Media-icmal 04.06.19

Ramazan bayrmının qeyd olunması, ali məktəblərdəki vəziyyətə baxış, xairci sərmayənin azalması, buraxılış və qəbul imtahanlarındakı nəticələr və s. məsələlər bugünki (04 iyun 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Birlik və həmrəylik bayramı - Eyd-Fitr

"Azərbaycan" qəzeti "Birlik və həmrəylik bayramı" sərlövhəli məqalədə iyunun 4-də başa çatan Ramazan ayının mahiyyətini dəyərləndirir.

Müəllif vurğulayır ki, bu gün Ramazan ayı başa çatır, sabah isə qeyd ediləcək Fitr bayramı Allah-təalanın mömin bəndələrinə bir ay boyunca tutduqları oruc üçün mükafatıdır.

Daha sonra müəllif bu ayda evlərdən çıxarılan fitrə-zəkatın mahiyyətinə toxunaraq, onun ödənilməsini vacib sayır: "Müsəlman fitrə-zəkatını bəxş etdiyi nemətlərə görə uca Yaradana şükür etmək, bayram günü kasıbları sevindirmək, oruc vaxtı buraxdığı səhvlərdən təmizlənmək üçün verir. Fitrəni yalnız imkanlı şəxslər çıxarmalıdırlar. Ailə sahibi ailənin hər bir üzvünün adından fitrə verməlidir", deyə müəllif min illəri ötüb gələn bu bayramın xüsusiyyəti barədə bildirir.

Müəllif fitrə-zəkatın şam namazından başlamış, bayram namazı qılınana qədər evdən çıxarılmasını və ehtiyaca olanlara çatdırılmasını vacib sayır, bu müddətdə ödənilmədiyi halda fitrə yox, adi sədəqə sayıldığını diqqətə çatdırır.

Müəllifi vurğulayır ki, bu bayram həm də müsəlmanlar arasında həmrəyliyi, birliyi, onların arasında qarşılıqlı anlaşmanı möhkəmlədən mühüm hadisədir.

Yazı müəllifi bayramın Azərbaycanda da yüksək səviyyədə qeyd olunduğunu, ölkədə iki gün bayram keçirildiyini bildirir.

Müəllif deyir ki, milli müstəqilliyin bərpasından sonra ölkədə dövlət-din münasibətləri nizama salındı, etiqad azadlığı təmin edilərək ateizimin yerini müasir tələblərə cavab verən dövlət siyasəti tutdu.

Yazı müəllifi hesab edir ki, yeni məscidlərin inşası, mövcud məscidlərin təmir və bərpa olunaraq möminlərin ixtiyarına verilməsi bu siyasətin əsas istiqamətlərindən biridir: "Sovet dövründə ölkədə cəmi 17 məscid fəaliyyət göstərirdi. Milli müstəqilliyin bərpasından bəri isə 2 mindən çox məscid tikilib. Vaxtilə bolşeviklərin dağıtdığı "Bibiheybət məscidi" yenidən inşa olunmuş və paytaxtın memarlıq inciləri arasında layiqli yerini almışdır. Ölkənin ən qədim məscidi - 734-cü ildə tikilmiş "Şamaxı Cümə məscidi tamamilə yenidən qurulmuşdur. Eyni zamanda, Bakıda Cənubi Qafqazın ən möhtəşəm məscidi - "Heydər məscidi" inşa edilmişdir".

Müəllif deyir ki, islam dünyası ilə birlik və həmrəyliyin möhkəmləndirilməsi da bu istiqamətdə dövlət siyasətinin üstün istiqamətlərindən biridir, elə bu nüfuza görə 2009-cu ildə Bakı və 2018-ci ildə Naxçıvan şəhərləri İslam mədəniyyətinin paytaxtı elan olunub.

Son olaraq isə müəllif ölkə müsəlmanlarını bayram münasibətilə təbrik edir.

Universitetlərdə sovet ənənələrinə son tələbi

"Yeni Sabah.az"da isə "Azərbaycanda qəbul imtahanları ləğv olunmalıdır -millət vəkili" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif ölkənin ali məktəb sistemindəki vəziyyəti deputat Asim Mollazadə ilə müzakirə edir.

"Mənə elə gəlir ki, qəbul imtahanları ilə bağlı hələ də ciddi işlər aparılmalıdır. Bizdə bu sistemin mövcudluğunun əsas səbəbi universitetlərə inamın itməsi ilə bağlıdır. Universitetlərdə xoşagəlməz hallar olurdu. Məhz ona görə bu sistem tətbiq edildi ki, istedadlı, aztəminatlı ailələrin uşaqları universitetdə təhsil ala bilsin, dövlət maliyyəsi hesabına bunu həyata keçirə bilsinlər". Milli Məclisin Elm və təhsil komitəsinin üzvü Asim Mollazadə bunu "Yeni Sabah"a builki qəbul imtahanlarının nəticələrini dəyərləndirərkən bildirib.

Deputat həm də hesab edir ki, əslində universitet sistemində də müvafiq islahatlar həyata keçirilməlidir: "Beynəlxalq təcrübəni tətbiq edə bilmək üçün qəbul sistemində də islahatlar olmalıdır. Tələbə qəbulu üzrə imtahan sisteminin təkmilləşdirilməsinə, bu istiqamətdə müəyyən addımlara ehtiyac var. Universitetlərlərdə ciddi dəyişikliklərdən sonra dünya təcrübəsinə keçə bilərik".

A.Mollazadə deyir ki, dünya ölkələrində bir imtahan var, o da buraxılış imtahanıdır və bunun əsasında da universitetlər özləri üçün tələbələri seçirlər, Azərbaycanda isə bu, fərqlidir: "Bizdə sovet ənənələrinə son qoyulmadığına görə, tələbə qəbulu ilə bağlı vahid imtahan sistemi mövcuddur. Universitetlər həm buraxılış imtahanının nəticələrinə, həm də abituriyentin məktəbdəki fəaliyyətinə, maraqlarına uyğun olaraq tələbə seçirlər".

A.Mollazadə ali təhsilin maliyyələşdirilməsində sosial təminatı zəif olan ailələrin istedadlı uşaqlarının təhsillə təmin olunmasını reallaşdırmaq kimi bir vəzifə üzərində düşünməyi də vacib sayır: "Çünki zəngin ailələr müəyyən vəsait tapıb uşağını oxutdururlar. Cəmiyyəti maraqlandıran ən əsas məsələ istedadlı aztəminatlı uşaqların təhsilidir", deyə deputat problemə diqqət çəkir.

A.Mollazadə universitetlərdə dəyişikliklərə ehtiyac olduğunu vurğulayır:

"Universitetlərdə də mütləq dəyişikliklər olmalıdır. Ali məktəblər sovet ənənələrinə son qoymalıdırlar. Onun üçün də əsasən diqqət biliyə verilməlidir.

Universitetlərimiz dünya təcrübəsindən bəhrələnərək, cəmiyyətdə inamı doğrultmaq, qaytarmaq üçün müvafiq dəyişiklikləri həyata keçirməlidir".

Get-gedə azalan xarici sərmayə

"Azadlıq.info"da isə "Xarici sərmayə 39 faiz azalıb" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Sayt Azərbaycan xarici investisiya yatırılmasına dair iqtisadçı-ekspert Nemət Əliyevin düşüncələrinə yer verib.

N.Əliyev vurğulayır ki, bu günlərdə Bakıda keçirilən Azərbaycan-Polşa biznes forumunda çıxış edən dövlət başçısı İlham Əliyev Azərbaycanda biznes mühitinin müsbət və son illər ərzində bu istiqamətdə böyük irəliləyiş olduğunu bildirib.

Amma iqtisadçı-ekspert dövlət başçısının bu dəyərləndirməsilə razı deyil və iddia edir ki, deyilənlər reallıqla uyğunluq təşkil etmir: "Bəs o "müsbət biznes mühiti", bəs o "böyük irəliləyiş" harada gizlənib, niyə açıb göstərmək mümkün olmur onu, cənab İlham Əliyev! Axı açıqlanan rəsmi məlumatlar göstərir ki, bu ilin yanvar-aprel aylarında xarici investorlar Azərbaycana sərmayələri 39 faiz azaldıblar (1,163 milyarddan 0,704 milyarda düşüb)".

Ekspertin sözlərinə görə, bu dörd aylıq sərmayə itkisi 459 milyon dollar həcmində dəyərləndirilir.

N.Əliyev ölkəyə xarici sərmayə yatırılmasının azalmasına daha bir əsas göstərərək deyir: "SOCAR kimi ən pullu bir dövlət şirkətinin bu gün qapı-qapı gəzib əhalidən "dollar" toplamağa, dövlət büdcəsindən isə subsidiyalar çəkməyə girişdiyi bir zamanda bu yarım milyarda yaxın sərmayə itkisinin nə qədər böyük itki olmasını anlamaq, əlbəttə, elə də çətin olmamalıdır".

Ekspert vurğulayır ki, Azərbaycan kəndlərinin, şəhərlərinin, o cümlədən kiçik, orta, böyük iş adamlarının da ölkəni tərk etmiş o milyonlara böyük ehtiyacı var və ölkədəki bu şəraiti heç də biznes üçün müsbət saymır: "Elə isə biznesin ehtiyac içərisində üzdüyü bir şəraiti necə "müsbət mühit" kimi xarakterizə eləmək olar?! Bilmək lazımdır ki, xarici sərmayələrin iqtisadiyyatımızda payı bu gün 31 faizə düşüb", - deyə N.Əliyev ölkəyə gələn xarici sərmayənin ciddi şəkildə azalmasına diqqət çəkir .

Ekspert vurğulayır ki, halbuki, bu pay bir əvvəlki ildə 48 faiz, iki əvvəlki ildə 63 faiz, üç əvvəlki ildə isə 68 faiz olub.

N.Əliyev deyir ki, buna görə də sərmayələrin ölkəni sürətlə tərk etdiyi bir şəraitdə (ümumi investisiya qoyuluşu 8,1 faiz azalıb) biznes sahəsində böyük irəliləyişdən danışılması absurddur.

Bir nəticənin üç səbəbi

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Bu il 700 bal yığan olmamasının səbəbləri" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif bu ilki imtahanın nəticələrini təhsil sahəsi üzrə ekspert Kamran Əsədovla müzakirə edir.

Müəllif deyir ki, Dövlət İmtahan Mərkəzi (DİM) 7, 14, 21, 28 apreldə buraxılış imtahanı (qəbul imtahanının birinci mərhələsi), 12 mayda I - IV, mayın 19-da II və III ixtisas qrupları üzrə abituriyentlər üçün qəbul imtahanlarını keçirib. Ötən il 700 bal toplayanların sayı 28 nəfər idisə, bu il heç bir abituriyent bu nəticəni göstərə bilməyib.

Müəllifin sözlərinə görə, 4 buraxılış imtahanında (qəbul imtahanının birinci mərhələsi) iştirak edən 98279 nəfərdən yalnız 4 nəfər bütün tapşırıqlara düzgün cavab verib və maksimum nəticə - 300 bal toplayıb.

Müəllif deyir ki, qəbul imtahanlarında hər fənn üzrə 30 test tapşırığı təqdim olunur, bunların 22-si qapalı, 8-i isə açıq tiplidir. Açıq tipli tapşırıqlardan 5-i cavabların kodlaşdırılması tələb olunan hesablama, seçim və ya uyğunluğu müəyyən etmək tipli tapşırıqlardır.

"Yeni qəbul qaydaları ilə maksimum nəticənin olmayacağı hələ iki il bundan öncə məlum idi. Ölkədə 2008-ci ildən etibarən orta ümumtəhsil məktəblərində tədris yeni standartlarla qurulmağa başladı. İlk dəfə 2007-ci ildə orta ümumtəhsil məktəblərinə gedən uşaqlar, 2017-ci ildə 9-cu sinifdən buraxılış imtahanı vermişdilər. Həmin vaxt onlara çox sadə suallarla buraxılış imtahanı keçirilmişdi. Həmin vaxt şagirdlərin 65 faizdən çoxu heç bir suala cavab verə bilməmişdi". "Yeni Müsavat"a danışan təhsil eksperti Kamran Əsədov bu il 700 bal yığılmamasının səbəblərini belə izah edir.

Ekspertə görə, aidiyyəti qurumlara iki il bundan əvvəl məlum idi ki, orta ümumtəhsil məktəblərində tədris beynəlxalq standartlara uyğun qurulmayıb və şagirdlərin bu sahə üzrə bilik və bacarıqları çox aşağı səviyyədədir, təəssüf ki, ötən illər ərzində aidiyyəti qurumlar bu istiqamətdə heç bir addım atmayıb.

K.Əsədova görə, elə buna görə də 2019-cu ilin qəbul imtahanlarında heç bir abituriyent maksimum yüksək nəticə göstərməyib, buraxılış imtahanlarında ümumilikdə 130 min nəfərdən cəmi 4 nəfər maksimum nəticə göstərdi.

Ekspertə görə, bu nəticənin 3 səbəbi var, birinci səbəb ondan ibarətdir ki, artıq qəbul və buraxılış imtahanlarında yeni test modeli var, yoxlama prosesində də insan faktorunun təsiri var.

K.Əsədov deyir ki, ikinci səbəb 11 ildir ki, orta ümumtəhsil məktəblərində keçirilən kurikulumların tam formada tətbiq olunmamasıdır, 4500 orta ümumtəhsil məktəblərində çalışan 151 min müəllimin heç də hamısı bu proqramı mənimsəməyib və tətbiq etmir.

Üçüncü səbəb isə odur ki, 11 il ərzində yeni sistemə keçsək də, hələ də yeni qəbul imtahanlarında istifadə olunan test modellərinə uyğun test tapşırığı bankımız hazırlanmayıb.