təhsil, plüralizm və opportunizm mövzularını müzakirə ediblər.

Q.Mürsəliyeva yerli Delfi portalına müsahibəsində bu problemlə bağlı özünün jurnalist araşdırmasından, yeniyetmələr üçün "ölüm qrupu" virtual sistemdən danışıb. Bəla burasıdır ki, sistem təkcə Rusiyadan (burada "mavi balina" oyunu ilə bağlı yüzlərlə suisid qeydə alınıb) deyil, həm də başqa ölkələrdən olan gəncləri öz toruna salıb. Bu siyahıya Azərbaycan da daxildir.

Araşdırma zamanı istintaq materialları ilə tanış olduqdan, intihar etmiş uşaqların valideynləri, ekspertlər və psixoloqlar ilə söhbətdən sonra məqalə müəllifi belə nəticəyə gəlib ki, "mavi balina" oyununun yaradılmasının (oyunun bir neçə adı var: "Sakit ev", "Məni 4:20-də oyat", "Balinalar dənizi", "F57", "Qırmızı bayquş" və s.) arxasında böyük adamlar durur. Onlar ölümün 50 addımlığında olan təhlükəli sxem düşünüb işə salıblar. Tapşırıqlar və təlimatlar yeniyetmələrin bütün həyat instinktlərini tədricən silir. Yeri gəlmişkən, bu günlərdə KİV bildirib ki, suisid qruplarının kuratoru, Moskvadan olan 22 yaşlı maliyyə analitiki Nikita Nearonova (ötən ilin yayında Çelyabinskda həbs olunub) qarşı həddi- büluğa çatmayan səkkiz qızın intihar həddinə çatdırılması üzrə yeni cinayət işi qaldırılıb.

Q.Mürsəliyeva qeyd edir ki, yeniyetmə üçün özünün önəmli şəxs olduğunu hiss etməsi, valideynləri üçün dəyərli olduğunu və bir qayda olaraq, istənilən xoşagəlməz hadisədən sonra - məktəbdə "iki" qiymət almaq, döyülmək və s. evdə anlaşma və sevgi ilə qarşılanacağını, təhlükəsiz və isti ocağının olduğunu bilmək vacibdir.

"Ancaq indi belə deyil. Bu gün, uşaqların fikrinin 80%-nin sosial şəbəkələrdə yer aldığı bir vaxtda onu nə qədər sevsən də, yetərli deyil. Artıq düşməni üzdən tanımaq lazımdır. Uşaq "qrupa" düşən kimi ona deyirlər ki, "sən seçilmişsən", başqasını götürmürük, amma səni götürürük. Yeniyetmə üçün bu, ata-anadan da vacibdir. Və onlar and içirlər ki, valideynlərə bu barədə deməyəcəklər. Bununla da ətrafdakılara münasibət dəyişir, biləklərində müəyyən işarələr görünməyə başlayır və s. Bəzi valideynlər öz uşaqlarını ölümün pəncəsindən ala biliblər. Bundan ötrü onlarla baş verənləri, davranışlarını izləmək, əllərinə baxmaq, sosial şəbəkələrdəki fəallığına, gecə yuxusuna diqqət yetirmək lazımdır", - jurnalist qeyd edir.

"Mavi balina"nın qarşısını almaq mümkündürmü? Q.Mürsəliyevanın sözlərinə görə, Moskvaya İspaniyadan jurnalistlər gəliblər və danışıblar ki, onların da "ölüm qrupu" var. Məlum olub ki, Parisdə də belə problem baş qaldırıb, ancaq vaxtında qarşısını alıblar. Almaniyada da eyni vəziyyətdir. Bu ölkələrdə problemə çox ciddi yanaşırlar. Siqnal olan kimi ekspertlər işə başlayır: polislər, psixoloqlar, məktəblərə gedərək söhbət aparırlar, maarifləndirici proqramlar həyata keçirirlər.

Təəssüf ki, Azərbaycanda kompüter oyunlarının təhlükəli olduğunu sonadək anlamayıblar. Rusiya, Litva və digər Avropa ölkələrindən fərqli olaraq, bizim dövlət problemin ciddiliyini dərk eləməyib. Mütəxəssislər uşaq və yeniyetmə saytlarını "filtrasiya" etməli, şübhəli və təhlükəli e-resursları bloklamalıdır. Maarifləndirici iş aparmaq lazımdır. Valideynlər bilməlidir ki, əgər övladları evdə oturub hansısa cihazla məşğul olursa, o demək deyil ki, onlar təhlükəsiz şəraitdədir. Daim uşaqlarla ünsiyyətdə olmaq, onların həyatı ilə maraqlanmaq lazımdır. Uşağın istər-istəməz ötürdüyü siqnallara vaxtında reaksiya vermək lazımdır. İntihara meylli uşaqlar onları bundan saxlamaq üçün bir keçid qoyurlar..--0--