Media-icmal 04.06.2016

Dünya azərbaycanlılarının İV qurultayı, ölkədə biznes mühiti, büdcə xərcləmələri, kreditləşmə problemləri bugünkü medianın aparıcı mövzusudur.

İlham Əliyev: “Gücümüz birlikdə”

“Azərbaycan” qəzeti dövlət başçısı İlham Əliyevin dünəndən Bakıda öz işinə başlamış Dünya azərbaycanlılarının IV qurultayındakı nitqinin mətnini “Bizim gücümüz birliyimizdədir” sərlövhəsilə dərc edib.

İlham Əliyev niqtində ölkə həyatında, eləcə də diaspor sahəsində bir çox məsələlərə toxunur, amma bütün məsələlərdə koordinasiyalı fəaliyyət göstərməyi ön plana çıxararaq nitqində bildirir: “Xaricdə 420-dən çox diaspor təkilatımız var. Əlbəttə, bu qurumlar arasında koordinasiya işi aparılmalı, birlik, həmrəylik olmalıdır. Bəzi hallarda bizim diaspor təşkilatlarımız bir-birilə rəqabət aparırlar. Əgər bu, sağlam rəqabətdirsə mən bunu ancaq alqışlaya bilərəm. Bu rəqabət ümumi işimizə xidmət etməlidir. Biz ölkə daxilində də, xaricdə də birlik nümayiş etdirməliyik və bizim gücümüz birliyimizdədir. Bu gün Azərbaycan vətəndaş cəmiyyəti birlik nümayiş etdirir. Biz vahid amal uğrunda çalışırıq. Ölkəmizin gələcəyi, strateji istiqamətilə bağlı fikir ayrılığı yoxdur. Dövlət müstəqilliyi, iqtisadi müstəqillik, sosial məsələlərin həlli, ərazi bütövlüyümüzün bərpası, digər məsələlər ətrafında cəmiyyətdə vahid fikir, konsensus var”.

Öncə demokratiya, sonra...

“Azadlıq” qəzeti Bakıda öz işinə başlayan Dünya azərbaycanlılarının IV qurultayında dövlət başçısı İlham Əliyevin xaricdəki azərbaycanlı iş adamlarına Azərbaycana sərmayə yatırmaq bəyanatını şərh edən “Əvvəlcə demokratiyanı çağırmaq lazımdır” sərlövhəli məqalə dərc edib.

Müəllif bu çağırışı bəyənsə də effekti olmasına şübhə ilə yanaşır və bunu belə izah edir: “Prezidentin bu çağırışına müsbət reaksiya veriləcəyi, xaricdəki azərbaycanlı iş adamlarının ölkəyə sərmayə yatıracağı real görünmür, çünki hakimiyyətin sözü ilə əməli üst-üstə düşmür”.

İqtisadiyyatın bütün sahələrinin məmurların inhisarında olması, ölkədəki çoxsaylı iş adamlarının var-yoxdan çıxarılması, qeyri-rəsmi ödənişlərə məcbur edilmələri, iş adamları ilə “bandotdel” dilində danışılması reallıqlarını və faktları sadalayan müəllif bütün bunların bu çağırışı mənasız etdiyi düşüncəsindədir.

Müəllifə görə, hakimiyyət neft gəlirləinin 3 dəfədən çox azaldığı indiki vaxtda iş adamlarına çağırış etsə də monopoliyanı, korrupsiyanı, rüşvəti, hüquqsuzluğu  aradan qaldırmır. Müəllifə görə, iş adamlarının Azərbaycana gəlməyəcəklərinin daha bir səbəbi ölkənin adının “azad olmayan ölkələr” sırasında olmasıdır.

Müəllifə görə, bu durumdan çıxış yolu var və aşağıdakıdır: “Xaricdəki iş adamlarını ölkəyə cəlb etmək üçün öncə ölkə cəlbedici olmalıdır. Qanunun aliliyi təmin olunmalı, korrupsiya, inhisar aradan qalxmalı, ölkə demokratikləşməlidir. Əks halda bu çağırışlara yalnız səfalət, böhran, tənəzzül cavab verəcək”.

Bu, bankların iflası olacaq

“Novoye Vremya” qəzeti “Əhali üçün kreditin qiyməti” sərlövhəli məqalədə əhaliyə veriləcək kreditlərin şərtləri, kredit ala biləcək əhali kateqoriyası haqda təhlil aparır. Məqalədə öncə ölkə banklarının indiki ağır durumu, ölkədə bankların kredit fəaliyyətinin 60%-ə enməsi vurğulanır. Daha sonra isə Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının kreditlərin verilməsi ilə bağlı müəyyən etdiyi şərtlər nəzərə çatdırılır.

Məqalədə qeyd edilir ki, Palatanın tələbinə görə, kredit götürən şəxsin kredit xərcləri onun aylıq gəlirinin 50%-dən çox ola bilməz və həm də bu məbləğ ödənildikdən sonra yaşamaq üçün qalan vəsait yetərli olmalıdır. Müəllif ölkədə yaşayış minimumunun 136 manat, işləyən şəxslər üçün 146 manat müəyyən edildiyini bildirir. Bu halda şəxsin kredit götürə bilməsi üçün 584 manat aylıq qazanca malik olması lazımdır. Belə maaş sahəsi az olduğu üçün məqalədə deyilir: “Bu halda krediti ancaq neft-qaz, maliyyə, bank, sahəsində işləyənlər ala bilər,  onlar da 1,5 milyon əməkçi arasında cəmi 50 min nəfərə yaxın şəxs deməkdir”.

Bundan sonra isə müəllif bu məsələ ilə bağlı yekun qənaətini belə ifadə edir:

“Bu şəraitdə Mərkəzi Bank və Palata hansı tədbirlər görmək niyyətindədirlər məlum deyil. Hansısa strategiya və planlar barədə bu sektora heç nə məlum deyil. Amma iqtisadi nəzəriyyədən yanaşsaq belə vəziyyət iri bankların, sığorta şirkətlərinin iflasına gətirəcək ki, bu da yerli iqtisadiyyata növbəti ağrılı zərbə olacaq”.

Adətən belə olur

“Bizim Yol” qəzeti dövlət qurumlarına ayrılan vəsaitlərin necə və hara xərclənməsini araşdırır. Araşdırmada bu büdcə ayırmalarının məbləğindən aslı olmadan insanların həyatında hansısa müsbət dəyişikliklərə səbəb olmur, əsasən yolların abadlaşdırılması, təmir-tikinti işlərinə xərc edilir. Məqalədə həm də bu sahələrdə vəsaitlərin səmərəli xərclənməməsinə, yeyintiyə yol verilməsinə diqqət çəkilir. 

Məqalədə  Bərdə rayonunda abadlıq işlərinə milyon manata yaxın vəsait ayrıldığı deyilir və həm də sual edilir: “Görəsən, hansı abadlıq, hansı küçələrin asfaltlanmasını nəzərdə tuturlar? Keçən il əsas küçələrin hamısı asfaltlı, mərkəz  abad idi. Bərdə RİH onsiz da məhəllələrarası yollara baxmır. Bu milyona yaxın vəsaitin hara gedəcəyi maraqlıdır”. 

Araşdırmada həmçinin Meliorasiya və İrriqasiya Obyektlərinin Birləşmiş Müdiriyyətinin 40 şəhər və rayonda su təminatının yaxşılaşdırılması üçün 10 milyon manat vəsait aldığı qeyd edilir. Məqalədə bu başdan əksini  tapır və burada oxuyuruq: “40 şəhər və rayonda bu fəaliyyəti həyata keçirmək üçün bir yox, bir neçə podratçı təşkilat olmalıdır. Amma sonda hamımız görəcəyik ki, bunu kifayət qədər kadr və texniki potensialı olmayan bir təşkilata həvalə ediblər, çünki, adətən tenderlərin nəticələri belə olur”.