Media-icmal 03.03.20

Ərzaq təhlükəsizliyinin təminatı, dünya iqtisadiyyatı müstəvisində baş veənlərin Azərbaycana mümkün təsirləri, hakimiyyətin “geri çəkilməmək prinsipi”nin əsasları, ekstremal halda təlaşa və panikanın psixikaya zərbələri və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları srasındadır.

“Azərbaycan” qəzeti “Ərzaq təhlükəsizliyinin əsas şərti yerli istehsalı artırmaqdır” sərlövhəli məqalədə ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunması məsələsini müzakirəyə çıxarıb.

Müəllif hazırda ərzaq təhlükəsizliyinin və əhalinin keyfiyyətli ərzaqla təmin olunmasının bütün dünyada xüsusi önəm kəsb etdiyini vurğulayır.

Müəllif əlavə edir ki, bu sahədə Azərbaycanda 2001-ci ildən bu yana dövlət proqramları tətbiq edilir, strateji yol xəritələrinin hazırlanıb. Hazırda ölkədə Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi fəaiyyətdədir.

Müəllifin fikrincə,  qida təhlükəsizliyinin təmin olunmasında daxili tələbatın yerli istehsal hesabına ödənilməli olduğu inkaredilməzdir: “Yalnız bu yolla keyfiyyətsiz və müxtəlif xəstəliklər törədə biləcək qida məhsullarının yerli bazara daxil olmasının qarşısını almaq mümkündür”, - müəllif vurğulayır.

Müəllif bildirir ki, bu səbəbdən ölkədə kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalını artırmaq üçün tədbirlər görülür və onlar nəticəsiz qalmır. Əsas ərzaq tələbatı üzrə ölkənin ehtiyaclarının bəzi sahələr üzrə 87-90%, bəziləri üzrə isə tam şəkildə yerli istehsal hesabına ödənilir.

Məqalə müəllifi həm də vurğulayır ki, 2018-ci ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 2019-cu ildə kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı 7,2, o cümlədən heyvandarlıq məhsulları üzrə 3,5, bitkiçilik məhsulları üzrə 11,7 faiz artıb.

Müəllif hesab edir ki, bu artımların əsas mənbəyi ölkənin ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üçün aqrar sektorda həyata keçirilən islahatlar və fermerlərə verilən dəstəkdir, bu yolla isə həm ərzaq təhlükəsizliyi təmin olunur, həm də ölkənin ixrac potensialı artır.

“Azadlıqinfo” “Geri çəkilməməyin fəsadları” sərlövhəli məqalədə hakimiyyətin hadisələrə münasibət müstəvisini dəyərləndirir.  

Müəllif hesab edir ki, hakimiyyətə ən böyük zərbəni “geri çəkilmək olmaz, zəif görünərik” məsləhəti verənlərdir. Elə bundan da irəli gələrək müəllif ayrı-ayrı

hadisələr fonunda hakimiyyətin münasibətini və davranışını təqdim edir.

Müəllif vurğulayır ki, 2009-cu ildə iki ictimai fəalın gənclər arasındakı fəaliyyəti, artan nüfuzları hakimiyyətdə kimlərisə narahat etdi, “həbs edək” dedilər.

Yazıda vurğulanır ki, beynəlxalq qurumlar azadlıq çağırışı etdi, hakimiyyət dinləmədi, amma bu iki fəal həbsdən azad olduqdan sonra Azad Fikir Universiteti yaratdı, yüzlərlə yeni gənc sima üzə çıxdı.

Müəllif deyir ki, xaricdə  “Meydan” TV yaradıldı və bu qurumun jurnalistlərinin formalaşdırdığı ictimai rəyi minlərlə trol ordusu da dəyişdirə bilmədi.

Yazıda vurğulanır ki, “Azadlıq” qəzetinə təzyiqlər oldu,  Avropada “Azərbaycan saatı” televiziyası yaradıldı ki, bir saatda yaratdığı ictimai rəyi AzTV bir ildə dəyişə bilməyəcək duruma gəldi.

Müəllif deyir ki, bloqer Mehman Hüseynova ikinci cinayət işi açılanda isə hansısa ağıllı “bu məsələni bağlamaq lazımdır” məsləhətini verdi, hakimiyyət onların pəncərəsindən geri çəkilmiş kimi görünsə də düzgün addım atdı, cəmiyyətdə qısa müddət də olsa rəğbət qazana bildi.

Müəllif əlavə edir ki, nədənsə sovet dövründən qalmış “geri çəkilmək olmaz, zəif görünərik” yanaşması hələ də qalır: “Halbuki, geri çəkilmək yerində saymaq yox, irəli addımlamaq haqqında da düşünmək olardı. Saxta yollarla seçildiyi bütün dünyaya bəyan olan adamları 5 il bütün beynəlxalq təşkilatlarda “saxta deputat” kimi saxlamaqdansa “sağ qanad islahat edirdi, sol qanad imkan vermədi” kimi lağlağı etməkdənsə, nəticələri ləğv edib, normal seçki keçirib, irəli gedə bilərdilər və ölkəni irəli apara bilərdilər. Olmadı, çünki “geri çəkilmək olmaz!”

“Modern.az” da isə “Koronavirus nefti ucuzlaşdırır - 2015-ci il devalvasiyası təkrarlana bilər” sərlövhəli məqalədə dünyada yayılmış  koronavirus fonunda  dünya iqtisadiyyatındakı proseslər və bunun Azərbaycana mümkün təsirləri araşdırılır.

Ekspert Samir Əliyev bildirir ki, 2020-ci il martın 4-də əmanətlərin tam sığortalanması müddəti başa çatır.

Ekspert əmanətlərin tam sığortalanması müddətinin uzaldılmasının vacibliyini bildirərək deyib ki, əgər bu müddət uzadılmasa kompensasiyanın məbləği 30 min manatla limitləşəcək: “Əmanətlərin tam sığortalanmasını nəzərdə tutan qanunun müddətinin ötən il fevralında 19-da daha 1 il müddətinə uzadılmasına rəğmən bu il hökumətdən konkret mövqe görünmür.

S.Əliyev deyir ki, 2020-ci il gələndən mənbəyini Çindən götürmüş və bütün dünyaya yayılmış koronavirus amili yeni bir situasiya yaradıb:“Situasiya da ondan ibarətdir ki, Çində iqtisadi aktivliyin kəskin azalması dünya bazarlarına, o cümlədən Azərbaycan üçün həyati əhəmiyyətli olan neft bazarına mənfi təsir göstərir”,- ekspert bildirir.

İqtisadçlı deyir ki, dünya bazarında neft 68 dollardan 51 dollara qədər ucuzlaşıb, bunun nə qədər və hansı həddə qədər davam edəcəyini söyləmək çox çətindir: “Görünən odur ki, virus problemi həllini tapmasa və proses uzansa, ucuzlaşma davam edəcək. Bu isə neftdən asılı olan Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün arzuolunan hal deyil”.

S.Əliyevin iddiasına görə, virus təhlükəsi qısa müddətdə aradan qalxmasa, Azərbaycan üçün 2015-ci il böhranından da çətin olacağını proqnozlaşdırmaq olar.

“Ekonevs.az” “Ekspert: "Manatın sabitliyini saxlamaq əvvəlki qədər asan olmayacaq” sərlövhəli məqalədə dünyada baş verən proseslərin Azərbaycana təsirləri barədə danışılır. 

“Ölkədə, regionda və bütövlükdə qlobal səviyyədə baş verən dəyişikliklər iqtisadiyyatı tamamilə neft və qaz gəlirlərindən asılı olan Azərbaycan üçün ciddi fəsadlar yaradacaq”. İqtisadçı ekspert Qubad İbadoğlu belə düşünür.

Q.İbadoğlu hesab edir ki, Azərbaycanın xarici ticarətinin zəifləməsi, valyuta gəlirlərinin azalması fonunda yenidən devalvasiyanın baş verməsi müşahidə olunandır.

Ekspert əalvə edir ki, bu zaman Azərbaycan manatının sabitliyini saxlamaq əvvəlki qədər asan olmayacaq: “Son 15-20 ildə ölkəyə valyuta gətirən, dəyər yaradan sektorların inkişafına diqqəti artırmaq lazım idi. Biz isə artıq gecikmişik”.

Müəllif əlavə edir ki, Azərbaycan tərəf neftimiz var deyə hər il arxayınlıq keçirib: “Neftimiz var,  dünya bazarında qiymət bahadır, BP onu hasil edəcək, SOCAR onu satacaq, gələn pullarla da Azərbaycanda tikinti layihələrinin maliyyələşdirməklə müəyyən bir korrupsiya sxemi qurulacaq və beləcə ölkədə bir inkişaf görüntüsü yaradılacaq”.

Q.İbadoğlu deyir ki, hökümət bunu illərdir ki, edirdi, indi isə ölkəyə həmin gəlirlər gəlmir və onun yerini doldurmaq üçün lazım olan rəqabət qabiliyyətli qeyri-neft sektoru yoxdur. 

“Müsavat.com”da isə “Koronavirus ötüb gedəcək, əsas psixikaları pozmayaq” sərlövhəli məqalədə ölkədə koronavirusun aşkarlanması ilə təlaş hissinin artması və buna qarşı müqavimət məsələsi müzakirə edilir.

Müəllifə görə, istənilən ekstremal halda təlaşa düşməmək, təxribatlara və şayiələrə uymamaq əsas məsələdir və bu halda istənilən hadisədən minimum zərərlə, böyük ziyan görmədən qurtarmaq mümkündür.

Müəllif  bu virusun təhlükəli olması, onun ətrafındakı təlaş  və s. haqda fikini bildirərək deyir ki, bu gün baş verənlərdən cəmiyyəti, vətəndaşı qorumaq  prioritet olmalıdır, hələ ki ölkədə bu virus epidemiya, kütləvi yoluxma halına keçməyib.

Yazı müəllifinin firkincə, burada çatışmayan bir məsələ var: “İnsanları sanki kimlərsə, hansısa qüvvələr panikaya salmaq istəyir. Müəyyən sosial şəbəkə səhifələri, bəzi saytlar elə görüntü, rəy yaratmaq istəyir ki, sanki koronovirus vətəndaşları cənginə alıb aparır, heç nə etmək də mümkün deyil, adamlar qırılıb qurtaracaq”.

Müəllif əlavə edir ki, bu virus yeni virusdur və ona qarşı immunitet formalaşmayıb, vaksini də hələlik tapılmayıb, üstəlik də insanları daha çox bu virus yox, onun ətrafndakı “informasiya terroru” təlaşa salır.

“Bu virus ayaq tutub yeriyən deyil, Azərbaycanda da şükürlər olsun, vəziyyət stabildir. Bu xəstəlik qısa müddətdə ötüb gedəcək. Amma çalışaq ki, bunun üzərindən insanların psixikasını pozmayaq. Bu, daha böyük ziyan vurar”, - müəllif bildirir.