Media-icmal 04.09.20

Qeyri-leqal məşğulluqla mübarizə, "Euro Home" tikinti materialları bazarında sahibkarların vəziyyəti, pandemiyanın ölkəyə vurduğu iqtisadi ziyanlar, taksi qiymətlərinin bahalaşması ehtimalı, Bakı Nəqliyyat Agentliyinin konsepsiyasının çoxsaylı insanı işsiz qoya bilməsi ehtimalı və s. bugünki medianın aparıcı mövzuları sırasındadır... 

"Azərbaycan" qəzeti "Qeyri-formal məşğulluğun qarşısının alınması aparılan sosial-iqtisadi siyasətin mühüm tərkib hissəsidir" sərlövhəli məqalədə qeyri-leqal işsizliyə qarşı mübarizəni dəyərləndirir.

Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin Məşğulluq siyasəti və demoqrafik inkişaf məsələləri şöbəsinin müdiri Rəşad Dayıyev qeyri-leqal əmək faliyyəti sahəsindəki vəziyyəti şərh edib.

R.Dayıyev qeyri-formal məşğulluğu "kölgə iqtisadiyyatı"nın əsas göstəricisi adlandırıb: "İşçi ilə qeyri-formal əmək münasibətləri işəgötürənin vergi və məcburi sığorta ödəmələrindən yayınmaq məqsədinə xidmət edir".

O əlavə edir ki, belə hallar işçinin gələcək sosial müdafiə hüquqlarını, pensiya təminatını sual altında qoyur, hətta iş yerində bədbəxt hadisə zamanı xəsarət aldıqda belə onun köməksiz vəziyyətdə qalmasına səbəb olur.

Şöbə müdiri vurğulayır ki, eyni zamanda, qeyri-formal məşğulluq əmək ehtiyatlarından səmərəli istifadə olunmasına, layiqli əməyin dəstəklənməsinə də ciddi zərər vurur.

R.Dayıyevin sözlərinə görə, son 3 ildə əmək müqavilələrinin sayında 387 min və ya 30 faizdən çox artım var, bu ilin ilk yarısında əmək müqaviləsi ilə işləyənlərin sayı 1 661 692 nəfərə çatıb. 2020-ci ilin yanvar-iyun aylarında bu artım qeyri-dövlət sektorunda 110 min olub.

Sığorta edənlərin sayı 6 və 6,5% artıb.

"Yeniavaz.com" saytı "Puldan əl çəkib işə başlayın deyirlər" sərlövhəli məqalədə "EuroHome" tikinti materialları bazarında sahibkarların durumunu dəyərləndirir.

2019-cu ilin dekabrında bu bazarda baş vermiş yanğından sonra sahibkarlar külli miqdarda zərərə düşdülər, amma onlara kompensasiya ödənmədi. Təzminat əvəzi olaraq bazarda 1 ilə qədər icarə haqqı ödəmədən obyektlər işlətmək təklif olundu. Amma yanğından yarım milyon manata yaxın zərərlə çıxan sahibkarlara bu təklif əlverişli deyil.

Müəllif deyir ki, sahibkarlar var ki, yarım milyon manata kimi ziyanı var, sahibkar var ki, evini girov qoyub, amma bazar rəhbərliyi bununla maraqlanmır və belə ziyana məruz qalan 15-20 belə sahibkar var.

Amma onlara kompensasiya ödənməyib, ödənməsi görünmür də,    

Amma bazar rəhbərliyi deyir ki, ziyan çəkən sahibkarlar sığorta ödənişini alandan sonra təzminat ala biləcəklər: "Hazırda "Eurohome" fəaliyyət göstərir. İndi bazara sahibkarları yerləşdiririk: "Hələ sığortanı ala bilmədiyimizə görə kompensasiya ödəyə bilməmişik. Hazırda istintaq prosesi yekunlaşmayıb. Kompensasiya isə, əlbəttə, ödənəcək, amma sığorta ödənişi alınandan sonra".

Məlumat üçün qeyd edək ki, "Eurohome" ticarət mərkəzi ötən il dekabrın 10-da qəfildən yanıb. Yanğın ümumilikdə 21000 kv. m sahəni əhatə edib və 144 sahibkara ziyan dəyib. 

"Müsavat.com" saytı "Koronavirusun Azərbaycanda "hökmranlığının 6 ayı - ölkəmiz milyardlar itirib" sərlövhəli məqalədə müəllif pandemiyanın ölkəyə vurduğu iqtisadi ziyanın həcmi haqda danışır. 

Müəllif deyir ki, ölkədə ilin yarısı karantin şəraitində keçib və buna görə də bütün sferalar iqtisadi zərbə alıb. İqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli açıqlamasında deyir ki, pandemiya martdan başlayaraq Azərbaycan iqtisadiyyatına mənfi təsirlərini göstərir.

Onun fikrincə, ictimai iaşə, qeyri-ərzaq ticarəti və turizmin dayanması iqtisadiyyata olduqca böyük zərbə vurub. N.Cəfərli əlavə edir ki, iqtisadiyyat 2.7 faiz azalıb: "İndiki rəsmi rəqəmlərdəki 2.7 faiz elə 2.7 milyard manat azalma deməkdir. Düşünürəm ki, bu rəqəm daha da yüksək olacaq".

N.Cəfərliyə görə, pandemiya ilə bağlı 2020-ci ildə ən böyük zərbəni turizm sektoru alıb. Pandemiyadan zərər çəkənlər üçün vergi güzəştlərini, dəstək paketlərini nəzərə alsaq, büdcədən 3 - 3,5 milyard artıq xərclənib. İlin sonuna qədər yeni xərc istiqamətləri də müəyyənləşdirilib".

Dövlət Neft Fondu da qazandığından iki dəfədən artığını xərcləməyə məcbur olub. Bu, ilk dəfə baş verir.

Deputat Vüqar Bayramov deyir ki, ölkədə yaradılan 82 milyard 681 milyon manatlıq Ümumi Daxili Məhsulun 73 faizə qədəri karantin rejiminin davam edəcəyi Bakı, Sumqayıt şəhərlərinin və Abşeron rayonunun payına düşür. Onun fikrincə, bu, o deməkdir ki, hər 100 manatlıq dəyərin 73 manatı bu üç inzibati rayonda yaradılır. Bu isə o deməkdir ki, hətta karantin rejimi uzadılsa belə, gələn aydan etibarən iqtisadi açılımın davam etməsi məqsədəuyğundur. Söhbət iqtisadi dəyərin və eləcə də iş yerlərinin yenidən bərpasından gedir", deyə deputat vurğulayıb.

"Redaktor.az" saytı "Bakıda taksi qiymətləri 2-6 manat bahalaşcaq – açıqlama" sərlövhəli məqalədə paytaxt Bakıda taksi qiymətlərinin bahalaşması mövzusunu iqtisadçı-ekspert  Rəşad Həsənovla şərh edir. 

Müəllif vurğulayır ki, Bakı Nəqliyyat Agentliyi (BNA) taksi fəaliyyətinin tənzimlənməsi ilə bağlı konsepsiya hazırlayıb.

Müəllifə görə, sənəddə vahid dispetçer mərkəzinin yaradılması, tarif sisteminin və kvotanın tətbiqi, sahibkarlıq fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı məsələlər əksini tapır.

Vahid taksi tarifinin tətbiqinin bazar iqtisadiyyatına təsirinə gəlincə, iqtisadçı-ekspert Rəşad Həsənov deyib ki, Azərbaycan iqtisadiyyatının ən ciddi nöqsanı liberal olmamasıdır: "Bunun nəticəsində də həmişə "möhtəkir, süni qiymət artımı" ifadələri tez-tez işlənir. Hansı ki, Konstitusiya ilə bazar iqtisadiyyatını seçmiş ölkəyik. Bazar iqtisadiyyatının olduğu ölkələrdə qiymətlərin tənzimlənməsi daha çox özəl sektorun və rəqabətli şərtlərin olduğu fəaliyyət nəticəsində, tələb-təklif əsasında formalaşıb".

Onun fikrincə, bu baxımdan da, qəbul edilən qərar iqtisadiyyatın təmərküzləşməsi, dövlətin iqtisadiyyata müdaxiləsi baxımından düzgün deyil. Bu, heç bir halda qəbul edilə bilməz: "BNA və rəsmilərinin açıqlamalarından görünür ki, taksi qiymətləri artacaq və məqsəd də elə budur. BNA-nın açıqlamalarına baxsaq görərik ki, onlar məhz qiymətlərin aşağı olmasından narazıdır. Bu da o deməkdir ki, vahid qiyməti daha yüksək məbləğdə müəyyən etməyə çalışacaqlar".

R.Həsənovun fikrincə, əhalinin azalan alıcılıq gücü qarşılığında qiymət artımı doğru yanaşma deyil.

Ekspert əlavə edir ki, bu, həm də taksi xidmətləri üzrə fəaliyyət sektorunun dövriyyəsinin kiçilməsinə səbəb olacaq. Çünki bu xidmətlərə tələb əhəmiyyətli dərəcədə aşağı düşəcək.

İqtisadçı vurğulayır ki, postpandemiya dönəmində hökümət iqtisadiyyata müdaxiləni özündə əks etdirən bütün layihələrdən qaçmalı, iqtisadiyyat müəyyən qədər liberallaşmalıdır.

Qeyd edək ki, bir çox nəqliyyat ekspertləri BNA-nın sözügedən konsepsiyasının Bakıda taksi ilə gediş haqqını 2-6 manat arasında bahalaşdıracağını deyirlər.

"Mətbuat.az" saytı BNA-nın konsepsiyası çox sayda insanın işsiz qalmasına səbəb olacaq" sərlövhəli məqalədə deyilir ki, Azərbaycanda yeni taksi xidmətlərinin tənzimlənməsi konsepsiyası cəmiyyətdə geniş müzakirələrə səbəb olub.

Müəllifin sözlərinə görə, əksər insanlar bu sənədin tətbiqinin iqtisadi və sosial cəhətdən mənfi təsirləri olduğunu düşünürlər. 

Problemlə bağlı açıqlama verən iqtisadçı-ekspert Günay Hüseynova qeyd edir ki, belə tənzimləmədənsə vahid tarifin qəbul edilməsi daha səmərəli olardı.

Metbuat.az məsələ ilə bağlı iqtisadçı-ekspert Günay Hüseynovanın fikirlərini öyrənib. O bildirdi ki, bu tənzimləmədənsə, vahid tarifin qəbul edilməsi səmərəli olardı:

G.Hüseynova Bakı Nəqliyyat Agentliyinin taksi fəaliyyətilə bağlı qəbul etdiyi konsepsiyanı düzgün saymır, dövlət qurumunun burada işə qarışmamalı odluğunu bildirir.

"Əgər bütün taksi fəaliyyəti üçün standart tarif tətbiq olunsaydı o zaman bu konsepsiyanı düzgün addım kimi qiymətləndirmək olardı", deyə G.Hüseynova mövqeyini bildirir.

Ekspert əlavə edir ki, bu tənzimləmənin sosial cəhətdən mənfi təsirləri olacaq: "Bu qərarın qəbulu bir növ varlıların daha da varlanması, kasıbların isə daha da kasıblaşması təsiri bağışlayır. Köhnə taksi ilə fəaliyyət göstərərək evinə gündəlik çörək aparan minlərlə insanın taleyi necə olacaq? Həmin şəxsin yeni avtomobil almaq imkanı yoxdur, digər tərəfdən də, sürücülükdən başqa bir sənət sahibi də deyillər".