Media-icmal 06.04.19

Məhkəmə-hüquq sistemində islahatlara dair fərman ətrafında müzakirələr, ayaqqabı istehsalındakı geriləmələr və s. məsələlər bugünki (6 aprel, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Hüquq və azadlıqları ehtiva edən sənəd

"Azərbaycan" qəzeti "Məhkəmə-hüquq sistemində dərin islahatlar başlanır" sərlövhəli məqalədə dövlət başçısının aprelin 3-də imzaladığı "Məhkəmə-hüquq sistemində islahatların dərinləşdirilməsi haqqında" fərmanı dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, hər bir islahatın uğurlu nəticəsi ən əsas vətəndaşların hüquq və azadlıqlarını özündə tam ehtiva etməsindən asılıdır və dövlət başçısının imzaladığı "Məhkəmə-hüquq sistemində islahatların dərinləşdirilməsi haqqında" fərman da bunu təsdiqləyən faktdır.

Yazı müəllifi məhkəmə-hüquq sahəsində islahatların zəruri olmasını elə fərmana əsasən bildirir: "Sənəddə vurğulanır ki, ölkəmizin davamlı tərəqqisinin təmin olunması üçün bütün sahələrdə həyata keçirilən islahatlar məhkəmə-hüquq sisteminin inkişafında yeni mərhələnin başlanmasını və bu sahədə islahatların dərinləşdirilməsini zəruri edir".

Daha sonra müəllif sənədin şərhilə bağlı Milli Məclisin deputatları Tahir Kərimli və Çingiz Qənizadənin şərhlərinə yer verir.

Parlamentin Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu komitəsinin üzvü Tahir Kərimli deyir ki, Prezident İlham Əliyev son illərdə əksər sahələrdə islahatlar həyata keçirməklə həmin sahələrə yeni nəfəs gətirir və bu baxımdan məhkəmə-hüquq sistemində də islahatların aparılacağı gözlənilən idi.

Sənədi yüksək dəyərləndirən deputat hesab edir ki, verilən tapşırıq və tövsiyələr yerinə yetirildikdən sonra məhkəmə-hüquq sistemində şəffaflıq tam təmin olunacaq: "Məhkəmə-hüquq sistemi bütün islahatların tərkib hissəsidir. Ədalət mühakiməsinin qanunçuluq, qərəzsizlik, aşkarlıq prinsiplərinə uyğun aparılması qanunvericilikdə əksini tapsa da, fərmanda bu işin daha keyfiyyətli olması üçün prinsipial mövqelərin işlənib hazırlanması tövsiyə olunur".

T.Kərimli sənəddə cəza siyasətinin humanistləşdirilməsi və dekriminallaşması, sahibkarlıqla bağlı xüsusi ixtisaslaşmış məhkəmənin yaradılması, hakimlərin sayının artırılması, məhkəmə proseslərinin audio yazılarının hazırlanması kimi müddəaların əksini tapmasını müsbət dəyərləndirir.

Deputat Çingiz Qənizadə isə deyir ki, dövlət başçısı bu sistemdə şəffaflığın yaradılması, bəzi arzuolunmaz halların aradan qaldırılması ilə bağlı tapşırıqlar verib.

Deputat hesab edir ki, ədalət mühakiməsinin əlçatanlığının və şəffaflığının daha da artırılması üçün "Elektron məhkəmə" informasiya sisteminin tətbiqi

mühüm mddəalardan biridir və insan hüquqlarının müdafiəsi mexanizmlərinin əhaliyə daha da yaxınlaşması deməkdir.

Sonda isə oxuyuruq: "Hüquqşünasların fikirlərindən belə aydın olur ki, dövlət başçısının imzaladığı yeni fərman məhkəmə-hüquq sisteminə, demokratik cəmiyyət quruculuğuna böyük töhfədir. Sənədin icrası bu sistemdə köklü dəyişikliklərlə yadda qalacaq".

100 minlərlə şikayət olan sahə-məhkəmələr

"Moderator.az"da isə "İnsanları incidirlər, rüşvət istəyirlər, süründürməçilik edirlər - Deputatdan sərt açıqlama" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Sayt bütünlükdə islahatların və o cümlədən, məhkəmə-hüquq sistemində islahatlarla bağlı dövlət başçısının imzaladağı "Məhkəmə-hüquq sistemində islahatların dərinləşdirilməsi haqqında" fərmanın əhəmiyyəti barədə Milli Məclisin deputatı Vahid Əhmədovun fikirlərinə yer verib: "Bu islahatlar davamlı olacaq.

Çünki cənab prezidentin cəmiyyətə mesajı ondan ibarət oldu ki, islahatlar davamlı olacaq. İslahatlarda da əsas məqsəd şəffaflığı təmin etmək, korrupsiyanı aradan qaldırmaq, insanların həyat şəraitini yaxşılaşdırmaqdır. Əsas bu 3 məsələdən söhbət gedir", deputat V.Əhmədov "modern.az"a açıqlamasında islahatların mahiyyətini belə dəyərləndirib.

Deputat görə, bu, inqilabi Fərmandır: "Çünki Azərbaycanda ən çox şikayət olunan sahə məhkəmə sistemidir. Məhkəmə sistemindən yüz minlərlə şikayətlər var. İnsanları incidirlər, rüşvət tələb edirlər, süründürməçiliyə yol verirlər. Qərarlar Azərbaycan qanunlarına uyğun yox, müəyyən təzyiqlər nəticəsində qəbul olunur".

V.Əhmədov hesab edir ki, fərmanda məhkəmələrin müstəqilliyini təmin etmək üçün bütün göstərişlər verilib, məhkəmənin sosial vəziyyəti sənəddə əksini tapır: "Bütün bunlar ondan ötrüdür ki, məhkəmələr artıq Azərbaycanda dönməz prosesin getdiyini başa düşsün. Bu prosesi idarə edən cənab prezidentdir".

V.Əhmədov vurğulayıb ki, hər hansı bir məhkəmə, yaxud da istər yuxarı, istərsə də aşağı instansiya olsun, müəyyən addımlar atacaqsa, cəzalandırılacaq:

"Əsas o təşkilatlara tapşırıq verilir ki, faktiki olaraq məhkəmələri bu günə salıblar. Hesab edirəm ki, məhkəmələr tam sərbəst olmalıdır. Heç kimin tabeliyində olmamalı, ayrıca qurum olmalıdır. Bütün dünyada olduğu kimi, qərarları da sərbəst qəbul etməlidirlər. Heç kimə də qulaq asmamalıdırlar.

Azərbaycan dövlətinin qanunlarına, Mülki Məcəllə, İnzibati Məcəllə və digər qanunlara uyğun olaraq qərarlar verməlidirlər".

V.Əhmədov sənəddə əksini tapan məhkəmə proseslərində audioyazılar aparılması müddəasını mühüm dəyərləndirir.

Deputat sahibkarlıq məsələsilə bağlı ixtisaslaşdırılmış məhkəmə yaradılması müddəasını da xüsusi vurğulayır: "Həmçinin, sahibkarları məhkəmələr çox incidirlər, bu da problemdir. Minlərlə şikayəti məhkəmələrə göndəririk. Proses çox ciddidir".

Deputat media sahəsində də islahatların aparılmasını vacib sayaraq deyir:

"Eyni zamanda, media sistemində də islahatlara başlamaq lazımdır. Millət vəkili olaraq deyə bilərəm ki, media sistemi bizi qane etmir. Çünki media sistemində yalnız birtərəfli işıqlandırma aparırıq. Fikir ayrılıqları olsa da, insanlar üçün şərait yaratmaq lazımdır ki, televiziyalarda, qəzetlərdə, internet saytlarında öz sözlərini desinlər. Bu məsələlər də gündəmdə var və həlini tapmalıdır. İslahatlar birtərəfli aparıla bilməz. Paralel aparılmalıdır ki, müəyyən nəticəyə sahib ola bilək".

İki aya 15 min cüt ayaqqabı istehsalı

"Azadlıq.info"da isə "İstehsalda 65 faiz azalma" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Sayt ölkədə ayaqqıbı istehsalının mövcud vəziyyətinə dair iqtisadçı-ekspert Nemət Əliyevin düşüncələrinə yer ayırıb.

İqtisadçı deyir ki, 10 milyon əhalisi olan ölkənin 90 min cüt ayaqqabı istehsal etməsi faciədir və təlabatın yerli istehsalla təminetmə səviyyəsi bu mal çeşidi üzrə 1%-dən də azdır, ehtiyacın 99%-dən çoxu idxal hesabına təmin edilir.

"Gündəlik istifadə etdiyimiz ayaqqabının istehsalı bu ilin yanvar-fevral dövründə 65% azalıb. Bu iki ayda cəmi 15 min cüt ayaqqabı istehsal etmişik. Bu gedişatla fabrik və sexlərimiz ilin sonunadək vur-tut 90 min cüt ayaqqabı tikəcək. 10 milyon əhalisi olan bir ölkənin ildə 90 min cüt ayaqqabı istehsal etməsi rəzalətdir".

N.Əliyev hesab edir ki, cırıq ayaqqabılara yamaq salan pinəçilərdən vergi yığmağı hədəf seçən hökumət bu sahədəki dözülməz vəziyyəti nəzərə alaraq yerli istehsalı təşviq edən gerçək islahatlar həyata keçirməlidir.

İqtisadçıya görə, mövcud iqtisadi şəraitin dözülməz olması bu sahəni inkişafdan saxlayan başlıca səbəb kimi diqqəti cəlb edir və bununla bağlı müəllif deyir: "Doğrusu, hökumətin islahat düşüncəsinə məəttəl qalmaya bilmirsən. 2014-cü ildə 70 min cüt, 2015-ci ildə 67 min cüt, 2016-cı ildə 324 min cüt, 2017-ci ildə 196 min cüt, 2018-ci ildə 222 min cüt ayaqqabı istehsal olunub. Son 5 ildə hər ilə orta hesabla 176 min cüt ayaqqabı düşüb. Bu məhsul çeşidinə ölkə əhalisinin illik təlabatını ödəmək məqsədi ilə dünyanın dörd bir yanından 2016-cı ildə 34 milyon cüt, 2017-ci ildə 37 milyon cüt, 2018-ci ildə isə 36 milyon cüt ayaqqabı idxal olunub".

N.Əliyev vurğulayır ki, bu sahədə yerli istehsalın həcmi idxal göstəricisi ilə heç müqayisəyə də gəlmir, bu məhsul çeşidi üzrə yerli istehsalla təminetmə səviyyəsi 1 faizdən də azdır, ona görə də ayaqqabıya ölkədaxili təlabatın 99 faizdən çoxu idxal malları hesabına ödənilir.

İqtisadçının sözlərinə görə, son üç ildə yalnız ayaqqabı idxalına 211 milyon dollara qədər valyuta xərclənib, hər il milyonlarla valyuta vəsaiti xarici ölkələrə axıb və yerli istehsalda əmələ gəlmiş bu böyük boşluğa zəmin yaratdığına görə hökumətə heç cür haqq qazandırmaq olmaz.

İqtisadçı 2017-ci ildə bu sahədəki idxala istinadən bildirir ki, idxal olunan ayaqqabıların isə 57 faizi Çin, 24 faizi Türkiyə, 16 faizi İran mənşəlidir.

"Yalnız bu məhsul növünün istehsalında dönüş yaratmaqla həm milyonlarla valyuta ehtiyatlarına qənaət etmək, həm də minlərlə yeni, lakin real və daimi iş yerləri açmaq mümkündür", müəllif sahənin inkişafını belə gördüyünü vurğulayır.