Media-icmal 02.03.2017

İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının XIII İslamabad sammitinin dəyərləndirilməsi, ölkədaxili siyasətə baxış, əmək bazarında “ölü canlar” problemi, parlamentdə pensiya yaşınin artırılması ilə bağlı nəzərdə tutulan dəyişikliklərə münasibət bugünki medianın aparıcı mövzusudur... 

İslam Həmrəyliyinə doğru

“Azərbaycan” qəzeti “Azərbaycan İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının inkişafına töhfə verir” (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=117188) sərlövhəli məqalədə bu günlərdə İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının İslamabaddakı sammitini dəyərləndirir.

Müəllif İslam aləminin firavanlığına təhlükə olan problemlərin həlli üçün bu ölkələrin səylərinin birləşdirilməsinə dərin və ciddi ehtiyac yarandığını deyir.

Müəllif hesab edir ki, indiki mürəkkəb durumda İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının (İƏT) XIII Sammiti İslam dünyasında əlaqələrin daha da möhkəmlənməsi baxımından əhəmiyyətlidir.

Yazı müəllifi deyir ki, Azərbaycanın İslam dünyasına yönəlik siyasəti aydındır və bu ölkələr arasında birliyin, əməkdaşlığın dərinləşdirilməsini istəyir.

Müəllif martın 1-də İƏT-in XIII Sammitini Prezident İlham Əliyevin açdığını və 2006-cı və 2012-ci illərdə İƏT-in iki sammitinə ev sahibliyi etdiyini xatırlatdığını bildirir. İ.Əliyev 2017-ci ilin Azərbycanda “İslam həmrəyliyi ili” elan olunmasını islam aləminin birliyi üçün siyasi iradənin göstəricisi sayaraq, iki aydan sonra Bakının IV İslam Həmrəyliyi Oyunlarına ev sahibliyi edəcəyini bildirib.

Müəllif deyir ki, İ.Əliyev islamofobiyanı dünyada ən ciddi təhlükələrdən biri sayaraq qəti pisləyib: “İslamı terrorla əlaqələndirmək yanlış və qərəzli yanaşmadır. Terrordan ən çox əziyyət çəkən məhz müsəlman dövlətləridir. Biz sülh, mərhəmət, dözümlülük və ədalət dini olan İslamın dəyərlərinin təşviqini davam etdirməliyik”.

Dövlət başçısı deyib ki, Azərbaycan İƏT-in iqtisadyönlü qurum kimi inkişaf etməsini və bu yöndə layihələr icra etməsini dəstəkləyir, İƏT üzvləri arasında əməkdaşlığa önəm verir və bu da onu göstərir ki, Azərbaycan təşkilatın səmərəli fəaliyyətində maraqlıdır.

İƏT 1985-ci ildə Pakistan, İran və Türkiyənin təşəbbüsü ilə yaradılıb, 1992-ci ilin noyabrında Azərbaycan, Qazaxıstan, Türkmənistan, Özbəkistan, Qırğızıstan, Tacikstan quruma üzv olublar.

Dünənə bəraət, bu günə həbs 

“Azadlıq.info” saytı “Hökumətin repressiya “standartı” sərlövhəli məqalədə (https://www.azadliq.info/179291.html) ölkədaxili siyasətə baxış sərgiləyir.

Müəllif Milli Məclisdə “Siyasi repressiya qurbanlarına bəraət verilməsi haqqında” qanuna dəyişikliklər edildiyini deyir, bunu əsaslı məsələ sayaraq, sovet dövrü siyasi repressiya qurbanlarının haqlarının qaytarılmasını ədalətli hesab edir.

Amma müəllifi təəccübə salan bu məsələyə parlamentin baxmasıdır:

“Məsələ burasındadır ki, bugünün siyasi repressiyalarına haqq qazandıranlar, dünənin siyasi repressiyasına məruz qalanlara bəraət verilməsini təmin edəcəklər. Ölkədə 100-dən artıq siyasi məhbus var, dünyanın tanınmış hüquq-müdafiə qurumları, beynəlxalq təşkilatları bu adamların azadlığını tələb edir və bu şəxslər ən nüfuzlu mükafatlara layiq görülürlər”.

Müəllif deyir ki, ölkədə insan hüquqlarının pozulması üzündən Avropa Məhkəməsinə 100-lərlə şikayət ərizəsi daxil olur və bunun da əksəriyyəti siyasi repressiyalarla bağlıdır.

Müəllif təkcə “Nardaran işi” məhkəməsinə nəzər salmağı sovet dövrünün ən iyrənc ənənələrinin bu gün də davam etməsinin sübutu üçün yetərli sayır.

Müəllif hesab edir ki, öz antiinsani davranışı ilə mövcud hakimiyyət sovet imperiyasının cəlladlarına “rəhmət” oxutdurur: “O dövrdə repressiyalar olsa da, insanları öz adlarıyla həbs edirdilər, yəni, cibə narkotik atmaq, evə silah qoymaq, avtomobilə kitab tullamaq dəbdə deyildi”.

Müəllif deyir ki, əlbəttə, bir vaxt gələcək ki, bu gün şərlənərək həbs olunan şəxslər bəraət alacaq, qəhrəman kimi qiymətləndiriləcək: “Ona görə də mandatlı bəylər 70-80 il əvvələ boylanıb ədalət axtarışına çıxanda, bugünün ədalətsizliklərinə də nəzər salmalıdırlar. Bu gün Azərbaycanda baş verənlər, günahsız insanların ağır cəzalara məhkum ediməsi unudulmayacaq və bu mənəvi terroru törədənlər bəraət ala bilməyəcək”.

Müəllifə görə, sovet dövrünün repressiya qurbanlarının hər birinə bəraət hökmü çıxaranlar Seymur Həzini, Fuad Qəhrəmanlını, Asif Yusiflini, Elvin Abdullayevi, Tale Bağırzadəni, Məmməd İbrahimi, İlqar Məmmədovu, Bayram Məmmədovu, Faiq Əmirlini, Fuad Əhmədlini və s. xatırlamalıdırlar, çünki onlar da bu dövrün, müstəqil Azərbaycanın repressiya qurbanlarıdır.

Müəllif deyir ki, bugünki repressiya qurbanlarının bəraətini təsdiqləmək, dünənki hadisələri araşdırmaqdan çox asandır, çünki, sifariş verənlər də, icra edənlər də göz önündədir və hamı bu qara mənzərəni aydın şəkildə görə bilir.

Əmək bazarının “ölü canları”

“Exo” qəzeti “Azərbaycanın əmək bazarındakı “ölü canlar”” sərlövhəli məqalədə (http://ru.echo.az/?p=57199) əmək bazarındakı durumu ekspertlərlə müzakirə edir.

Azərbaycanda rəsmi qaydada işlə təmin edilən şəxslər arasında elələri var ki, onlar hələ də işsizdirlər, belə insanları da nəzərə alsaq, ölkədə işsizlərin sayı ikiqat çoxalır.          

“Rəsmi məlumatlara görə, məşğulluq qurumları ötən il Azərbaycanda 56 min nəfəri işlə təmin edib. Ancaq məsələ burasındadır ki, ölkədə nə qədər insanın işsiz, bank, tikinti və s.sahələrdə ixtisarın neçə faiz olması haqda heç kəs dəqiq informasiyaya malik deyil”. Ekspertlər durumu qəzetə belə şərh edirlər.

Ekspertlər deyirlər ki, işlə təmin edilməyən adamların heç də hamısı məşğulluq orqanlarına müraciət etmir və xüsusi şəxslər kateqoriyası var ki, işlə təmin olunmuş sayılırlar, amma əslində işləmirlər.

Ekspertlər bunu da vurğulayırlar ki, ölkədə “xəlvəti işədüzəltmə” sayını süni şəkildə artırırlar: “Belə alınır ki, iş adamlarının bir qismi qeyri-formal bazarda əmək müqaviləsi olmadan çalışan işçilərin real sayını gizli saxlayır, amma əməkhaqqı verir. Digər bir qrup isə real kadr tərkibinin sayını olduğundan çox göstərir.  Bu insanlar da nəzərə alınsa, işsizlərin sayı ikiqat çoxalır”.

Ekspertlərə görə, buna baxmayaraq, ölkədə işçilərin ixtisarı yenə davam edir. Zaman-zaman ölkədə “ölü canlar” da işə düzəlirlər, belələri müəssisələrdə işçi kimi qeydə alınırlar, amma orada işləmirlər.

Ekspertlər deyirlər ki, Azərbaycanda işə “ölü canlar” cəlb etmək təcrübəsi indi də tətbiq edilir və ölkədə qeyri-formal bazarın səviyyəsi yüksək olduğu üçün “ölü canları” müəyyən etmək o qədər də asan deyil.

Ekspertlər hesab edirlər ki, belə hallar daha çox investisiya layihələrini reallaşdırmaq üçün tenderdə qalib gələn təşkilatlarda baş verir, belə ki, tender qalibləri müxtəlif üsullarla, o cümlədən mövcud olmayan işçi qüvvəsi hesabına pulları silirlər. Ekspertlər xatırladırlar ki, burada söhbət milyonlarla ölçülən maliyyə vəsaitlərindən gedir.

Ekspertlər belə halların dövlət təşkilatlarında da baş verdiyini deyirlər: “Dövlət pullarının cəmləşdiyi yerdə avtomatik olaraq “ölü canlar” da ortaya çıxır və oğurlanan dövlət vəsaitlərinin həcmi çox böyükdür. Hətta hansı rəqəmlərdən söhbət getdiyini təsəvvür etmək belə çətindir”.

Vətəndaşı ələ salmaq rəzaləti

“Novoe Vremya” qəzetində “Deputatlardan qeyri-dürüst çıxışlar. Hadı Rəcəbli yenə “fərqləndi” (http://www.novoye-vremya.com/w83858/.../#.WLcKODuLTIU) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif pensiya yaşının və əmək stajının artırılması məqsədilə “Əmək pensiyaları haqqında” qanuna parlamentdə dəyişikliklər ediləcəyini bildirir.

Müəllif deyir ki, qanuna dəyişiklikləri belə tələm-tələsik qəbul etməyi anlamaq olar və burada maliyyə məsələsi heç də sonuncu yerdə qərar tutmur.

Müəllif dəyişikliklərin belə sürətlə baş tutmasını həm də “yuxarı”ların sifarişi olması ilə əlaqələndirir: “Qanunverici orqan təmsilçilərinin bu dəyişiklikləri əsaslandırmağa çalışmaları artıq bunun sübutudur”.

Məqalədə parlamentin sosial siyasət komitəsinin sədri Hadı Rəcəblidən pensiya yaşının artırılmasını “əsas”landıran sitat da gətirilir: “İnsanların ömrü uzanıb, onların sağlamlığı buna imkan verir. Həkimlər, müəllimlər bizimlə vuruşurlar ki, biz cavanıq, hələ işləyə bilərik, siz isə bizi pensiyaya göndərirsiniz”.

Müəllif xatırladır ki, H.Rəcəbli statistikaya əsasən ölkədə qadınların ömrünün 78,5 il olduğunu, pensiyanın isə 12 il verilməsinin nəzərdə tutulduğunu vurğulayır: “65 yaşda pensiyaya çıxdıqda minimum 12-13 il pensiya ala biləcəklər”.

Müəllif bu və buna bənzər bütün çıxışları ölkə vətəndaşlarını ələ salmaq sayır və xatırladır ki, cüzi maaş alan müəllimlərə tikintidə işləməyi məsləhət görən də vaxtilə H.Rəcəbli idi: “Belələri az deyil, kimisi böhranla bağlı xalqa az yeməyi, məsləhət görür, kimisi Rusiyada yaşayan azərbaycanlıları təhqir edir”.

Müəllif deyir ki, bu ahıl insanlardan kimisi dərman pulunu əldə etmək üçün çalışır və bu adamların 65 yaşa çatıb pensiya ala bilmələri sual altındadır.

Yazı müəllifi H.Rəcəblinin çıxışını absurd sayaraq, onun yaş haqqında söylədiklərinin statistikada belə əksini tapmadığını bildirir. 

Müəllif son olaraq pensiya yaşının artırılması tərəfdarları olan parlamentarilərə bu az həcmli pensiya ilə yaşamağın nə qədər mümkün ola bilməsi sualı ünvanlayır.