Media-icmal 10.0418

Ölkədə pambıqçılığın inkişafı, iqtisadiyyata neft qiymətinə arxalanmaq təhlükəsi, "sosial evlər"in statusuna uyğunsuzluğu və s. bugünki medianın (10 aprel 2018-ci il) aparıcı mövzularıdır...

Strateji sahə - pambıqçılıq

"Azərbaycan" qəzeti "Ağ qızıl" ümidləri doğruldur" sərlövhəli məqalədə Azərbaycanda pambıqçılığın inkişafını dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, 2016-cı ildən ölkədə qeyri-neft sektorunun inkişafı ilə bağlı icra edilən islahatlar Azərbaycanı dünyada təkcə neftilə yox, həm də aqrar istehsalı ilə tanıdır.

Məqalə müəllifi bu məqsədlə dövlətin qeyri-neft sənayesi və kənd təsərrüfatının inkişafına hüquqi əsaslardan maliyyə təminatına kimi dəstək verdiyini bildirir.

Belə sahələrdən biri olan pambıqçılığın Azərbaycanda geniş inkişaf ənənələri olduğunu deyən müəllif sovet dönəmində bu sahənin inkişafını xatırladır.

Müəllif pambığın bitki olaraq itkiyə getmədiyini, xammal məhsulu olmaqadan müxtəlif yarımfabrikatlara dönməyə qədər xüsusiyyətlərini vurğulayır: "Pambıq dünyada strateji əhəmiyyətli məhsuldur, təkcə yüngül sənayedə tətbiq edilmir. Belə ki, lifdən həmçinin avtomobil təkəri, torlar və kəmərlər üçün kordlar və sair istehsalında istifadə edilir. Ölkədə müdafiə sənayesi inkişaf edir. Buna görə də barıta daha çox ehtiyac var, barıtın isə əsas xammalı pambıqdır".

Müəllif deyir ki, dünya bazarında pambığa həmişə tələbat olub, indi də var, odur ki, onu xarici bazarlarda satmaq üçün problem yoxdur və bu bitkinin inkişafı üçün lazım olan şərait, yeni suvarma mənbələri yaradılıb, bu bitkinin əkini üçün yeni torpaqlar dövriyyəyə daxil edilir.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, 2016-cı ildən pambıq becərilməsinə yetirilən diqqətin nəticəsi olaraq həmin il 90 min tona yaxın pambıq yığılıb, 2017-ci ildə isə 2015-ci il ilə müqayisdə 7,5 dəfə, 2016-cı il ilə müqayisədə isə 2,6 dəfə çox məhsul toplanıb.

Müəllif vurğulayır ki, bu il 22 rayonda pambıq əkilməsi, növlərindən aslı olaraq pambığın alış qiymətlərinin hər ton üçün 100-110 manat artırılması da nəzərdə tutulur.

Müəllif deyir ki, 2022-ci ildə xam pambıq istehsalının 500 min tona çatdırılması nəzərdə tutulur, real mənzərə də ondan ibarətdir ki, Azərbaycan növbəti illərdə pambıq istehsalına görə qarşıya qoyulan hədəfləri uğurla dəf edəcək.

MB-nin çıxarmadığı nəticə...

"Novoye Vremya" qəzetində "Elman Rüstəmov nefti unutmadı" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif son vaxtlar nisbətən sabitləşən neft qiymətlərinin ölkə iqtisadiyyatı üçün yeni təhlükə ola biləcəyi barədə xəbərdarlıq edir: "Görünür, indiki neft qiymətləri ölkə iqtisadiyyatına cavabdeh olan bəzi məmurların çoxunda "baş gicəllənmə" əmələ gətirib. Ən azı onlardan bəziləri bu əsasda planlar qurmağa başlayıblar. Dünən belə informasiya yayıldı ki, hazırda büdcədə bareli 45 dollar nəzərdə tutulan neftin qiymətinə yenidən baxıla bilər".

Müəllif deyir ki, Mərkəzi Bankın (MB) rəhbəri Elman Rüstəmov isə ölkənin qızıl-valyuta ehtiyatlarının artmasını birbaşa "qara qızıl"ın qiymətinin artması ilə əsaslandırıb və bu artımın 2018-ci ilin ilk rübü üçün 2,2 milyard dollar olduğunu söyləyib.

Yazı müəllifi deyir ki, bəzi beynəlxalq reytinq təşkilatları əsas dünya valyutalarına nisbətdə manatın məzənnəsini süni saxladığına görə MB-yə irad tutur və bunu neftin indiki qiymətləri ilə əsaslandırırdılar.

Müəllifə görə, MB inkar edərək, bunu tənzimləyicinin minimal nəzarəti altında ölkədə manatın "üzən məzənnə" rejiminə keçməsilə əsaslandırırdı.

"Amma MB rəhbərinin bu çıxışından sonra aydın olur ki, reytinq agentliklərinin ehtimalları gerçəklikdən uzaq deyilmiş. Ölkə əhalisinin əsassız olmayan MB-yə etimadsızlığını da nəzərə alsaq, belə nəticəyə gəlmək olur ki, E.Rüstəmovun vədləri bir qara quruşa da dəymir. Bu şəxs inadla və israrla deyir ki, manatın yenidən ucuzlaşa bilməsi üçün fundamental əsaslar yoxdur".

Müəllif isə deyir ki, neftin indiki qiymətlərinə əsaslanaraq gələcək üçün plan qurmaq olmaz, hətta qızıl-valyuta ehtiyatlarının artmasını neftin qiymətilə əlaqələndirmək özü iqtisadi inkişaf üçün təhlükədir.

Məqalə müəllifi xatırladır ki, neftin qiyməti kəskin enəndən sonra neft hasilatçısı olan ölkələrin bir çox rəhbərləri neftdən asılı olmayan iqtisadiyyat qurulması çağırışı etdilər, amma görünən budur ki, ölkə ehtiyatlarının artmasını neftin qiymətinin yüksək olması ilə əsaslandıran, manatın ucuzlaşmasına əsas olmadığını deyən MB 2015-ci ildə baş verənlərdən nəticə çıxarmayıb: "Neftin qiyməti enərsə, bu "əsas" necə olacaq? MB öz maliyyə siyasətilə manatın növbəti devalvasiyasının qarşısını ala biləcək? Çətin, ona görə də MB-nin səmərəsiz fəaliyyəti özünü ölkənin bank sektorundakı sistemli böhranda göstərir".

Müəllif hesab edir ki, MB-nin uçot dərəcəsini 13%-dən 11%-ə endirməsi də bankları fəallaşdıra bilməyəcək, artıq bir neçə aydır ki, istər vətəndaşların, istər kreditləşmənin azalması müşahidə edilir, üstəgəl, uçot dərəcəsinin aşağı salınması heç də kredit faizlərinin endirilməsi demək deyil.

Müəllifə görə, bu isə o deməkdir ki, problemli kreditlərin həcmi daha da artacaq, bank sistemi isə daha çox tənəzzülə uğrayacaq.

Bunun harası "sosial evdir"?

"Marja.az"da isə "Bunun nəyi "sosial ev" oldu?!" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif Azərbaycan Mənzil İnşaatı Dövlət Agentliyinin (MİDA) güzəştli mənzil niyyətinin heç də gerçəkliklə uzlaşmamasını müzakirə müstəvisinə gətirir.

Müəllif vurğulayır ki, Agentlik Yasamal Yaşayış Kompleksində mənzillərin ilkin güzəştli satışına may ayının 7-dən start verəcəyini açıqlayıb, amma cəmiyyətdə "sosial ev" adlandırılan mənzillərin güzəştli satış layihəsi vətəndaşların bir çoxunu məyus edib.

Müəllif mənzillərin satış qiyməti barədə bildirir: "Satışa 260 mənzil çıxarılır, bütün mənzillər tam təmirli təklif olunur. 1 otaqlı mənzillər 31-33 kv.m, 2 otaqlı mənzillər 54-57 kv.m, 3 otaqlı mənzillər isə 69-70 kv.m təşkil edir. 1 otaqlı mənzillərin qiyməti 29 925 manatdan, 2 otaqlı mənzillərin qiyməti 47 282 manatdan, 3 otaqlı mənzillərin qiyməti isə 65 626 manatdan başlayır".

Müəllif deyir ki, mənzillər 3-30 illik ipoteka ilə təklif olunur, ilkin ödəniş 10%-dir, mənzil 30 il müddətinə ipoteka ilə alındıqda 1 otaqlı üçün aylıq ödəniş 129-136 manat, 2 otaqlı üçün 203-236 manat, 3 otaqlı üçün isə 282-288 manat təşkil edir, mənzili nağd alanlara 10% endirim də ediləcək.

Mənzilin qiymətini sahəsinə bölərək satış qiymətini müəyyən edən müəllif deyir ki, Agentlik təmirli mənzilin 1 kavdrat metrini təxminən 950 manatdan satır, bu qiymət isə sosial mənzil prinsiplərinə uyğun deyil.

Müəllif vurğulayır ki, "Neftçilər" və "Qara Qarayev" metro stansiyalarının yaxınlığında 1 kv.m-i 1250-1350 manatdan təmirli mənzil almaq mümkündür, üstəlik 25 illik güzəştli və adi ipoteka imkanları mövcuddur və təkrar bazardan daha ucuz qiymətlərə mənzil almaq olar.

Müəllif deyir ki, MİDA-nın tikdiyi kompleksə çox yaxın Lökbatanda özəl tikinti şirkətlərindən biri təmirsiz mənzilin 1 kv.m-ni 600 manatdan təklif edir, bu qiymətin üzərinə 250 manat təmir xərcini əlavə etsək qiymət 850 manata çatır.

Yazı müəllifinə görə, sahəsi 70-80 kv.m civarında olan mənzillər normal sayılır, bu sahədən kiçik mənzil müəyyən çətinliklər yaradır.

Müəllifin sözlərinə görə, 300-500 manat əməkhaqqı alan əsl müəllim, həkim və s. üçün aylıq 288 manat ödəniş yüksəkdir: "Bunun nəyi sosial mənzil oldu, 300-500 manat maaş alıb, bunun 200-300 manatını evə ödəsək, bəs ailə nə yeyib-içəcək?!". Bir çoxları hesab edirlər ki, otaqları çox kiçik olduğundan 1-2 otaqlı mənzilləri almağa dəyməz",deyə müəllif alıcı mövqelərini nəzərə çatdırır.

Müəllifə görə, şərtlər elə qoyulub ki, əhalinin 60%-i bu mənzillərdən yararlana bilmir, bu imkanlı şəxlərin daha da, imkanlılaşmasına şərait yaradır.

Yazı müəllifi deyir ki, sosial şəbəkədə bu məsələni müzakirə edənlər bu evlərin sosial evlər yox, "nisbətən ucuz evlər" statusuna uyğun gəldiyini bildirirlər.