Media-icmal 02.03.20

“Azərbaycan” qəzetində “Azərbaycan məhsulları xarici bazarda keyfiyyətinə görə alınır” sərlövhəli məqalədə ölkənin qeyri-neft məhsullarının ixrac vəziyyətini dəyərləndirir.

Müəllifin deməsinə görə, 2019-cu ildə qeyri-neft sektoru 1 milyard 954 milyon dollar dəyərində məhsul ixrac etmişdir: “Bu isə 2018-ci illə müqayisədə 15,7 faiz artım deməkdir. Hesabat dövründə Rusiyaya 11,5, Türkiyəyə 16,5, İsveçrəyə 32,2, Gürcüstana 27,8, Ukraynaya 24,6 faiz məhsul satışı artıb.

Müəllif  deyir ki, bu sırada pomidor (189,3 milyon dollarlıq) birinci, qızıl (sikkə kəsilməsində istifadə olunmayan, digər emal edilməmiş formalarda) 172,4 milyon dollarlıqla ikinci, qabığı təmizlənməmiş meşə fındığı 124,2 milyon dollarlıqla üçüncü olub.

Yazı müəllifi əlavə edir ki, 2018-ci illə müqayisədə 2019-cu ildə qeyri0neft sənayesinin məhsullarının ixracında artım baş verib.

Onun sölzərinə görə, Azərbaycan dünyaya kosmik məhsul və ya xidmət ixrac edən azsaylı ölkələrdəndir və  2019-cu ildə “Azərkosmos” ASC tərəfindən dünyanın 27 ölkəsinə xidmət (peyk telekommunikasiya xidmətləri və optik peyk xidmətləri) ixrac edilib.

Müəllif vurğulayır ki, 2019-cu ildə “Azexport.az” portalına 595,7 milyon dollar dəyərində ixrac sifarişi daxil olub ki, bu da 2018-ci illə müqayisədə 15,9 faiz artım deməkdir.

Yazıda vurğulanır ki, təkcə dekabr ayında portala daxil olan ixrac sifarişlərinin dəyəri 63,4 milyon dollar olub ki, bu da 2018-ci ilə nisbətən 80,6 faiz çoxdur.

Müəllifin deməsinə görə, ümumilikdə 2017-2019-cu illərdə Azexport.az portalına dünyanın 141 ölkəsindən daxil olan ixrac sifarişlərinin dəyəri 1 milyard 584,8 milyon dollar təşkil edib.

“Müsavat.com”da dərc olunan “Prezident İlham Əliyev müxalifəti niyə dirçəldir?” sərlövhəli məqalə son günlər Prezident Administrasiyası (PA) siyasi partiyalar və qanunvercilik hakimiyyətilə əlaqələr şöbəsi səviyyəsində bir sıra müxalif partiyalar da daxil olmaqla siyasi partiyaların təmsilçilrilə göüşlərini şərh edir.  

Yazi müəllifi yada salır ki, 2014-cü ildə də belə bir görüş olmuşdu, amma uğursuz sona çatmışdı və bu uğursuzluğa səbəb  həmin görüşə müxalifətlə əlaqəsi olmayanların da dəvət edilməsi, dialoq və danışıqların predmetsizliyi idi.   

Müəllif  deyir ki, hazırkı format ən doğrusudur, hələ ki, görüşlər tanışlılq xarakter daşıyır və görüş təklifi Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının sədri Əli Kərimliyə də edilməlidir.

Müəllif bəzi partiya sədrlərinin görüşün PA-sı binasında keçirilməsinə etirazlarına münasibət ifadə edərək onları haqsız saymaq istəyir.

Məqalə müəllifi deyir ki, dövlət başçısı ən ciddi struktur və kadr dəyişkliklərini PA-da edib: “PA rəhbəri də daxil olmaqla, «müxalifətlə normal münasibətlərin qurulmasına mane olanlar var» demirdinizmi? Prezident idarəetmədə yeni bir səhifə açdı, siyasi oyunlara bulaşmayan kadrları önə çəkdi.. O vaxt bu kadr dəyişikliklərinin müxalifətlə münasibətlərə də hesablandığını bir versiya kimi yazırdıq, indi isə gerçəkləşən xəbər kimi”, - müəllif bildirir.

Müəllif hesab edir ki, müxalifətin PA-ya, hakimiyyət təmsilçisinin də müxalifətin qərargahına getməsində də qeyri-adi heç nə yoxdur və bu zehniyyət dəyişməlidir. 

Müəllifin fikrincə, PA şöbə müdiri səviyyəsində başlanan təmaslardan uzaqgedən nəticələr çıxarmaq tezdir, amma bu yalnız bir şöbə müdirinin təqdimatı və ya verə biləcəyi qərar da deyil.

Müəllif iddia edir ki, görüşlərin parlament seçkilərindən dərhal sonra gerçəkləşməsi bu qüvvələrin parlamentdə yer tuta bilməməsilə bağldır və iqtidar bu qüvvələrin özlərini cəmiyyətdən təcrid olunmuş hiss etmələrini arzu etmir.

Müəllifə görə, iqtidarın atdığı addımı müxalifətin gələcəkdə necə dəyərləndirəcəyini demək tezdir, amma bu təmaslara dəstək lazımdır.

“Moderator.az” “Yaxın bir ayda neftin qiymətinin 30 dollara qədər ucuzlaşması mümkündür-proqnoz” sərlövhəli məqalədə dünya bazarında neftin qiymətinin “çalxalanması” səbəblərini dəyərləndirir.

Sayt keçmiş maliyyə naziri Fikrət Yusifovun dünya neft bazarında qiymətlərin “çalxalanması”səbəblərinə dair düşüncələrinə yer verib.

Keçmiş nazirin düşüncəsinə görə, 2019-cu ilin sonlarından Çindən yayılmağa başlamış koronavirusun qarşısını almaq üçün effektli müalicənin tapılmaması dünya iqtisadiyyatını təhlükəyə sürükləyir. 

İqtisadçı deyir ki, problemin bu ilin fevral ayının ortalarına qədər çözüləcəyi  gözlənsə də bu olmadı, sonunda dünya maliyyə bazarları çökməyə başladı: “Son bir həftədə dünya üzrə bütün səhmlərin dəyəri 5 trliyon dollara kimi ucuzlaşıb və prosses sürətlə davam etməkdədir. Neftin qiyməti yanvar ayının əvəli ilə müqaisədə 20 dollara yaxın, yəni  30%-ə qədər ucuzlaşıb”. 

Müəllifə görə, son iki ayda Çində neft istehlakı 30%-ə, daş-kömür istehlakı isə 40%-ə qədər azalıb. O, hesab edir ki, yaxın bir ayda bu virusun qarşısını almaq mümkün olmasa, dünya iqtisadiyyatı və maliyyə bazarının itkilərinin bu ilin sonuna kimi bərpasından söhbət gedə bilməz.

Keçmiş nazirə görə, bundan sonra virusun ram edilməsi bir aydan şox vaxt istəsə o halda dünya iqtisadiyyatı tarixdə görünməmiş bir çöküş yaşayacaq: “Baş verən iqtisadi geriləmələr fonunda dünya bazarında neftə təlabat durmadan azalır: “Bu səbəbdən də yaxın bir ay ərzində neftin qiymətlərinin 30 dollara qədər ucuzlaşması mümkündür”. 

Neft ölkəsi kimi Azərbaycanın hansı addımları atmasına gəlincə müəllif deyir ki, virusun ölkə daxilində yayılması önlənməli, real durum tələb edərsə,  məktəblərin, uşaq baxçalarının fəaliyyəti müəyyən müddətə dondurulmalıdır.

Keçmiş nazirə görə, dünya maliyyə bazındakı çöküşlər Azərbaycanın iqtisadiyyatı və maliyyə sisteminə təsir edərək neftin kəskin ucuzlaşması valyuta daxilolmalarının azalması manata təzyiqləri artıracaq.

“Modern.az” “Azərbaycanda erkən nikahların rekord göstəricisi qeydə alınan tarix açıqlandı” sərlövhəli məqalədə bu problemdən  bəhs edilir.

Müəllifin deməsinə görə, MDB statistika quruma üzv dövlətlərdə dayanıqlı inkişafa dair müqayisəli statistik hesabat açıqlayıb və həmin statistikaya əsasən 15-19 yaşlı qızların doğuşuna görə Azərbaycan MDB-də birinci yer tutur.

Bu barədə şərh verən iqtisadçı Rövşən Ağayev qurumun məlumatına əsasən bildirib ki, Azərbaycanda 15-19 yaşlı hər 10 000 nəfər qadına düşən doğuşların sayı 2018-ci ildə 442 olub.

Onun sözlərinə görə, bu göstərici Qırğızıstan və Qazaxıstanda müvafiq olaraq 239 və 359-dur.   

Müəllifin deməsinə görə, Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin İnformasiya və Analitik Araşdırmalar şöbəsinin məsləhətçisi Aynur Veysəlova  bildirib ki,  ölkədə erkən nikahların qarşısının alınması istiqamətində işlər aparılır:

“Göstəricilər 15-17 yaş qrupu arasında 1,5%, 18-19 yaş qrupu arasında 8,0%, 20-24 yaş qrupu arasında 37,7%, 25-29 yaş qrupu arasında 32,1%, 30-34 yaş qrupu arasında 14,8%, 35-39 yaş qrupu arasında 4,8%-dir”-deyə A.Veysəlova vurğulayır. 

 Komitə təmsilçisi deyir ki, bu isə o deməkdir ki, 2018-ci ildə 15-19 yaş qrupu üzrə qadınlar tərəfindən diri doğulanların xüsusi çəkisi 9,5 %-dir”.

A.Veysəlovanın sözlərinə görə,  Azərbaycanda 18 yaşadək nikaha girən qızların sayının ən yüksək həddi 2011-ci ildə olub, həmin dövrdə belə qızların sayı 5138 idisə, 2018-ci ildə bu rəqəm 338 olub.

0nun sözlərinə görə, eyni zamanda, 15-17 yaşlı qadınlar tərəfindən doğulan uşaqların sayı da 2011-ci ildə 4392 idisə, 2018-ci ildə bu rəqəm 2129 olub.

Komitə təmsilçisi deyir ki, nikaha daxil olanların orta yaş həddi də dəyişib, əgər 2000-ci ildə nikaha daxil olan kişilərin orta yaş həddi 28,4 idisə, 2018-ci ildə bu göstərici 29 olub.