Media-icmal 09.07.18

İyulun 3-də Mingəçevir İES-də baş vermiş qəzanın səbəblərinə iki fərqli baxış, idarəçilikdəki əyintilər, problemli kreditlərin durumu bugünkü (09iyul, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Məsuliyyətsizliyin qəzası

"Azərbaycan" qəzeti "Uman yerdən küsərlər" sərlövhəli məqalədə iyulun 3-də Mingəçevir İstilik Elelktrik Stansiyasında (İES) baş vermiş qəzaya münasibəti ifadə edir.

Yazı müəllifi deyir ki, son 15 ildə ölkədə yeni istifadəyə verilən, yenidən qurulan stansiyalar hesabına ölkə ərazisi fasiləsiz elektrik enerjisilə təmin olunur və fasilə yaranması əhalidə narazılıq yaradır: "Belə götürəndə, əhalinin bu tələbkarlığının əsası da var. Təkcə son 15 ildə 2500 meqavat gücündə yeni elektrik stansiyaları istifadəyə verilibsə, bu hesaba ölkənin hazırkı enerji potensialı 6400 meqavata çatıbsa, üstəlik, tikilən yeni stansiyaların coğrafiyası (Bakı, Sumqayıt, Şirvan, Astara, Xaçmaz, Şəki, Quba, üstə gəl bir çox bölgələrdəki SES-lər) bütün regionları əhatə edirsə, əhali, eləcə də digər qrup istehlakçılar enerji təchizatından niyə narazı qalmalıdırlar ki?! "Uman yerdən küsərlər" - deyirlər".

Müəllif deyir ki, iyulun 3-də baş verən qəza nəticəsində ölkənin işıqsız qalması sıradan bir qəza deyildi.

Yazıda hadisənin ölkənin enerji sisteminin davamsızlığı yox, sahə rəhbərliyinin məsuliyyətsilziyi səbəbindən baş verdiyi üsusi vurğulanır.

Məqalə müəllifi bu hadisənin səbəblərinin araşdırılması ilə bağlı yaradılmış dövlət komissiyasınn bu günlərdəki iclasında "Azərenerji" rəhbərliyinə tənqid və iradları, vətəndaşlara və iqtisadiyyata dəyən ziyanlar barədə danışılanları xatırladır.

Amma müşavirədəki müzakirələrdən də məlum olduğu kimi, Mingəçevir İES-dəki hadisə daha çox insan faktoru, daha doğrusu, məsuliyyətsizliyi səbəbindən baş verdiyindən bəraətə imkan verən həmin həqiqətin üstündən bu yerdə qara bir xətt çəkmək lazım gəlir.

Müəllif deyir ki, adı çəkilən iclasda dövlət başçısı İlham Əliyev bu qəzanın ya baş verməməli, ya da lokal xarakter daşımalı olmasının səbəblərini izah edib: "İndi yeni elektrik stansiyaları tikilir, son 15 il ərzində 30 stansiya tikilmişdir.

Elə bir sistem qurulmalı idi ki, bir qəzaya görə ölkənin enerji sistemi çökməsin. Nə üçün Bakıda, Sumqayıtda, bölgələrdə istifadəyə verilmiş elektrik stansiyaları qəza baş verəndən sonra fəaliyyətini dayandırdı?" .

Yazı müəllifi deyir ki, "Azərenerji" qəzanın səbəbini havaların kəskin isti keçməsi, istehlakın artması ilə izah etmək istəməsi inandırıcı deyil, buna heç vətəndaşlar da inanmayıblar.

Yazı müəllifi deyir ki, yəni, hər hansı müşavirə, iclas olmadan qurum rəhbərinin üzərinə düşən vəzifəni vicdanla yerinə yetirməsi, məsuliyyətli olması mümkün deyil?

Bütün partlayışların "mənbəyi"

"Strateq.az" saytında isə "İqtisadçı ailmdən həyəcan təbili: Mingəçevir sonuncu deyil" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Saytda tanınmış iqtisadçı-ekspert Qubad İbadoğlunun iyulun 3-də Mingəçevir İES-də baş vermiş qəza ilə bağlı düşüncələrinə yer verilib.

Q.İbadoğlu belə qəzaların hansısa səbəbdən (təbii fəlakət, texniki nasazlıq, məsuliyyətsilik və s.) bütün ölkələrdə baş verdiyini deyir, amma : "Mingəçevirdəki son hadisələr göstərdi ki, Azərbaycandakı partlayış dövlət şirkətlərində çoxdan kök salmış korrupsiyanın nəticəsidir", - qəzanın "mənbə"yini göstərir.

Q.İbadoğluna görə, bu partlayış həm də ölkənin yaxşı idarə olunmamasının göstəricisidir: "Azərbaycan pis idarə olunur, belə fövqəladə vəziyyətdə məsul orqanlar arasında koordinasiya, böhranı idarəetmə proqramı və meneceri yoxdur, ona görə də Mingəçevir sonuncu hadisə deyil. Azərbaycanda indiyə qədər olmuş və bundan sonra olacaq bütün partlayışların başlıca səbəbi korruspiyadır".

Q.İbadoğlu hesab edir ki, bu ölkədə korrupsioner məmurların idarə etdiyi hər bir sahə potensial partlayış mənbəyidir və belə partlayışlar yalnız Mingəçevirdə, Gəncədə deyil, ölkənin bütün regionlarında və dövlətin mülkiyyətində olan hər bir sahədə gözləniləndir.

Ekspert vurğulayır ki, Azərbaycan yalnız sahə deyil, həm də milli səviyyədə pis və korrupsionerlər tərəfindən idarə olunur, ölkəni içindən dağıdır, onun "səsi " uzun müddət çıxmasa da nəticəsi bir gün böyük partlayışa gətirib çıxarır və sonda da bütün Azərbaycan qaranlığa, susuzluğa, yolsuzluğa məhkum olur.

Q.İbadoğlu bu halda belə korrupsioner məmurın cəzadan kənarda qaldıqlarını bildirir. səbəb kimi isə korrupsiyanın ölkədə sistemli xarakter daşımasını göstərir: "Bu ölkədə hətta korrupsiyaya nəzarət edən dövlət orqanlar da korrupsiyalaşıb, ictimai nəzarət institutları da sıradan çıxarılıb. Nə qədər ki korrupsiyaya qarşı mübarizədə siyasi iradə nümayiş etdirilmir, korrupsioner məmurlar cəzalandırılmır, Azərbaycanda partlayışlar bir o qədər də davam edəcək...".

Ekspertə görə, bu partlayışlardan xulas olmağın yolu dövlət mülkiyyətinin həqiqi müsabiqə yolu il özəlləşdirilməsindən, islahatlara gedilməsindən, qərarların qəbulunun inhisardan çıxarılmasından, maaşların, pensiyaların artmasından, işsizlik, yoxsulluğun azalmadılmasından keçir, əks halda bu ölkədə bir gün baş verəcək sosial partlayışla çox şeyə son qoyulacaq: "Odur ki, nə qədər gec deyil, korrupsiya qarşı müharibə elan olunmalı, bütün sahələrdə, ilk növbədə də, məhkəmə-hüquq sistemində islahatlara başlanılmalı, ictimai yalanlara son qoyulmalı, demokratik institutlara fəaliyyət imkanları yaradılmalıdır".

Dövlət dəstək verməsə...

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Banklar problemli kreditlərə görə məhkəmələrə müraciəti dayandırıb" sərlövhəli məqalə maraq doğurur.

Müəllif problemli kreditlərin mövcud durumu və həlli yolları ilə bağlı məsələni ekspert Natiq Cəfərli ilə müzakirə edir.

Müəllif deyir ki, 2015-ci ildə manatın iki dəfə devalvasiyasından sonra dollar manata nisbətdə kəskin bahalaşdı və dollarla götürülmüş kreditləri qaytarmaqda ölkə vətəndşalrı problem yaşamağa başladı və o zamandan problemli kreditlərin həcmi də artmaqda davam edir.

"Problemli kreditlərin həcmində azalmalar müşahidə olunmur. Belə kreditlərin həlli üçün iki əsas yol var. Ya müştərilər problemli kreditləri qaytarmağa başlamalıdır, ya da banklar güzəştə getməlidir ki, müəyyən irəliləyiş olsun. Hər iki tərəfdən də heç bir irəliləyiş yoxdur. Hətta bankalar uzun zamandır ki, məhkəmələrə belə müraciət etməkdən imtina ediblər. Bunun mənasız yol olduğunu gördülər". N.Cəfərli bunu qzəet şərh edir.

Ekspert deyir ki, poblemli kreditlərlə bağlı məhkəməyə minlərlə iş göndərildi, heç birində normal irəliləyiş olmadı və hətta məhkəmə qərarlarının icrası baş tutmadı.

N.Cəfərli hesab edir ki, devalvasiya ilə bağlı dövlətdə məsuliyyət hissi yaranmalıydı, çünki devalvasiya qərarını hökumət vermişdi.

Ekspert deyir ki, hökumət isə qərarın məsuliyyətini vətəndaşın çiyninə qoydu və buna görə də problemli kreditlərin həllində heç bir irəliləyiş olmadı.

N.Cəfərliyə görə, problemin iki əsas yolu var ki, bu da ya dövlət büdcəsindən, ya da Neft Fondundan vəsait ayıraraq problemli kreditlərin həlli üçün sərf olunmalıdır: "Amma nə büdcədən, nə də Neft Fondundan belə bir vəsaitin ayrılması ilə bağlı heç müzakirə və qərar mexanizmləri yaradılmayıb. Bu da ona gətirib çıxaracaq ki, problemli kreditlər həcmi durmadan artacaq".

N.Cəfərli son zamanlar problemli kreditlərin artım sürətinin azaldığını deyir, buna səbəb isə kredit götürən insanların və şirkətlərin sayının azalmasını göstərir.

"Kredit götürənlərin sayı azaldıqca geri dönüşü mümkünsüz kreditlərin həcmində də artım tempi aşağı düşüb. Amma bu, o demək deyil ki, problemli kreditlərin azalması baş verir. Əksinə, belə kreditlərin sayı aybaay artır, son üç ildə yüksələn xətlə gedir".

Ekspert hesab edir ki, dövlət büdcəsindən, ya Neft Fondundan təqribən 5 milyard manata yaxın vəsait ayrılıb, bu problemli kreditlərin məsələsi bir dəfəlik çözülməsə, nə vətəndaşlar, nə banklar öz güclərinə bu problemi həll edə bilməyəcəklər.