Media-icmal 07.04.18

Qoşulmama Hərəkatının Azərbaycan üçün əhəmiyyəti, kreditlərin faiz dərəcələrindəki durum, problemli kredtilərin həllinin yubanması və s. bugünki (07 aprel 2018-ci il) mediann aparıcı mövzularındandır...

Qlobal sülh və əməkdaşlıq mərkəzi

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycan qlobal sülh və əməkdaşlıq mərkəzi olduğunu növbəti dəfə sübut etdi" sərlövhəli məqalədə Qoşulmama Hərəkatı 18-ci Nazirlər Konfransının Bakıda keçirilməsinin əhəmiyyətini dəyərləndirir.

Müəllif Qoşulmama Hərəkatının Bakı konfransını beynəlxalq sülhə və dayanıqlı inkişafa mühüm töhfə adlandırır.

Bununla birgə, müəllif vurğulayır ki, Qoşulmama Hərəkatının Bakı konfransı yenidən beynəlxalq diqqəti Azərbaycana, onun reallıqlarına yönəltdi.

Müəllifə görə, bu tədbir Azərbaycanın beynəlxalq müstəvidə əlaqələrinin güclənməsinə vacib töhfələr verir və bunun əhəmiyyətini dövlət başçısı İlham Əliyevdən sitat gətriməklə gücləndirir: "Biz bu ailəyə 2011-ci ildə qəbul olunduq, dərhal təşkilatın və onun üzvlərinin dəstəyini hiss etməyə başladıq. Bu dəstək Azərbaycanın BMT Təhlükəsizlik Şurasının qeyri-daimi üzvlüyünə seçilməsi proseduru zamanı nümayiş olundu. Bu, 2011-ci ildə, ölkəmizin təşkilata qəbul olunduğu eyni ildə baş verdi və biz tərəfdaşlarımızın güclü dəstəyini hiss etdik".

Müəllif hesab edir ki, bu Hərəkatda iştirak Azərbaycan üçün beynəlxalq tribuna əldə etmək deməkdir və bu tribuna Azərbaycan həqiqətlərinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması baxımından vacibdir.

Müəllifə görə, burada daha bir məqam hazırda Hərəkatın beynəlxalq münasibətlərin tənzimlənməsində mühüm çoxtərəfli mexanizmlərdən birinə çevrilməsidir: "Ən azından o baxımdan ki, Qoşulmama Hərəkatı çərçivəsində ortaq mövqe BMT səviyyəsində qərarların qəbuluna təsir baxımından əhəmiyyətli rol oynayır. Bu məqam digər üzv dövlətlər kimi, Azərbaycan üçün də çox önəmlidir".

Müəllifin dediyinə görə, beynəlxalq qurumların Azərbaycanda baş tutan tədbirləri həm də Azərbaycana böyük etimadın göstəricisidir.

Müəllif deyir ki, beləliklə, Azərbaycanda son illər keçirilən beynəlxalq tədbirlər Azərbaycan haqqında formalaşan təəssüratları dəyişir, onun imicinə müsbət təsir göstərir.

Yazı müəllifi Qoşulmama Hərəkatı çərçivəsində "Davamlı inkişaf naminə beynəlxalq sülh və təhlükəsizliyin təşviq edilməsi" mövzusunda konfransın Bakıda keçirilməsini Azərbaycan tarixinə böyük hərflərlə yazılan hadisə alandırır.

İqtisadi durumun "absurdluğu"

"Exo" qəzetində isə "İqtisadi baxımdan Azərbaycanda vəziyyət absurddur" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif Mərkəzi Bankın (MB) uçot dərəcəsini aşağı salmasına baxmayaraq, kommersiya banklarının götürülən kreditlərin faizlərini aşağı salmaması arasında tərs mütənasibliyi ekspert Natiq Cəfərli ilə müzakirə edir.

"Azərbaycanda MB-nin uçot dərəcəsini aşağı salması ilə kommersiya banklarının faiz dərəcələri arasında uzlaşma pisdir. Uçot dərəcəsinin aşağı salınması kreditlərin faiz dərəcələrinə təsir etməyib. Tənzimləyici uçot dərəcəsini bundan sonra da aşağı salmaqda davam edə bilər, amma bu, heç də bankların buna reaksiya verəcəyi, biznes və ya əhali üçün faiz dərəcələrinin aşağı salınacağı anlamına gəlməz. Bu yaxınlarda tənzimləyicinin uçot dərəcələrini 15%-dən 13%-ə endirməsilə bank sektorunda heç nə dəyişmədi, kreditlər üzrə faiz dərəcəsi yenə də 30%-ə çatmaqda davam edir". N.Cəfərli MB və kommersiya bankları arasında faiz dərəcələrinə baxışda tərs mütənasibliyi qəzetə belə şərh edir.

Ekspert hesab edir ki, iqtisadi baxımdan Azərbaycanda absurd vəziyyət əmələ gəlib, belə ki, 2016-ci ilə kimi MB-nin uçot dərəcəsi 3% səviyyəsində idi, amma iki devalvasiyadan sonra uçot dərəcəsi 15% və ya 5 dəfə artdı.

N.Cəfərli deyir ki, uçot dərəcəsi pulun dəyərinə, eyni zamanda kreditləşmənin həcminə təsir edir, faiz dərəcəsinin artması vətəndaşlara və biznes qurumlarına verilən kreditlərin faiz dərəcələrini yüksəltdi: "Nəticədə, bu, ümumi tələbi azaltdı, iqtisadi fəallıq əhəmiyyətli dərəcədə düşdü. Faiz dərəcəsinin aşağı salınması iqtisadi fəallığı stimullaşdırır, istehsalı artırır, buna görə də iki ildən sonra MB sakitcə qərar qbul edərək, uçot dərəcəsinin faizini aşağı saldı".

Ekspert deyir ki, faiz dərəcəsinin 15%-dən 13%-ə endirilməsi o qədər də əhəmiyyətli deyildi, odur ki, bu faktdan irəli gələrək, bankların kreditləşdirmə sahəsində böyük dəyişiklik olacağına ümid bəsləməyinə dəymirdi, baxmayaraq ki, xarici ölkələrdə banklar hətta uçot dərəcəsinin 0,25%-ə endirilməsinə reaksiya verirlər: "Digər tərəfdən, dəyişiklik gözləmək axmaqlıq olardı, belə ki, təznimləyicinin uçot dərəcəsi hələ 3% olanda banklar kreditləri 20-25%-lə verirdilər, hazırda isə bu, 30%-ə qalxıb. Bu fakt bank bazarının qaydalarla işləməməsinin, iqtisadi qanunların, islahatların banklar üçün zəif çəkiyə malik olmasının göstəricisidir".

N.Cəfərli hesab edir ki, bunun maliyyə problemləri, problemli kreditlərin yüksək çəkidə olması, rəqabətin və xarici bankların ölkənin bank bazarında kifayət qədər olmaması kimi səbəbləri var.

Ekspertə görə isə, bu, o deməkdir ki, tənzimləyici bundan sonra da öz uçot dərəcəsinə baxacaq, banklar isə öz bildiklərini edəcəklər.

Üç ildə həllini tapmayan "problemli kreditlər"

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Banklar özünü karlığa vurub" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif son günlərin aktual mövzularından olan problemli kreditlərin həlli məsələsini ekspert Əkrəm Həsənovla müzakirə müstəvisinə çıxarır.

Müəllif deyir ki, bu məsələ son vaxtlar parlamentdə də müzakirə edilib, amma banklardan bu məsələyə, hələ ki, hər hansı reaksiya yoxdur.

Ekspert Ə.Həsənov problemin həllinin yubanmasına səbəb kimi bankların problemli kreditlər məsələsini araşdırmaq istəməməsini göstərir: "Bilirsiniz, Azərbaycan üzrə ümumi problemli kreditlərin az bir hissəsi adi vətəndaşlara verilib. Böyük hissəsini isə bankların rəhbər şəxsləri, inzibatçıları yüksək məbləğlərlə girovsuz, bəzənsə aşağı girov təminatı ilə biznes krediti kimi rəsmiləşdirilməklə yaxın adamlarına, şirkətlərinə veriblər".

Ekspertə görə, bu baxımdan bank sahibləri həmin kreditlərin qaytarılmasına maraq göstərmirlər, burada dövlətin vəzifəsi həmin kreditləri araşdırmaq, qaytarılmasını cinayət təqibilə təmin etməkdir. "Bu kreditləri müəyyən etmək elə də çətin deyil - bağlanan bir neçə bankın nümunəsində mən bunu görmüşəm. Açırsan kredit reyestrini, kimlərə aşağı faiz, girov təminatı olmadan, yaxud aşağı girov təminatı ilə kredit verilibsə, siyahını çıxardırsan. Açıq-aşkar görmək olur ki, bu kreditlər qaytarılmaq üçün verilməyib. Bu addımı atmaq üçün ən yüksək səviyyədə qərar olmalıdır".

Ə.Həsənov iddia edir ki, bir çoxları özləri, yaxud yaxın adamları vasitəsilə kreditlər götürüblər və buna görə də indi bir-birinin əməllərinin üstünü açmaq istəmirlər".

Ekspertə görə, fərdi şəxslər kateqoriyasında kreditləri kimin hansı səbəbdən götürməsi prinsipi ilə ayırmaq, bəlkə də, mümkünsüzdür, səbəb də budur ki, banklar kreditləri alındığı məqsədlə deyil, başqa ad altında rəsmiləşdiriblər, ən geniş yayılmış təyinat isə mənzilin təmiridir: "Götürülən kreditlərin böyük faizi bu təyinat altında rəsmiləşdirilib. Odur ki, təklif nə qədər yaxşı olsa da, icrası real deyil, rəsmiləşməyən, faktiki təyinatı müəyyənləşdirmək isə mümkün deyil".

Ə.Həsənov deyir ki, problemli kreditlərlə bağlı məsələni həll etmək üçün yetərincə hüquqi baza var: "Bunun üçün müflisləşmə institutu işləməlidir. Yəni həqiqətən ödəniş imkanı olmayan şəxslərin borcu silinməlidir. Dövlət bu qanunların icrasını təmin etməlidir. Burada söhbət həqiqətən imkanı olmayan şəxslərdən gedir".

Ə.Həsənov hazırda problemli kreditlərin mütləq əksəriyyətinin dollarla götürülən kreditlərdə olduğunu qeyd edir, bunun "vətəndaş-bank-dövlət" üçtərəfli formatında həll olunmasını mümkün sayır.

Onu da qeyd edək ki, problemli kreditlərin həcmi bu il fevralın 1-nə 1 milyard 695,9 milyon manata yüksəlib.