Media-icmal 02.02.2017

Dövlətin gənclər siyasəti, ölkə banklarının təsnifatı, ölkənin ixrac potensialı, bazar iqtisadiyyatının yarana bilməməsi səbəbləri bugünki medianın aparıcı mövzusudur...

Gələcəyin təminatçıları – gənclər

“Azərbaycan” qəzeti “Azərbaycanın gələcəyinin təminatçıları” sərlövhəli məqalədə (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=115044)  ölkə gəncliyinin fəaliyyətindən bəhs edilir.

Bütünlükdə isə məqalə əsası 1996-cı il fevralın 2-də qoyulan və hər il qeyd olunan Gənclər Gününə həsr edilib.

Müəllif deyir ki, dövlət başçısı İlham Əliyev son 13 ildə gənclərin hərtərəfli inkişafı, intellektual səviyyəsinin yüksəldilməsi üçün bütün imkanlardan istifadə edir və dövlət tərəfindən gənclərə qayğı ilbəil artır.

Məqalədə ölkə gənclərinin yer və rolu barədə müəllif dövlət başçısı İlham Əliyevdən sitat da gətirir: “Gənclər əlbəttə ki, cəmiyyətimizin fəal üzvləri kimi ölkəmizin güclənməsində əsas rol oynayırlar. Mən gənclərin fəaliyyətini yüksək qiymətləndirirəm. Həm beynəlxalq müstəvidə, həm ölkə daxilində görürəm ki, bu gün böyüyən gənclər xalqa, dövlətə bağlıdırlar. Bu çox önəmlidir”. 

Müəllif ölkə gənclərinin hərtərəfli inkişafı yönündə geniş miqyaslı işlər aparıldığını da nəzərə çatdırır, bu mənada 2007-2015-ci illərdə gənclərin xaricdə təhsil almasına və ölkə gəncliyinin 2011-2015-ci illərdə fəaliyyət istiqmətlərinə dair dövlət sərəncamlarını xatırladır.  

Məqalədə deyilir ki, 2015-ci ildə imzalanan “2015-2025-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin İnkişaf Strategiyası” sənədilə ölkədə gənclər siyasəti yeni mərhələyə qədəm qoyub: “Strategiyanın məqsədi 2015-2025-ci illəri əhatə edən müddətdə Azərbaycan gəncliyinin potensialını müasir dövrün tələblərinə uyğun inkişaf etdirməkdir”.

Sənədə görə, gənclərin intellektual yüksəlişinə sərmayə qoyulması, onların fərdi keyfiyyət və qabiliyyətlərinin inkişafı, nanotexnologiyaları mənimsəmiş yeni menecerlər sinfinin yaradılması, intellektin milli inkişafda prioritet amili kimi müəyyənləşdirilməsi hazırda qarşıda duran əsas vəzifələrdən biridir.  

Məqalədə son olaraq 2016-cı ilin 2-5 aprel döyüşlərində ölkənin hər tərəfində gənclərin coşqu nümayiş etdirərək hamılıqla cəbhəyə yollanmaq istəməsi xüsusi qeyd olunur və gənclərin vətənpərvər mövqe nümayiş etdirməsi kimi sərgilənir.

Müəllif deyir ki, gənclər vətənin tərəqqisi naminə dövlət başçısının daxili və xarici siyasətinə tam dəstək verir, qarşıya qoyulan vəzifələri həyata keçirmək üçün qüvvə və bacarıqlarını əsirgəmirlər.

Banklar niyə etimad qazanmır? 

“Azadlıqinfo” saytı “Banklar ötən ili necə başa vurdu?” sərlövhəli məqalədə (https://www.azadliq.info/176138.html) bank sahəsi üzrə ekspert Əkrəm Həsənovun düşüncələrinə yer verib.

Müəllif deyir ki, IV rübün başa çatmasından bir ay ötür, qanunvericiliyə görə, banklar rübün nəticələrinə dair hesabatı saytlarında yerləşdirməli olsalar da, bunu etməyiblər: “32 bankdan yalnız 17-si hesabatı açıqlayıb, amma açıqlama tarixi göstərilməyib, əksəriyyəti isə hesabatı tam açıqlamayıb”.

Ə.Həsənov ötən il bağlanan bankların da hesabatlarını daim gizlətdiklərini xatırladır, bəzi bankların da hesabatları təhrif edilmiş şəkildə təqdim etdiklərini nəzərə çatdırır.

Ekspert hesabatı açıqlayan və guya mənfəətlə işlədiyini bəyan edən bəzi bankları yalanda suçlayır: “Elə bank tanıyıram ki, aylarla əmanətləri qaytara bilmir. Heç bir halda bankların reklamına inanmayın ki, ay nə bilim, kapitalı artırdıq, bunu etdik, ona nail olduq və s.”.

Müəllifin düşüncəsinə görə, bu, həm də o deməkdir ki, Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası bankların hesabatlarının açıqlanmasına nail ola bilmir və digər daha mürəkkəb problemləri həll edə bilməsi sual altına düşür.

Ə.Həsənov bankların hesabatlarını açıqlayıb- açıqlamamasından asılı olaraq, onları 4 qrup üzrə təsnifləndirir: “hesabatı müntəzəm gizlədənlər; hesabatı ilk dəfə açıqlamayanlar;  açıqlanan hesabata əsasən zərərlə işləyənlər; açıqlanan hesabata əsasən mənfəətlə işləyənlər”.

Ekspert hər qrupa aid olan banların adlarını çəkir, I qrupa aid 12 bankı hesabatları müntəzəm gizlədən və bununla da qanunvericiliyi kobud şəkildə pozan ən etibarsız banklar kimi qiymətləndirir.  

II qrupa aid olan 3 bank ilk dəfədir ki, hesabatlarını açıqlamır.

Müəllif deyir ki, III qrupa hesabatları açıqlayan 8 bank daxildir və bunlar zərərlə işlədiklərini bildirirlər.

IV qrupa aid olan 9 bank isə hesabatını açıqlayaraq mənfəətlə işlədiklərini bildirənlərdir.

Amma bütün bunlara baxmayaraq, müəllif yenə də banklara etimad ifadə etmir: “Sonda bir daha vurğulamaq istəyirəm ki, maliyyə göstəricilərindən asılı olmadan savadsızlıq, qeyri-peşəkarlıq və korrupsiya bank sistemimizin atributudur”.

Təqdim etməyə nəyimiz var?

“Exo” qəzetində “Azərbaycanın xaricilərə kənd təsərrüfatı malları və enerji daşıyıcılarından başqa təklif etməyə heç nəyi yoxdur” sərlövhəli məqalədə (http://ru.echo.az/?p=55898) ölkənin ixrac potensialı ekspert Nəriman Ağayevlə dəyərləndirilir.

Ekspert hesab edir ki, Azərbaycanın xaricdəki ticarət nümayəndəlikləri ixrac üçün yüngül və ağır sənaye, tikinti materialları, ərzaq, tütün və alkoqollu içki məhsulları təqdim edə bilər. Amma ekspert bunu da qeyd edir ki, yerli malların kasadlığı üzündən kommersiya attaşeləri xarici bazara demək olar ki, heç nə təqdim edə bilmirlər.

Ekspertin fikrincə, bu sırada seçim də o qədər çox deyil:“ Hazırda Azərbaycanın xaricilərə kənd təsərrüfatı məhsullarından və enerji daşıyıcılarından əlavə, təqdim etməyə heç nəyi yoxdur”.

N.Ağayev hesab edir ki, nəzəri baxımdan Azərbaycan tikinti materialları, qara və rəngli metallurgiya, emal edilmiş kənd təsərrüfatı və subtropik məhsullar ixracından qazanc əldə edə bilər: “Bir çox xarici bazarlar bizim məhsullara maraqlıdır, amma biz onların tələbatını ödəyə bilmərik”.

Ekspert deyir ki, Azərbaycanın iş adamları maneçiliklər törədilmədiyi halda keyfiyyətli mallar istehsal edə bilərlər və burada hökumətin də üzərinə müəyyən öhdəliklər düşür və onları yerinə yetriməyi bacarmalıdır.

N.Ağayev bildirir ki, hökumət yerli məhsulların ixracında maraqlı olan iş adamlarının fəaliyyətinə şərait yaratmalıdır, daha onların “təkərləri”nin altına ağac qoymamalıdır.

Ekspert bəyan edir ki, burada söhbət “özgə”ləri bazara buraxmayan inhisarçılardan gedir və yerli məmurlar da bu məsələdə onlara yardımçı olurlar.

Onun fikrincə, əmtəə dövriyyəsini və iqtisadiyyatın şaxələndirilməsini əngəlləyən məhz inhisarçılardır.

İnhisarçı bəlli, himayəçi bəlli

“Novoe Vremya” qəzetində isə “Nahaq yerə havanı titrətmək nəyə lazım?” (http://www.novoye-vremya.com/w80704/.../#.WJIYXhuLTIU) sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Məqalədə söhbət əsasən  real bazar iqtisadiyyatının əsaslarından və Azərbaycanda buna nə dərəcədə əməl olunmasından gedir.

Müəllif  bazar iqtisadiyyatının rəqabətsiz təsəvvür olunmadığını, inhisarın olduğu bazarda isə rəqabətin mümkünsüzlüyünü vurğulayır: “Azərbaycan iqtisadiyyatına gəlincə, burada inhisarın mövcudluğunun çoxdan məlum olması kimi, bunun arxasında kimlərin durması məsələsi də çoxdan məlumdur”. 

Müəllif ölkədə rəqabətli bazar iqtisadiyyatının formalaşdırılması üçün bir sıra deputatların rəqabət, maliyyə nəzarəti və s. kimi qanunların qəbul edilməsi barədə təkliflərini əsassız saymır. Amma yazı müəllifi deyir ki, ölkədə şoxsaylı yaxşı qanunlar var, lakin problem bu qanunlara riayət olunmamasındadır. 

Digər tərəfdən, müəllif özəl hesab sirləri barədə qanun qəbul edilməsini doğru saymır, bu qanunun korrupsioner və inhisarçıları qoruduğunu bildirir.

“Korrupsiya və rüşvətxorluqla mübarizə daha çox şəffaflıq tələb edir. Amma buna baxmayaraq, indiyə kimi heç kəs gəlir bəyannaməsi təqdim etməyib”.

Müəllif hesab edir ki, hətta rəqabət haqda qanun qəbul edilsə belə, bundan sonra rəqabət olmayacaq, çünki, rəqabətin var olması üçün inhisara zərbə endirmək lazımdır.

Məqalə müəllifi ölkə parlamentini ciddi tənqidə məruz qoyur və səbəb olaraq onu göstərir ki, inhisara, korrupsiyaya şərait yaradan hökumət kabinetinin hesabatlarına hər il kafi qiymət verən bu parlamentdir.

Məqalədə Azərbaycanın böyük ölkə olmadığı, odur ki, burada kimin inhisarçı, kimin isə himayəçi oldğunu hər kəsin yaxşı bildiyi qeyd edilir: “Bunlar yüksək rütbəli məmurlar, deputat korpusunun bəzi təmsilçiləri, və hakimiyyətdən olan oliqarxlardır”.