Media-icmal 05.04.19

Ölkədə sosial islahatların miqyasının genişlənməsi, məhkəmə-hüquq sistemində islahatların dərinləşdirilməsi fərmanı ilə bağlı müzakirələr, Rusiyaya tətbiq olunması gözlənilərn sanksiyaların Azərbaycana mümkün təsirləri və s. məsələlər bugünkü (05 aprel, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Daha 600 min insanı əhatə edən sosial islahatlar

"Azərbaycan" qəzeti "İlham Əliyev daha 600 min insanı sevindirdi" sərlövhəli məqalədə ölkədə həyata keçirilən sosial islahatları dəyərləndirir.

Müəllif son üç ayda sosial islahatlar paketi səviyyəsində imzalanan sənədləri, qəbul edilən qərarları miqyası və əhatə dairəsinə görə inqilabi qərarlar adlandırır.

Bütün sahələr üzrə maaşların, sosial müavinət və təqaüdlərin artımı, şəhid ailələrinə birdəfəlik müavinətlərin verilməsi, bu kateqoriyaya aid insanlara müavinətin 242 manatdan 300 manata, həmçinin Əfqanıstan veteranlarının müavinətinin 220 manatdan 300 manata, məcburi köçkünlərə verilən aylıq müavinətlərin 50 faiz qaldırılması dövlətin bu insanlara diqqətinin əyani təzahürü kimi qiymətləndirilir.

Müəllifə görə, minimum əməkhaqqının 180 manata, minimum pensiyaların 160 manata, 100 minə yaxın tələbənin təqaüdünün artırılması həm də dövlətin iqtisadi qüdrətinin daha da yüksəlməsinin göstəricisidir.

Müəllif vurğulayır ki, aprelin 1-dən qüvvəyə minən "Əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi sahəsində əlavə tədbirlər haqqında" sərəncamı ilə və 14 kateqoriya üzrə sosial müavinətlər, 7 kateqoriya üzrə prezident təqaüdləri orta hesabla 100 faiz artırıldı.

"600 minə yaxın insanı, o cümlədən əlilliyi olan 300 min şəxsi əhatə edən sənəd bu kateqoriyaya aid şəxslərin sosial durumunun yaxşılaşdırılmasına xidmət edir", -müəllif sərəncamın mahiyyətini belə dəyərləndirir.

Müəllif vurğulayır ki, sərəncamla müharibə veteranlarına kommunal, nəqliyyat və digər xidmətlərə görə sosial müavinət, əmək pensiyasının sığorta hissəsinə əlavə əvəzinə 80 manat məbləğində prezidentin təqaüdü də təsis edilib.

Yazı müəllifi müharibə əlillərinə əlillik kateqoriyasına görə, prezident təqaüdünün məbləğinin I qrup əlilliyə görə 182 manatdan 250 manata, onlara qulluq edənlərə isə 50 manat, II qrup əlilliyə görə 158 manatdan 230 manata, III qrup əlilliyə görə, 121 manatdan 210 manata çatdırılıb.

Müəllif deyir ki, 2016-cı ilin aprel döyüşlərində şəhid olanların ailələrinin bu döyüşlərdə yaralananlar üçün də müavinət və təqaüdləri aprelin 1-dən 100 faizədək artırılıb.

Məqalənin sonunda isə oxuyuruq: "Göründüyü kimi, son 3 ayda prezidentin böyük sosial islahatlar paketi çərçivəsində imzaladığı fərman və sərəncamlar əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsinə xidmət edən sənədlərdir. Bir çox kateqoriyalara aid insanların müavinət və təqaüdlərinin artırılması bir daha təsdiq edir ki, 2019-cu il sosial inkişaf, əhalinin sosial müdafiəsi baxımından başqa illərdən fərqlənəcək".

Vətəndaşı dövlətdən narazı salan qurum-məhkəmələr

"Modern.az"da isə "Məhkəmələr vətəndaşı prezidentdən, dövlətdən narazı salır" - deputatlar fərmanı dəyərləndirdilər" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Xatırladaq ki, dövlət başçısı aprelin 3-də "Məhkəmə-hüquq islahatlarının dərinləşdirlməsi haqqında" fərman imzalayıb, müəllif bu fonda ölkədə məhkəmə-hüquq sisteminin indiki vəziyyətini deputatlar Fazil Mustafa, Tahir Kərimli, və Fəzail Ağamalı ilə müzakirə edir.

Deputat F.Mustafa fərmanı məhkəmə-hüquq sisteminə aid çox ciddi islahat layihəsi adlandırır: "Bu fərman vətəndaşın xilası sənədi kimi anlaşılmalıdır. Çünki vətəndaşı ölkə prezidentindən, dövlətdən narazı salan əsas qurum məhkəmələrdir. Məhkəmələrdə qəbul olunan qərarlar ölkənin imicinə kifayət qədər zərbə vurur və müəyyən problemlər yaradır. O baxımdan da məsələnin mahiyyəti hamını düşündürür".

F.Mustafaya görə, burada əsas problemlərdən biri bu islahatın kiminlə həyata keçirilməsidir, çünki tövsiyə olunan qurumların əksəriyyəti bilavasitə bu vəziyyətin yaranmasında məsuliyyət daşıyan orqanlardır.

Odur ki, deputat bu orqanların təkmilləşmə istiqamətində rasional layihələr hazırlayıb təqdim edə biləcəyinə şübhə ilə yanaşır, bu qurumlardan daha çox təkliflər tələb olunmasını narahatedici məsələ adlandırır.

Deputat deyir ki, bu sənəddə Milli Məclis unudulan, potensialı nəzərə alınmayan tərəfdir.

F.Mustafaya görə, bu prosesdə elə qurumlar təklif verəcəklər ki, onlar öz imtiyazlarını qorumağa çalışacaqlar: "Ona görə də açığı, cənab prezidentin gözəl niyyətinin, aydın istiqamətinin o qədər də effektli icra olunacağı düşüncəsində deyiləm. Çünki sənədin icrası üçün tapşırıq verilən qurumların bilavasitə bu işdə məsuliyyət daşıdığını nəzərə alsaq, deyə bilərik ki, onların verə biləcəyi təkliflər məhz öz imtiyazlarını qorumaq istiqamətində olacaq".

Deputat bu inamsızlığını onunla əsaslandırır ki, dövlət başçısı alternativ cəzaların tətbiqi, müəyyən dərəcədə bəraət hökmünün verilməsi və s. məsələlərə dair sənədlər imzalayıb, amma heç biri ciddi şəkildə icra olunmayıb: "Çünki müvafiq qurumlar konkret icrada bunu yerinə yetirməkdə maraqlı deyillər. Bax, qərarın narahatedici hissəsi odur".

Bütövlükdə isə F.Mustafa sənədin böyük rasional dəyişiklik niyyətindən xəbər verdiyini, çox ciddi müddəalar olduğunu, əməl olunsa, bu sevindirici hal olacağını bildirir.

Deputat Tahir Kərimli isə düşünür ki, bu fərman ölkədə müstəqil məhkəmə sisteminin qurulmasına gətirib çıxaracaq.

Deputat Fəzail Ağamalı da sənədə, onun perspektivinə nikbin yanaşır: "Bu sənədlər hazırlanandan sonra Azərbaycanda həqiqətən müstəqil, hansısa sifarişə əsaslanmayan ədalətsizlikdən kənar, haqqa-ədalətə söykənən bir məhkəmə sisteminin yaradılmasını gözləyirik".

Azərbaycana "başqa bazarlara çıx!" mesajı

"Moderator.az"da isə "Rusiyaya yönəlik sanksiya xəbəri Azərbaycan üçün də bir mesajdır" - xəbərdarlıq!" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif vurğulayır ki, ABŞ-ın Rusiyaya tətbiq etdiyi sanksiyalarırn yaxın gələcəkdə daha irimiqyaslı xarakter alacağı ilə bağlı informasiyalar yayılır, məlumata görə, artıq bununla bağlı ABŞ yeni sanksiyalar paketi hazırlayır ki, bu da başda Rusiyanın bank sektoru olmaqla, iqtisadiyyatın digər mühüm sahələrinə ciddi məhdudiyətlərin tətbiqini nəzərdə tutur.

Bundan da irəli gələrək müəllif bu gözlənilən sanksiyaların Azərbaycana birbaşa və eləcə də dolayısı ilə mümkün təsirlərini iqtisadçı-ekspert Vüqar Bayramovla araşdırır.

V.Bayramov isə "modern.az"a şərhində Rusiyanı Azərbaycan üçün vacib ticarət tərəfdaşlarından biri adlandırır: "Eyni zamanda, qeyri-neft ixracatında Rusiya Azərbaycanın ən böyük tərəfdaşıdır. Azərbaycanın 1,7 milyard dollarlıq qeyri-neft ixracatının təxminən 35%-dən çoxu Rusiyanın payına düşür. Bu da aqrar məhsullarımızı Rusiya bazarına birbaşa ixrac etməyimizlə bağlıdır. Bizim aqrar məhsullarımızın 90%-i Rusiyaya göndərilir. Bu baxımdan Rusiyada iqtisadi vəziyyətin pisləşməsi qeydə alınarsa, bu, Azərbaycan üçün arzuedilən olmaz", - ekspert Rusiyaya sanksiyaların tətbiqinin Azərbaycan üçün mümkün təsirlərini belə dəyərləndirir.

Müəllifin bundan əvvəl də ABŞ-ın Rusiyaya sanksiya tətbiqini xatırlatmasına cavab olaraq ekspert deyir ki, Azərbaycan iqtisadiyyatı Rusiyaya tətbiq edilən sanksiyalardan sonra müəyyən qədər bu sanksiyaların tətbiqinə adaptasiya olunub.

V.Bayramova görə, indiki məqamda qeyri-neft sektorunda əsas məqsədlərdən biri Azərbaycan məhsullarının digər bazarlara ixracıdır, bu istiqamətdə də müəyyən iş gedir, hələlik qənaətedici nəticə yoxdur.

Rusiyaya tətbiq olunması gözlənilən genişləndirici sankisyaların Azərbaycana mümkün təsirlərinə gəlincə, V.Bayramov hesab edir ki, bu, Azərbaycan iqtisadiyyatına ciddi təsir göstərməyəcək: "Nəzərə alsaq ki, əvvəlki sanksiyaların tətbqindən xeyli müddət keçib və bu müddətdə Azərbaycanın iş adamları sanksiyalara uyğun olaraq öz işlərini qurmağa çalışırlar", - ekspert bildirir.

Ekspertə görə, Rusiyaya tətbiq edilən sanksiyaların genişləndirilməsi həm Azərbaycanın özü, həm də iş adamları üçün bir mesaj olmalıdır.

V.Bayramov hesab edir ki, Rusiya ilə Qərb ölkələri arasında münasibətlər gərginləşdikcə Rusiya Azərbaycanın qeyri-neft ixracatında əsas ticarət tərəfdaşı ola bilməyəcək, bu isə Azərbaycana gələn valyuta axınının həcminə təsir göstərə bilər.

"Azərbaycan hökuməti bu amili nəzərə almaqla Rusiyadankənar bazarlara qeyri-neft məhsullarımızın daha çox çıxarılmasına nail olmalıdır. Yeni sanksiyalar Azərbaycan üçün qeyri-neft məhsullarının ixracı coğrafiyasının dəyişdirilməsi baxımından bir mesaj hesab edilə bilər. Rusiyaya tətbiq edilən sanksiyaların Azərbaycana təsirinin minimuma endirilməsi üçün daha sistemli addımlar atmalıdır".

Ekspertə görə, bu addımlardan ən əsası digər bazarlara çıxış imkanlarının genişləndirilməsidir və buna nail olunsa sanksiyaların Azərbaycana təsirini minimuma endirmək mümkündür.