Media-icmal 08.09.17

Regionlarda sosial layihələrin icrası, dizel yanacağının bahalaşması ehtimalı, qeyri-formal bazarın yaratdığı problemlər bugünkü medianın (08 sentyabr, 2017-ci il) aparıcı mövzularındandır.

Sosial layihələrin uğurlu icrası

"Azərbaycan" qəzeti "Regionlarda sosial layihələr uğurla icra edilir" sərlövhəli ( http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=129508) məqalədə ölkə regionlarının inkişafına səbəb olan dövlət proqramları çərçivəsində görülən fəaliyyəti dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, regionların inkişafına xidmət edən kompleks tədbirlər mühüm nəticələrin əldə olunmasına gətirib çıxarıb.

Müəllifə görə, iqtisadi baxımdan inkişaf edən dünya dövlətlərinin təcrübəsi də sübut edir ki, iqtisadiyyatın sabit tempini qorumaq üçün regional inkişafda tarazlılığın, tarixi məşğulluq ənənələrinin saxlanılması vacib şərtlərdəndir: "Prezident İlham Əliyevin son 14 illik iqtisadi siyasətində regional inkişaf məsələlərinə diqqətin yetirilməsi, bölgələrin tərəqqisinə yönəlmiş dövlət proqramlarının, fərman və sərəncamların imzalanması məhz bu reallığa əsaslanır".

Yazida deyilir ki, ölkə regionlarının inkişafı ilə bağlı 2004-cü ildən bu yana icra edilən dövlət proqramları qeyri-neft sahəsinin uğurlu inkişafını təmin edib, regionlarda sahibkarlıq fəaliyyəti genişlənib, yeni müəssisə və iş yerləri açılıb, əhalinin rifah halı daha da yaxşılaşıb.

Müəllif vurğulayr ki, böyük iqtisadi-siyasi dividendlərə yol açan qlobal enerji və kommunikasiya layihələrinin reallaşdırılması, regionların tarazlı və davamlı inkişafı, bölgələrin tarixi məşğulluq ənənələrinin bərpası yolu ilə yeni iş yerlərinin açılması, əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi ötən 14 ildə cənab İlham Əliyevin hökumət qarşısında müəyyənləşdirdiyi mühüm vəzifələrdən olub.

Müəllif deyir ki, regionlarda infrastrukturun yeniləşdirilməsi insanların firavan həyatı, sahibkarlığın davamlı inkişafı ilə yanaşı, həm də ölkənin milli təhlükəsizliyi ilə bağlıdır, həyata keçirilən şaxələndirmə tədbirləri, sahibkarlığın inkişafı, investisiya mühitinin daha da yaxşılaşdırılması nəticəsində qeyri-neft sektoru davamlı inkişaf edib: "Mürəkkəb xarici iqtisadi mühit, o cümlədən dünya enerji bazarında qeyri-sabitlik, əsas ticarət tərəfdaşlarımızın milli valyutalarının devalvasiyasına baxmayaraq, qeyri-neft sektorunda artımın əldə olunması təqdirəlayiq haldır".

Müəllif statistik rəqəmlərə istinadən xatırladır ki, bu ilin 7 ayında ölkənin valyuta ehtiyatları 3 milyard 600 milyon dollar səviyyəsinə çatıb ki, bu da uğurlu iqtisadi siyasətin məntiqi nəticəsidir.

Müəllif vurğulayır ki, ixrac məhsullarının çeşidi və coğrafiyası baxımından şaxələndirilməsi hazırda əsas məsələdir və burada bir sıra xərcləri dövlət öz üzərinə götürüb.

Yazı müəllifi deyir ki, sahibkarlığın inkişafına mane olan bürokratik amillərin aradan qaldırılması, iş adamlarının pozulmuş hüquqlarının bərpası, özəl sektora problemlər yaradan bəzi dövlət qurumlarının ləğvi ölkə başçısı İlham Əliyevin yürütdüyü iqtisadi siyasətin mahiyyətindən irəli gəlir.

Dizel yanacağı da bahalaşır?

"Exo" qəzetində "Azərbaycanda dizel yanacağının bahalaşa bilməsi məsələsini şərh etdilər" (http://ru.echo.az/?p=62396) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif deyir ki, Tarif (qiymət) Şurasının "yüngül ötürməsi"lə ölkədə məhsul və xidmətlərin bahalaşması davam edir və xatırladılır ki, bu günlərdə Aİ-98 markalı benzin bahalaşaraq 1,30 həddinə çatıb və son bahalaşmaya qədər bu benzinin qiyməti 1,20 manat həddində idi.

Müəllif vurğulayır ki, bir müddət öncə bu marka benzinin satışı dayandırılıb, buna səbəb kimi isə xaricdə bu benzinin istehsalının azalması, bu benzini alan istehsalçı ölkələrdə isə buna tələbatın artması göstərilib.

Müəllif bunu da xatırladır ki, bu il iyulun 15-də ölkədə Aİ-92 markalı benzinin də qiymətləri bahalaşıb, son bahalaşmaya qədər litri 0,70 qəpik olan bu benzinin qiyməti 0,90 qəpiyə qaldırılıb.

Müəllif deyir ki, TŞ bu bahalaşmanın səbəbini istehsal edilən bu benzinin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması, daxili tələbatı ödəmək üçün investisiya imkanlarını artırması, neft emalı sahəsinin yenidən qurulmasının vacibliyi ilə izah edib, həm də deyilirdi ki, manatın məzənnəsinin dəyişməsi SOCAR-ın ixrac imkanlarını və gəlirlərini məhdudlaşdırıb.

Müəllif deyir ki, indi əhalini yeni şayiələr narahat etməyə başlayıb, belə ki, dizel yanacağının bahalaşacağı, bunun da bir sıra malların qiymətlərinin bahalaşa biləcəyi ilə bağlı şayiələr dolaşır,

Müəllif deyir ki, bu şayiələrin reallıqla əlaqəsi olub-olmamasına cavab verən Tarif Şurası dizel yanacağının bahalaşmasına zərurət olması haqda dövlət qurumlarından hər hansı müraciətin olmadığını bildirib, odur ki, bu məsələ bahalaşma gündəliyində yer almır: "Amma məlumdur ki, Tarif Şurası qəfil qərar qəbul etməsilə məşhurdur, odur ki, bu məsələ bu gün gündəlikdə deyil, sabah isə köklü şəkildə dəyişməsi mümkündür...", deyə qurumun indiyə kimi qərar qəbul etmək qaydasını xatırladır.

Müəllif deyir ki, iqtisadçı ekspert Seyfəl Əliyev yaxın gələcəkdə dizel yanacağının qiymətinə yenidən baxılacağını bildirib: "Son dəfə bu yanacağın qiyməti Azərbaycanda 2013-cü ildə bahalaşdırılıb, o zaman qiymət 15 qəpikdən 45 qəpiyə və indiki 60 qəpiyə kimi qaldırılıb. Düşünürəm ki, yaxın perspektivdə qiymət ən azı 10 qəpik bahalaşacaq".

Qeyri-formal əmək münasibətləri və...

"Novoye Vremya" qəzetində isə diqqəti "Qeyri-formal məşğulluq: heç zaman olmamaqdansa, geç olsun" sərlövhəli məqalə cəlb edir.(http://www.novoye-vremya.com/w104627/.../#.WbG6OcirTIU).

Müəllif ölkənin əmək münasibətləri sahəsindəki problemləri araşdıraraq deyir ki, qeyri-formal sahədə daha çox problemlər cəmlənib.

Yazı müəllifi deyir ki, xeyli insan öz əmək münasibətlərini rəsmiləşdirmədən, yəni, vergi, sosial ödənişləri etmədən qeyri-formal işləyiblər.

Müəllif vurğulayır ki, bunun elə əzabını da həmin insanlar özləri çəkiblər, əmək qanunvericiliyindən kənarda qalmaqla alacağı pensiyanın bir hissəsindən məhrum olublar, həm də ki, dövlətə aid ödənişləri icra etməyiblər.

Müəllif bu günlərdə keçirilən konfransda əmək və əhalinin sosial məşğulluğu naziri Səlim Müslümova istinadən deyir ki, ölkədə qeyri-formal çalışanların sayı 900 min nəfərə yaxındır və bu kontingenti normal əmək münasibətlərinə cəlb etmək lazımdır,

Müəllif isə hesab edir ki, qeyri-formal çalışanların sayı daha daha çoxdur və deyir ki, bu ilin mart ayına ölkədə məşğul əhalinin sayı 4 milyon 800 min nəfərə yaxın göstərilir, fərdi sosial sığorta hesabına isə 3 milyon 500 min nəfərə yaxın insan malikdir, beləliklə 1 milyon 200 nəfər insanın fəaliyyəti məlum deyil.

Müəllif deyir ki, Vergilər Nazirlyi bildirir ki, 4,5 milyon nəfər iqtisadi baxımdan aktiv əhalidən ancaq 1,5 milyon nəfəri vergiləri ödəyir: "Bəs qalanları haradadır?

Bu 3 milyon nəfər iqtisadi baıxmdan fəal əhalinin bir hissəsi vergi ödəyir, qalanları isə ödəmir.

Müəllif baş nazirin müavini Əli Əhmədova istinadən deyir ki, əmək münasibətlərini tənzimləyən komissiya yaradılıb və bu komissiyanın tərkibində qeyri-formal məşğulluğa qarşı mübarizə komissiyası da qurulub.

Müəllifə görə, Ə.Əhmədov bu sahədə beynəlxalq təcrübənin də öyrəniləcəyini vurğulayıb.

Yazı müəllifi hökumət rəsmilərinin ləng hərəkət etməsinə işarə ilə əmək bazarında durumu aydınlaşdırmaq üçün 6 ay vaxt sərf edidiyini göstərir və bu işin neçə illər öncədən öyrənilməməsini heç də müsbət qarşılamır: "Belə bir atalar sözü var ki, "heç olmamaqdansa, gec olsun", amma yaxşı olardı ki, bu iş gec yox, vaxtında görülsün, belə gecikmə olmasaydı ölkənin problemləri də daha az olardı".