Meda-icmal 08.09.18

Valideynlərin yeni dərs ili ilə bağlı məktəbə hazırlıq qayğıları, idxal edilən kartofa tətbiq edilən ikiqat baha rüsumundan qazananların kimliyi, hemofil xəstələrinin dərman çatışmazlığı və s. məsələlər bugünkü (08 sentyabr, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

"Məktəb bazarı"nda bahalıq var

"Azərbaycan" qəzeti "Məktəb bazarlığı və valideyn həyəcanı" sərlövhəli məqalədə artıq başlanmasına bir neçə gün qalmış yeni tədris ili ilə bağlı valideynlərin məktəb hazırlığı qayğılarını gündəmə daşıyır.

Müəllif yeni dərs ilinə hazırlıqla bağlı ailə büdcəsinin buna nə dərəcədə imkan verməsini diqqət mərkəzinə gətirir: "Lakin elə ailələr də var ki, yeni tədris ilində iki və daha artıq uşağı məktəbə yollanacaq. Bu halda valideynlər elə etməlidirlər ki, həm bütün dərs ləvazimatlarını alsınlar, həm də bu, onların büdcələrinə uyğun olsun. Bəs, görəsən, bu ərəfədə bir uşağın məktəb xərci neçəyə başa gəlir?".

Bu sualdan irəli gələrək müəllif deyir ki, həm məktəb ləvazimatları satılan bəzi mağazalara, həm də Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin Ticarət və Xidmət Departamenti tərəfindən metro stansiyaları qarşısında təşkil etdiyi məktəb ləvazimatları yarmarkalarına baş çəkib.

Müəllifin deməsinə görə, ölçüsündən asılı olaraq burada qız üçün köynəklərin qiyməti 10-20 manat, kolqotkaların qiyməti isə 3-8 manat arasında dəyişir, corablar isə 1 manat, 1 manat 50 qəpik dəyərindədir, əgər valideyn xüsusi ağ tüllərlə bəzədilmiş məktəbli corabları almaq istəsə, o zaman 2-3 manatından keçməlidir, saç lentləri isə formasına görə 1-6 manat arasında satılır.

Müəllif deyir ki, valideynlər istifadə müddəti uzun olsun deyə baha da olsa keyfiyyətli ləvazimatlar almağa üstünlük verirlər.

Yazı müəllifi valideynə istinadən deyir ki, məktəbli formasını "Bakı Tikiş Evi"ndən alsa da köynəyi digər mağazalardan almağa üstünlük verir, çünki orada tikilən köynəklər keyfiyyət sarıdan aşağıdır.

Yeri gəlmişkən müəllif vurğulayır ki, məktəbli çantalarının qiymətləri keyfiyyətinə görə 15 manatdan 100 manat arasında dəyişir, valideynlər isə mağazalardakı qiymətlərlə müqayisədə yarmarkalarda az da olsa ucuzluq olduğunu deyirlər: "Məsələn, qələm, dəftər, rəsm albomu, karandaş, flamaster, hesab şotkası, pozan, oyun xəmiri kimi məktəbli ləvazimatları müvafiq mağazalara nisbətdə bir neçə qəpik ucuzdur. Qələmlər 10-50 qəpik, karandaş 1-6 manat, dəftərlər 12-80 qəpik, rəsm albomu 1-3 manat, çantalar 10-35 manat, su qabları 2-10 manat, termoslar 7-10 manata təklif olunur".

Müəllifi satıcıya istinadən deyir ki, ötən il ilə müqayisədə malların qiymətində müəyyən bahalaşma var, alıcılar isə əsasən orta qiymətə olan malları almağa üstünlük verirlər.

Müəllifin deməsinə görə, məktəbə hazırlıq alış-verişi 75 manatdan 150 manata qədər dəyişir, amma bura məktəbli forması, ayaqqabı və s. də əlavə olunmalıdır.

Müəllif deyir ki, "Bakı Tikiş Evi"nin məktəbli formaları aşağı sinif şagirdləri üçün 40 manat, yuxarı sinif şagirdləri üçün 46 manat müəyyən edilib. Ağ köynəklərin qiyməti isə 8-18 manat arasındadır.

Müəllif deyir ki, valideynlərin bəziləri burada satılan paltarların qiymətinin bahalığından, keyfiyyətin qiymətə uyğun olmasından şikayət edirlər.

Yazı müəllifi apardığı kiçik araşdırmanın yekunu olaraq deyir ki, bir şagirdin məktəbə hazırlıq xərci üçün ailə büdcəsindən təxminən 150-200 manat xərclənməlidir.

İnhisarçının marağını qoruyan qərar

"Novoye Vremya" qəzetində isə "Kartof rüsumları: kim udacaq?" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif Nazirlər Kabinetinin bu günlərdəki ölkəyə idxal edilən kartofa tətbiq edilən rüsum dəyərinin 15 faizdən 30%-a qaldırılmasını müzakirəyə çıxarır.

"Təbii ki, bu qərardan irəli gələrək sadə istehlakçını ilk düşündürən hökumətin bu ikiqat rüsum artımı qərarının bu məhsulun bütünlükdə bahalaşmasına səbəb olub- olmayacağıdır".

Müəllif vurğulayır ki, bu il ölkədə yaxşı kartof məhsulu yetişib, təklif tələbi üstələyir, sayış qiyməti o qədəd aşağıdır ki, istehsala çəkilən xərcləri ödəmir, buna görə idxal edilən kartofa ikiqat rüsm tətbiq etməklə bazarda yerli məhsula tələbi artırmaq istəyirlər.

Müəllif deyir ki, rublun dəyərdən düşməsilə indi Rusiyaya ixrac əlverişli görünür, amma istehsalçılar yerli bazarda daha çox kartof sata bildikləri üçün ixraca maraq göstərmirlər, bu da təkifi artırır, satış qiyməti isə aşağı düşür.

Müəllif hesab edir ki, hökumətin idxal olunan kartofa ikiqat rüsum tətbiqinə yerli istehsalçının maraqlarını qorumaq kimi də baxmaq olar, eyni zamanda müəllif "bəlkə rüsumu artırmaqla hökumət dövlət büdcəsini doldurmaq istəyir?" şübhəsini də kənara qoymur.

Müəllif bunu ölkədə itehsal edilən məhsulun qiymətinin daxili bazara idxal edilən malların qiymətindən heç də aşağı olmaması xüsusiyyətilə əlaqələndirir və bunu iqtisadi baxımdan izah etməyin çox çətin olduğunu bildirir: "Ölkədə istehsal edilən bir çox meyvə-tərəvəz, o cümlədən kartof da idxal analoqları ilə müqayisədə daha baha olur və satıcılar bunu yerli məhsulun yüksək keyfiyyəti ilə izah edirlər. Beləliklə, rəqabətin məhdudlaşdırılması və rüsumların artırılması yəqin ki, yerli bazarda kartofun kəskin bahalaşmasına xidmət göstərəcək".

Müəllif kartofun istehsalı, ixracı və idxalı ilə bağlı dövlət başçısından belə sitat gətirir: " Kartofla bağlı maraqlı sual yaranır, 26 milyon dollarlıq kartof satmışıq, 40 milyon dollarlıq kartof idxal etmişik. Kartof istehsalı elə olmalıdır ki, idxal barədə, ümumiyyətlə, söhbətə yer qalmasın. Biz daxili bazarın tələbatını ödədikdən sonra ixrac etməliyik".

Müəllifin deməsinə görə, həqiqətdə isə Azərbaycan özünü kartofla qismən təmin edir, belə ki, ölkənin illik 1,4 milyon ton kartof istehlakına tələbi var, bunun 1,2 milyon tonu qida kimi, qalan hissə yem və ya əkin üçün istifadə edilir.

Yazı müəllifi ekspertlərə istinadən deyir ki, digər ölkələrlə müqayisədə kartofun qiyməti Azərbaycanda 2-3 dəfə bahadır, hər hektarda məhsuldarlıq cəmi 15 ton təşkil edir, bu isə başqa ölkələrlə müqayisədə iki dəfə az məhsul deməkdir.

Müəllifə görə, kartofun baha maya dəyəri, kartof saxlama anbarlarında bahalıq, işbaz-inhisarçıların istehsalçılardan məhsulu ucuz alıb baha satması bu məhsula marağı aşağı salır.

Müəllif hesab edir ki, bu adı çəkilən problemlər hələ də həllini tapmadığı üçün gömrük rüsumlarının artırılması istehlakçının cibinə ziyan vuracaq, bundan qazanan isə istehsalçılar yox, inhisarçılar olacaq.

Hemofil xəstələrinin dərman çatışmazalığı problemi

"Trend.az" saytında isə "Azərbaycanda hemofiliyalı xəstələrin dərmanlarla təminatında problemlər yaranıb" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif hemofiliyalı xəstələrin problemləri barədə Hemofiliyalı Xəstələrin Respublika Assosiasiyasının rəhbəri Gülnarə Hüseynova ilə söhbətləşir.

G.Hüseynova deyir ki, Azərbaycanda hemofiliyalı xəstələrin dərman preparatları - faktor konsentratları ilə təminatında problemlər yaranıb və bu kateqoriya xəstələrin dərman təminatında problem olması bu ilin əvvəlindən müşahidə edilir: "Bu problem indiyədək həllini tapmadığından xəstələrin dərmanla təminatı məsələsi indi daha da çətinləşib. Xəstələrə verilən dərmanların həcmi getdikcə azalır. Bu isə xəstələrin sağlamlığı üçün ciddi təhlükə yaradır".

Assosiasiya rəhbəri bildirir ki, hemofiliyalı xəstəyə qanaxma olmadan həmin preparat vurulmalıdır ki, o, əlilliklə üzləşməsin və Nazirlər Kabinetinin təsdiqlədiyi "2016-2020-ci illər üçün hemofiliya xəstəliyi üzrə Tədbirlər Proqramı"nda da belə problemlərin yaranmaması üçün profilaktik tədbirlərin icrasına geniş yer verilib.

G.Hüseynova vurğulayır ki, dərman çatışmazlığı probleminin bu ilin sonuna qədər davam edə biləcəyindən ehtiyatlanır və belə olarsa, bunun ciddi problemlər yarada biləcəyi xəbərdarlığı edir.

Assosiasiya rəhbəri əlavə edib ki, məsələ ilə əlaqədar bu günlərdə Səhiyyə Nazirliyində aidiyyatı qurum rəhbərlərilə görüşüb.

G.Hüseynova deyir ki, görüşdə hemofiliyalı xəstələrin dərman preparatları - faktor konsentratları ilə təchizatı, fizioterapiya xidmətinin yaxşılaşması, regionlarda bu sahə üzrə tibbi kadrların təkmilləşməsinə dair müzakirələr aparılıb.

Assosiasiya rəhbərinin deməsinə görə, nazirlik təmsilçisi son vaxtlar faktor konsentratlarının çatışmazlığını tələbatın çoxalması ilə əlaqələndirib.

G.Hüseynova əlavə edib ki, nazirlik nümayəndəsi hemofiliyalı xəstələr üzərində edilən cərrahi əməliyyatlarda profilaktik müalicə üçün sərf olunan faktor konsentratlarının həcminin azalmasını da məhz bu amil ilə izah edib.

Assosiasiya başçısı bildirib ki, bu il yaranan problemdən irəli gələrək 2019-cu il ilə bağlı tələbatlar müəyyən olunarkən xəstələrin həyat keyfiyyətinin yaxşılaşması üçün faktor konsentratlarının artırılması nəzərdə tutulub.

Xatırladaq ki, hazırda Azərbaycanda 1500-ə yaxın hemofiliyalı xəstə var, onların 350 nəfəri 18 yaşına qədər olan uşaqdır. Xəstələrin 700 nəfərinin 18-40 yaşı var. 40 yaşdan yuxarı hemofiliyalı xəstələrin sayı isə 402 nəfərdir.