Media-icmal 06.06.2017

Ölkədə sənayenin inkişafı, ölkə banklarının durumu, neftin qeyri-müəyyən gələcəyi bugünki (06 iyun, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzusudur...

Sənayeləşmənin yeni inkişaf mərhələsi

"Azərbaycan" qəzeti "Sənayenin modernləşməsi uğurla gedir" sərlövhəli məqalədə (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=123682) ölkədə sənayeləşmənin inkişafı dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, strateji hədəflərin düzgün məyən olunması inkişafın davamlılığini təmin edən başlıca amillərdən biridir və dünyada iqtisadi problemlərin dərinləşməsi fonunda Azərbaycan iqtisadiyyatının dayanıqlıq nümayiş etdirməsi bunun sübutudur.

Müəllif vurğulayır ki, bu mənada ölkə rəhbərliyi uğurlu iqtisadi inkişaf yolu seçib: "Bu baxımdan, Prezident İlham Əliyevin çevik və praqmatik iqtisadi siyasəti ilə yeni inkişaf mərhələsinin başlanğıcında olan Azərbaycan bəzi dövlətlərdən fərqli olaraq özünün növbəti uğurlu inkişaf modelini seçdi. Milli iqtisadiyyatın əsas inkişaf istiqamətlərini, iqtisadi təhlükəsizliyini təmin edən Azərbaycan dövləti dünya iqtisadi düzənində özünəməxsus mövqeyini müəyyənləşdirdi".

Yazı müəllifi deyir ki, yeni islahatlar siyasəti çərçivəsində çevik iqtisadi idarəetmənin təşkili, biznes mühitinin yaxşılaşdırılması, investisiyaların təşviqi və qeyri-neft məhsullarının ixracının stimullaşdırılması sahəsində əhəmiyyətli qərarlar qəbul edildi.

Müəllifə görə, bu qərarlar bütün ölkəboyu sənayenin inkişafına səbəb oldu, hər bir rayonda sənaye zonasının yaradılması, ənənəvi ixrac bazarlarına daha geniş çeşiddə məhsulların çıxarılması və yeni ixrac bazarlarına çıxışın təmin edilməsi və s. bundan irəli gələn məsələlərdir.

Müəllif xatılradır ki, hazırda ölkədə Sumqayıt Kimya Sənaye, Balaxanı, Pirallahı və Qaradağ Sənaye parkları fəaliyyət göstərir, ötən il isə Mingəçevir Sənaye Parkının təməli qoyulub.

Yazıda qeyd olunur ki, bu sənaye parklarına investisiyalar yatırılır, burada istehsal ediləcək malların daxili tələbtı ödəməklə yanaşı, "Made in Azerbaijan" brendilə dünyaya ixrac edilməsi də nəzərdə tutulur.

Daha sonra müəllif bu texniki parkların fəaliyyət istiqamətləri haqda danışır və bu parklar işə düşdükləri halda minlərlə iş yerlərinin açılacağını bildirir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycanda iqtisadi inkişaf strategiyası artıq modernləşmə xəttinə əsaslanmaqla həyata keçirilir və bu mənada iqtisadi siyasətin prioritet sahələrindən biri isə məhz sənaye sektorudur.

Müəllif deyir ki, sənaye parklarının yaradılması ölkənin qeyri-neft sektorunun inkişafı, regionlarda məşğulluğun təmini və s. baxımından vacibdir və göstərir ki, Azərbaycanda sənayeləşmə yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyub.

Bank böhranı davam edir

"Exo" qəzeti "Azərbaycanda bank böhranı artıq xroniki hala dönüb" sərlövhəli (http://ru.echo.az/?p=59922) məqalədə ölkənin bank sektorunun durumunu ekspertlərlə müzakirə edir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycanda bank böhranı haqda illərdir danışılsa da, ölkədə ən aktual problemlərdən biri kimi qalmaqda davam edir və hökumət hələ də "baş ağrısı" olan bu məsələdən yaxasını qurtara bilmir.

"Banklar işlərinə tam şəkildə başlayana, yəni, məhz əhaliyə optimal faizlə kreditlər verənə kimi onların fəaliyyətinin aktivləşməsi haqda danışmağa əsas yoxdur. Amma manatın sabit məzənnəyə malik olmaması banklara prosesi yoluna qoymağa imkan vermir". Bunu isə qəzetə ekspert Fuad Əlizadə şərh edir.

Ekspert xatırladır ki, bank sektoru əməkdaşların sayını azaldır və hazırda ölkə üzrə bank sektorunda 16214 nəfər çalışır. Odur ki, bankların əməkdaşların sayını azaltdıqları bir vaxtda gəlirlərin artmasından danışmaq belə mənasız sayılır.

F.Əlizadə deyir ki, kommersiya bankları xərcləri azaltmaq və kadrları ixtisar etmək kimi sərt üsullarla gəlir həddinə çıxmaq istəyirlər: "Bütünükdə banklar gəlirləri kredit xəttini və əmanətlərin həcmini artırmaqla yox, kiçik əməliyyatlar və valyuta alqı-satqısı hesabına edirlər. Bu da onu göstərir ki, kredit təşkilatları tam gücü ilə fəaliyyət göstərə bilmir. Ona görə də demək olmaz ki, bank sistemi canlanıb və aktiv fəaliyyət göstərir. Maliyyə müəssisələrinin kredit əməliyyatlarına başlaması bank sistemində böhranın sona çatmasının gösətricisi olacaq, hazırda isə kreditləşmənin həcmi enir, əhali isə öz vəsaitlərini banklardan geri çəkir".

Müəllif deyir ki, ekspert F.Əlizadənin bank sistemindəki durumu tənqid etməsinə cavab olaraq Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası (MBNP) bank sisteminin gəlirlə işlədiyini deyir: "2017-ci ilin yanvar-aprel aylarında Azərbaycan bankları gəlirlə işləyib və gəlir 148,1 milyon manat təşkil edib. 2017-ci ilin yanvar-aprel aylarında bankların fazi gəlirləri 675 milyon manat, o cümlədən verilmiş kredit faizləri 504,4 milyon mnat olub".

Bu dövrdə bankların qeyri-faiz gəlirləri 364 milyon manat təşkil edib, 4 ay ərzində bankların faiz gəlirləri 332,4 milyon manat, depozitlər üzrə isə 131,9 milyon manat olub. Bankların qeyri-faiz xərcləri 306,8 milyon manat olubdur.

Neftə güvənilməz

"Novoe Vremya" qəzetində "Neft Azərbaycan iqtisadiyyatını xilas edə bilmir" (http://www.novoye-vremya.com/w93979/.../#.WTYbbWiLTIU) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif deyir ki, dünya bazarında neftin bareli 50 dollardan aşağı enib və qış mövsümünün bitməsi, ABŞ-da neft hasilatının artması və yeni neft yataqları axtarışına qoyulan qadağaların qardan qaldırılması buna səbəb olub.

Müəllif qiymətin 50 dollardan aşağı düşə biləcəyini yazaraq buna nümunə olaraq keçən ilin analoji dövründə qiymətlərin hətta 35 dollara qədər enməsi göstərilir.

Müəllif deyir ki, Dövlət Neft Şirkəti də Azərbaycanda neftin istehsalının azaldığını bildirir.

Elə ekspert İlham Şaban da düşünür ki, hasilatı artırmaq mümkün olmayacaq: "Azərbaycanda neftin əvvəlki həcmi heç zaman bərpa edilməyəcək. Bu il birinci rübdə əldə edilmiş neft hasilatı sabitliyini çətinliklə qoruya bilirik. Gələcəkdə isə bizi təbii şəkildə neft hasilatının daha da azalması gözləyir. İstisna edilmir ki, neft hasilatı gündəlik 20 min barel azalacaq".

Ekspert deyir ki, Azərbaycanda əsasən köhnə yataqlardan istifadə edirlər və xatırladır ki, "Azəri-Çıraq-Günəşli" neft yatağının açılmasından bir neçə 10 il keçir.

İ.Şaban deyir ki, bu yataqdan indiyə kimi 400 milyon ton neft hasil edilib,bütünlükdə müstəqillik illərində ölkə 600 milyon ton "qara qızıl" çıxarıb.

Amma ekspert deyir ki, son illər Azərbaycanda iri ehtiyatlara malik bir dənə də olsa yataq kəşf edilməyib və bu səbəb üzündən ölkədə neft hasilatı azalır və əvvəlki hasilat həcminə heç zaman qayıda bilməyəcəyik: "Yataqlar boşalır və 2050-60-cı illərdə Azərbaycanda enerji erasının sonu ola bilər. Xatırladım ki, Azərbaycanda neft satışının zirvəsi 2010-cu ilin III rübünə təsadüf edib, bundan sonra isə istehsalatda süqut başlayıb".

Müəllif deyir ki, milli iqtisadiyyatın sabitlik amillərindən biri manatın məzənnəsinin sabitliyidir və ilin əvvəlində neftin üzərində nisbi yüksək qiymət Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasına və Mərkəzi Banka valyuta bazarında nəzarəti əlinə götürməyə imkan verirdi. Nəzərə alsaq ki, ölkənin ixracının 90%-ni neft-qaz məhsulları tutur, bu isə o deməkdir ki, ölkənin maliyyə sabitliyi neftin qiymətinin yönümündən asılıdır. Bu ilin əvvəlindən bu yana manat 4% bahalaşıb, hazırda 1 dollar 1,7021 həddindədir.

Amma neftin qiymətinin enməsi Azərbaycan hökumətini devalvasiya zərurəti önündə qoyur. Amma bu addım təkcə neft ixracından gələn gəlirlərin azalması ilə əlaqədar deyil, həm də qeyri-neft sahəsində ixracın dəstəklənməsi üçün də lazımdır.

Müəllif deyir ki, hətta belə bir ehtimal da var ki, neft 50 dollardan da aşağı düşə bilər və ABŞ-ın neft ehtiyatlarının artması bunu ehtimaldan çox gerçəyə bənzədir.

Yazıda deyilir ki, yaxın illərdə neftin qiyməti qalxmayacaq və odur ki, neftə ümid etməklə hakimiyyət ölkədə islahatların başlanmasını yubadır.

Müəllif hesab edir ki, ölkə iqtisadiyyatını qorumaq üçün islahatlar başlanmalıdır..