Media-icmal 08.08.17

Azərbaycanın aparıcı qaz ixracatçısına çevrilmək imkanları, özəl mülkiyyətin qorunması səviyyəsi, məmur övladlarının törətdikləri yol qəzaları, xaricdə təhsilin gələcəyi bugünki (08 avqust, 2017-ci il) medainın aparıcı mövzularındandır...

Avropanın əsas qaz təminatçısı - Azərbaycan

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycan qazı" sərlövhəli məqalədə dünyada qaz amili fonunda Azərbayan qazının rolunu dəyərləndirir. (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=127707).

Müəllif dünyanın enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində qaz amilinin mühüm rol oynadığını deyir və bu mənada Azərbaycandakı "Şahdəniz" qaz yatağının mühüm əhəmiyyətə malik olduğunu vurğulayır.

Yazı müəllifi "Şahdəniz" yatağının ehtiyatları hesabına Avropaya qaz nəqlini nəzərdə tutan "Cənub qaz dəhlizi"nin əsas ehtiyat mənbəyi olduğunu bildirir.

Müəllif bu qaz yatağının ayrı-ayrı mərhələlərdə kəşfiyyatı, işlənməsi, pay bölgüsü barədə danışır: "İndi "Şahdəniz"in ikinci mərhələsinin işə düşməsinə hazırlıq işləri görülür, layihə çərçivəsində işlərin 93%-i tamamlanıb və yaxın aylarda başa çatması gözlənilir. Bu layihə üçün nəzərdə tutulan iki platformanın hər ikisinin Heydər Əliyev adına Bakı Dərin Özüllər Zavodunda inşa edilmiş dayaq blokları artıq dənizdədir".

Müəllif deyir ki, gələcəkdə Azərbaycanın qaz ixracını artıra bilməsi üçün yataqlar kifayət qədərdir və Azərbaycan hələ uzun zaman əsas qaz ixracatçılarından biri kimi dünya bazarında yerini saxlaya bilər: "Azərbaycanın təsdiq edilmiş qaz ehtiyatları 2,6 trilyon kubmetrdir. Bu isə o deməkdir ki, gələcək 10 illiklər ərzində Azərbaycan həm regionun, həm də Avropa ölkələrinin qaza tələbatının ödənilməsində əhəmiyyətli rol oynayacaq. Bununla yanaşı, Azərbaycan Avropa üçün yeganə yeni qaz mənbəyidir".

Yazı müəllifi xatırladır ki, bu il iyulun 10-da İstanbulda keçirilən 22-ci Dünya Neft Konqresində Prezident İlham Əliyev "Cənub qaz dəhlizi" ilə bağlı çıxış edib, bu layihənin iştirakçı olan tərəflər üçün faydasından, maraqların təmin edilməsindən danışıb: "Məhz bu maraqlar balansı bu böyük layihənin uğurlu icrasına gətirib çıxarıb. Çünki burada texniki, maliyyə, iqtisadi, siyasi məsələlər kifayət qədər çoxdur. Artıq bu gün, demək olar ki, "Cənub qaz dəhlizi" layihəsi uğurla icra ediləcək və Azərbaycan bundan sonra uzun illər ərzində həm bölgə, həm də Avropa ölkələrini təbii qazla təmin edəcəkdir".

Qorunmayan özəl mülkiyyət

"Exo" qəzetində isə diqqəti "Azərbaycanda özəl mülkiyyət necə qorunur?" sərlövəhli məqalə (http://ru.echo.az/?p=61626) cəlb edir.

Müəllif ölkədə özəl mülkiyyətin qorunması səviyyəsini ekspertlərlə müzakirə edir.

"Azərbaycanda mülkiyyət hüquqlarına riayət olunması yaxşı durumda deyil, təkcə son 10 ildə bu məsələ ilə bağlı Avropa İnsan Haqları Məhkəməsinə göndərilən 1000-dən çox işdə özəl mülkiyyətin qorunması sahəsindəki hüquqi pozuntular qeydə alınıb". Ekspertlər Azərbaycanda özəl mülkiyyətin qorunması ilə bağlı durumun səviyyəsini qəzetə belə şərh edirlər.

Ekspertlər vurğulayırlar ki, iş adamları hansı problemlərlə üzləşdikləri barədə sorğulara cavab olaraq inhisar, korrupsiya ilə yanaşı özəl mülkiyyətin qorunması sahəsində qanunların icrasından şikayətçi olurlar.

Ekspertlər deyirlər ki, mülkiyyətin müdafiəsi Azərbaycanda biznes adamlarını narahat edən ilk üç problem sırasındadır, çox zaman mülkiyyət sahibləri hüquqlarını müdafiə edə bilmirlər və bu problem kəskin olaraq qalır, bu hal həm də ölkədə investisiya mühitinin yaxşıya doğru dəyişməsinə mane olur.

Müəllif deyir ki, eskpertlər ölkə əhalisi üçün maraqlı olan daha bir məsələni yada salıblar: "Sirr deyil ki, illər öncə sökülən evin hər kvadrat metrinə görə sakinə 1500 manat kompensasiya müəyyən edilib, amma o vaxtdan bu yana mənzil bazarında çox şey dəyişsə də, bu rəqəmə yenidən baxılmayıb. Manatın iki dəfə devalvasiyası ilə manatın dollar ifadəsi güclü şəkildə azalıb, bazar qiyməti baxımından rayonlar üzrə qiymətlər bir-birindən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənirlər, hansı ki, bunlar tərəflər arasında qarşılıqlı razılıq əsasında həllini tapmalıdır".

Ekspertlər deyirlər ki, bu sahədə problem nəinki azalmır, əksinə, ilbəil artır, çoxları hətta məhkəmə vasitəsilə belə hüquqlarını bərpa edə bilmirlər, bu mənada kiçik və orta biznes belə cinayətlərdən daha çox əziyyət çəkir.

Ekspertlər ölkədəki işgüzarlıq mühitini də qənaətbəxş saymırlar, buna səbəb kimi məzənnə qeyri-sabitliyini, bank sektorundakı böhranı və s. göstərirlər.

Hətta ekspertlər BP ilə Azərbaycan arasında 2050-ci ilə kimi nəzərdə tutulan neft-qaz layihəsinin işlənməsini də biryönlü sayırlar, belə ki, yenə də investisiyalar neft-qaz sahəsinə yönəldilir, digər sahələr isə kölgədə qalır.

Təkəbbür, yoxsa mənəm-mənəmlik?

"Novoye Vremya" qəzetində isə "Baba nəvəyə görə cavabdehdir" sərlövhəli məqalə (http://www.novoye-vremya.com/w101347/.../#.WYisgIiLTIU0) oxumaq olar.

Müəllif avqustun 3-də Baş nazirin müavini Əli Həsənovun nəvəsi Nail Allahverdiyevin törətdiyi deyilən yol qəzasını müzakirə edir, bu hadisənin heç də yeganə olmadığını bildirir.

Yazı müəllifi övladların törətdikləri ayrı-ayrı yol qəzalarına görə məmurların vəzifələrindən azad olunmalarını, bu qəzalarda baş verən ölüm faktlarını vurğulayır.

Müəllif deyir ki, hələ bu yol qəzasına qədər Ə.Həsənovun nəvəsi çoxsaylı yol qaydaları pozuntularına yol verib, amma hər dəfə baş nazir müavinin işə qarışması ilə bu pozuntuların araşdırılması kənara qoyulub.

Məqalə müəllifi diqqəti 23 yaşlı N.Allahverdiyevin bahalı maşınlar kolleksiyasına cəmləyərək, burada Ə.Həsənovun məmur imkanlarından istifadə edilməsinə işarə vurur.

Müəllif deyir ki, məmur övladlarının iştirakı ilə törədilən belə yol qəzalarından istənilən qədər danışmaq olar və artıq neçə illərdir ki, məmur övladlarının belə həyatı cəmiyyətin müzakirə mövzusudur: "Bütün bu tarixçələr onu göstərir ki, bəzən "VİP övladları" sadə vətəndaşların özlərinə rəva bildiklərindən daha çoxunu özlərinə rəva bilirlər.Onlara nə qədər xəbərdarlıq edilsə də, bu durum illər ərzində əhəmiyyətli dərəcədə dəyişmir".

Müəllif hesab edir ki, Ə.Həsənovun məsuliyyətin fərdi olmasından danışması həm də nəvəsinin bu qədər maşına sahib olmasından xəbərsiz olması anlamı daşıyır, amma təkcə bu deyil.

Məmur və ya deputatların (elə keçmiş məmur və deputatların da) ailə üzvləri xarici banklarda hesablara malikdirlər, ölkədən kənarda biznesə və daşınmaz əmlaklara sahibdirlər.

Yazı müəllifi deyir ki, bununla da bitmir, onlar xarici ölkədə yaşamaq hüququ və ya ikili vətəndaşlıq əldə ediblər.

Müəllif hesab edir ki, belə şəxslər Bakıya ancaq özlərini, varlarını nümayiş etdirməyə gəlirlər.

Təhsilin gələcəyi qaranlıq?...

"Azadlıqinfo" saytı "75 milyon manatlıq sual..." sərlövhəli məqalədə (https://www.azadliq.info/198669.html) xaricdə təhsil proqramının maliyyələşdirilməsinin dayandırılmasını dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, bu ildən etibarən azərbaycanlı tələbələrin xarici ölkələrdə təhsilini nəzərdə tutan Dövlət Proqramının maliyyələşdirilməsi dayandırılıb: "Ölkə başçısının sərəncamı ilə "2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət Proqramına sonuncu dəfə vəsait keçən il

ayrılıb. Hansı ki, "2015-2020-ci illər üçün gənclərin xarici ölkələrdə təhsil almasına dair yeni Dövlət Proqramı"nın həyata keçirilməsi də hökumətin gündəmində duran prioritet məsələlərdən biri idi".

Müəllif hesab edir ki, rəsmi Bakının ölkənin gələcəyi olan təhsilə investisiya qoymaqdan imtina etməsi artıq böyük pulların plansız və nəzarətsiz xərcləndiyinə görə tükənməsi ilə bağlıdır və dövlət bu proqramı maliyyələşdirəcək durumda deyil.

Müəllif şəffaflıq olmadığı üçün sıravi vətəndaşların təhsillə bağlı bu proqramdan daim şikayətçi olduqlarını deyir, bir çox gənclərin yüksək bal toplamalarına baxmayaraq, süni maneələrlə adı çəkilən proqramdan yararlana bilmədiklərini vurğulayır.

Təhsil üzrə ekspert Kamran Əsədov indiki tələblərə görə beynəlxalq rəqabətə davamlı iqtisadiyyat, kadr potensialının artırılması üçün mütləq şəkildə bu təcrübəyə malik resurslardan istifadə etməyi ön plana çəkir, amma Azərbaycanda belə olmadığını deyir: "Bu məqsədə xidmət edən "2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə proqram çərçivəsində 3500 dən çox insan xarici ölkələrdə təhsil alma hüququna malik oldu. Lakin ilk 5 ildə seçimlərin obyektiv şəkildə olmaması göndərilən gənclərin ya tam şəkildə təhsilini başa vurmaması, ya da təhsilini başa vurduqdan sonra ölkəyə qayıtmaması ilə nəticələndi".

K.Əsədov bu proqram çərçivəsində xaricdə təhsil alan azərbaycanlı tələbələrə 2016-cı ilə qədər 75 milyon manat vəsait ayrıldığını, amma nəticə olmadığını xüsusi vurğulayır.

Müəllif məqalədə ayrı-ayrı yaxın illərdə xaricdə təhsil alan azərbaycanlı tələbələrin sayı barədə statistik rəqəmlər açıqlayır, onların çoxunun isə təhsildən sonra ölkəyə dönmədiklərini bildirir.

Müəllif deyir ki, təhsilə qoyulan vəsaitin hədər getmədiyi aydın məsələdir, amma bu sərf edilən vəsaitlərin nəticəsi olaraq Azərbaycan cəmiyyətinin nə qazanması ən önəmlisidir: "Ölkədə yaxşılığa doğru nə dəyişdi, dünyanın aparıcı universitetlərində təhsil alıb geri dönən gənclər Azərbaycan reallığında öz bacarıqlarını reallaşdıra bildilərmi, bunlar da xeyli sual doğuran məsələlərdir və həmin o geri qayıtmayanları orada saxlayan səbəbləri də bu nöqtədə axtarmaq lazımdır".