Media-icmal 09.10.18

Ölkədə aqrar-sənaye komplekslərinin inkişafı, güzəştli ipoteka kreditlərinin regionlar üçün əlçatmazlığı, iqtisadiyyatın neft amilindən asılılığının davam etməsi və s. məsələlər bugünkü (09 oktyabr, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Aqrar sektorun inkişaf nöqtəsi-aqroparklar

"Azərbaycan" qəzeti "Dövlət dəstəyi səmərəsiz qalmır" sərlövhəli məqalədə ölkədə aqrar-sənaye kompleksləri yaradılmasını dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, ölkənin iqtisadi inkişaf strategiyasında aqrar sektor önəmli yer tutur, son dövrlər bu sahədə dərin islahatlar keçirilir, dövlət dəstəyi artırılır.

"Təkcə bir faktı qeyd edək ki, indiyədək verilən güzəştli kreditlərin 80 faizindən regionlardakı sahibkarlar faydalanıblar. Bu hesaba aqrar sektorda ənənəvi sahələrin dirçəldilməsinə, məhsul istehsalının artımına əməlli-başlı təkan verib. Son bir neçə ildə pambıq, tütün, fındıq, barama, düyü, xurma istehsalının genişləndirilməsi idxalda da özünü göstərir, özü də faizlə deyil, dəfələrlə".

Yazı müəllifi aqrar siyasətin əsas istiqamətlərindən biri kimi sahənin modern texnika və texnologiya ilə təmin olunmasını göstərir və bu sahədə görülmüş işlərin mahiyyətini prezidentdən sitat gətirməklə qüvvətləndirir: "Təkcə bu il 160 milyon manat dəyərində 5 mindən çox texnika alınacaq. Keçən il 10 min texnika alınmışdır... bəzilərində belə təsəvvür var ki, kənd təsərrüfatı, necə deyərlər, elə əvvəlki qayda ilə inkişaf edə bilər. Bu, qətiyyən belə deyil. Bu gün dünyada elə texnologiyalar var ki, məhsuldarlığı bir neçə dəfə artırır".

Müəllif deyir ki, aqrar sektorun innovativ inkişafını təmin etmək üçün 30 rayon üzrə 192 min hektar ərazidə ümumi dəyəri 1 milyard manatdan çox olan 45 aqroparkın yaradılması istiqamətində də işlər davam edir: "Bu məqsədlə aqroparklarda zəruri infrastrukturun yaradılmasına 207 milyon manat dövlət vəsaiti ilkin investisiya kimi qoyulub. Bundan başqa dövlət tərəfindən 111 milyon manat güzəştli kredit və dəyəri 564 milyon manat olan 25 layihə investisiya təşviqi sənədi verilib. Artıq 45 aqroparkdan 4-də birinci mərhələ üzrə işlər başa çatdırılıb, ilin sonunadək isə 14 aqroparkın istifadəyə verilməsi nəzərdə tutulub".

Müəllif deyir ki, görülən işlər müsbət nəticə verir, belə ki, müasir texnika və texnologiyalardan geniş istifadə edən iri fermer təsərrüfatlarında və aqroparklarda məhsuldarlıq daha yüksək olur.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, Azərbaycan aqrar sektorunda istehsal edilən məhsulların çox hissəsi Rusiya bazarlarında satılır və bu sahədə şimal qonşu alternativsiz tərəfdaşdır.

Müəllif deyir ki, sentyabrın 27-də Azərbaycan-Rusiya regionlararası forumunda da ötən il Azərbaycandan Rusiyaya ixrac edilən aqrar sahə məhsullarının həcminin 12 faiz artdığı xüsusi qeyd edilib.

Bugünkü gözqamaşdırıcı neft qiymətinin "sabahkı" fəsadları

"Novoye Vremya" qəzetində isə "Vəziyyət təkrarlanır?" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif son zamanlar dünya bazarında neftin qiymətinin kəskin bahalaşmasını və bunun perspektivdə mümkün fəsadlarını araşdırır.

Müəllif iddia edir ki, artan neft qiymətlərinə etibar çox olmadığı üçün hətta indiki yüksək qiymət rejimində neft hasilatçısı olan ölkələr özünü pis varianta hazırlayır.

Yazı müəllifinin deməsinə görə, indi bir sıra ölkələrin maliyyə institutları neftin 35 dollara qədər enəcəyini ehtimal edərək elə bu varianta da hazırlaşırlar.

Bu mənada müəllif deyir ki, bəzi ölkələr 2020-2021-ci illərdə neftin 55, hətta 35 dollara dollara kimi enəcəyini nəzərə alaraq, inflyasiya və sürətli qiymət artmının ölkəni qəfil yaxalamaması üçün hazırlıq görülür, yəni, ölkə iqtisadiyyatları bu günkü yüksək yox, sabahkı aşağı neft qiymətləri dövrünə köklənir.

Müəllif bu fikrini dünya neft bazarındakı sabit olmayan son qiymətlərlə əsaslandırır: "Son günlər neft bazarı yenə "çalxalanır", qiymətlər bir qədər aşağı düşüb. Bu, artıq ilk zəngdir ki, sonsuz neft qiyməti artımı dayandırıldığını, indki yüksək neft qiymətinin mövsümi xarakter daşıdığını xəbər verir, qıs fəslinə isə əks proseslərin başlayacağını bildirir. Odur ki, ABŞ-ın ərəb dünyasındakı tərəfdaşları ilə neft bazarndakı indiki vəziyyəti çökdürmək istəklərinə barmaqarası baxmaq olmaz və bu, ciddiyə alınmalıdır".

Müəllif deyir ki, neft qiymətlərinin enməsi təhlükəsindən ixracının 95, büdcəsinin demək olar ki, hamısının neftdən asılı olan Azərbaycan hökumətinin nəticə çıxarıb-çıxarmadığı maraqlıdır.

Yazı müəllifi iddia edir ki, neft kotirovkalarının artımından sonra Azərbaycan Nazirlər Kabineti iqtisadiyyatın qeyri-neft sektorunu inkişaf etdirməyi unudub, iqtisadi islhatlar barədə isə danışılmır: "Aydın görünür ki, hökumətin iqtisadi blokuna aid olan bəzi təmsilçiləri neft qiymətlərinin kəskin enməsilə iqtisadi böhrana səbəb olan 2015-ci il hadisələrindən ibrət götürməyiblər. Belə ki, Azərbaycan iqtisadiyyatının neft amilindən asılılığı elə əvvəlki səviyyədə qalmaqda davam edir".

Müəllif bunu da iddia edir ki, siyasi və məhkəmə islahatları reallaşdırılmadıqca iqtisadiyyatdakı islahatlar nəticə etibarilə bu asılılığın azaldılmasına gətirməyəcək.

Müəllifin deməsinə görə, bu nə qədər qəribə səslənsə də bir-birilə bağlıdır, hətta məhkəmə islahatı olmadan neftin qiyməti 100 dollara qalxsa da iqtisadi yüksəliş baş verməyəcək, necə ki, buna 2015-ci ildə neftin qiymətinin çökməsinə qədərki dövr şahidlik edir.

Regionların güzəştli ipoteka əlçatmazlığı

"Modern.az" saytında isə "Ən çox ipoteka krediti alanlar Bakı sakinləridir" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif İpoteka və Kredit Zəmanət Fondunun ipoteka kreditlərinin verilməsi şərtlərinə dəyişikliklərini, bunun mənfi- müsbət tərəflərini iqtisadçı-ekspert Vüqar Bayramovla müzakirə edir.

Ekspert deyir ki, dəyişikliklərə görə, güzəştli ipoteka kreditləri üzrə faiz 4%-dən 3.7%-dək azaldılıb, amma güzəştli ipoteka kreditləri üzrə maksimum məbləğ 100 min manatdır, halbuki, adi ipoteka kreditləri üzrə 150 min manatadək borc cəlb etmək mümkündür.

V.Bayramovun deməsinə görə, yeni dəyişikliklərə baxmayaraq, ölkə üzrə ipoteka kreditlərindən faydalananların coğrafiyası heç də geniş deyil, Bakı və Bakıətrafı yaşayış məntəqələrinin sakinlərilə məhdudlaşır: "Belə ki, indiyədək verilmiş 22 733 kreditin 17 282-i paytaxtın payına düşüb. Bu isə o deməkdir ki, fondun maliyyələşdirdiyi hər 100 ipoteka kreditinin 76-ı Bakıda mənzil alınmasına yönəldilir. Bu kontekstdən, regionların fondun vəsaitlərindən yararlanmaq imkanları məhdud olaraq qalmaqdadır".

Ekspert deyir ki, kreditlərin sayına görə, ikinci olan Sumqayıtda 2289, Abşeron və Xırdalanda isə 1578 maliyyələşmə olub: "Bu isə o deməkdir ki, 22733 ümumi kreditin 21149-u, yəni 93 faizi paytaxt və ətraf şəhərlərin payına düşüb.

Naxçıvan da daxil olmaqla, regionlar ümumi kreditləşmənin cəmi 7 faizinə sahib ola biliblər".

Ekspertin iddiasına görə, bir sıra rayonlar, ümumiyyətlə, ipoteka kreditləri cəlb edə bilməyiblər, bəzi bölgələrdə isə rəqəmlər simvolik olub: "Məsələn, Ucar, Oğuz, Ağcabədi, Şərur, Sabirabad kimi rayonlar fond yaranandan bəri cəmi 1 ipoteka krediti əldə ediblər".

V.Bayramov rəsmi statistikaya əsasən Bakı ilə rayonlar arasında orta aylıq əməkhaqqının həcmində 2 dəfə fərq olduğu halda, ipoteka və xüsusən güzəştli kreditlər üzrə şərtlərin ölkə üzrə eyni olduğunu bildirir: "Bu baxımdan biz ipoteka kreditləri üzrə faizlərdə rayonlar üçün güzəştin verilməsini və kredit portfelində regionlar üçün kvotanın müəyyənləşdirilməsini təklif edirik. Belə ki, rayonlar üzrə güzəştli kreditlər üzrə faizlərin 2 faizə endirilməsi və 25 faizlik kvotanın müəyyənləşdirilməsi məqsədə uyğun olardı".

Ekspertə görə, əgər maliyyə ilinin ilk 10 ayında həmin kvotadan az regional sifarış olarsa o zaman qalan məbləğ fiskal ili başa çatanadək paytaxtda istifadə edilə bilər, bütün hallarda rayonlarım ipoteka keditlərinə əlçatanlığını təmin etmək üçün güzəştlərin tətbiqinə ehtiyac var.--0--