Media-icmal 11.06.19

Ölkənin su təminatı sahəsində vəziyyət, narçılığın inkişafı ətrafında müzakirələr, boşanmaların artmasının səbəbləri və s. məsələlər bugünkü (11 iyun, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Su təminatı-strateji sahə

"Azərbaycan" qəzeti "Su ilə təminat həm iqtisadi, həm də sosial cəhətdən strateji məsələdir" sərlövhəli məqalədə ölkənin su təminatını dəyərləndirir.

Hər bir ölkə üçün su təminatının strateji məsələ olduğunu deyən müəllif Azərbaycan kimi təbii su ehtiyatları az olan ölkələr üçün bunun ikiqat əhəmiyyət daşıdığını və ölkədə əlavə su ehtiyatlarının yaradılması üçün mühüm işlərin görüldüyünü bildirir.

Müəllif deyir ki, Tovuzçay və Şəmkirçay, "Taxtakörpü" su anbarlarının istifadəyə verilməsi ölkənin qərb, şimal bölgəsində və Abşeron yarımadasının su təminatında önəmli rol oynayır.

"Kənd təsərrüfatı obyektlərinin su təminatının maddi-texniki bazasını möhkəmləndirmək üçün 2004-2018-ci illərdə ümumi uzunluğu 4,2 min kilometr olan suvarma kanalı çəkilib. 2,8 min kilometr uzunluğunda kollektor-drenaj şəbəkəsinin tikintisi, yenidən qurulması və bərpası işləri görülüb. 413 min hektar sahədə torpağın su təminatının və 264 min hektar sahədə meliorativ vəziyyətin yaxşılaşdırılması işləri yerinə yetirilib. 166 min hektar yeni suvarılan torpaq sahəsi əkin dövriyyəsinə daxil edilib".

Müəllifin deməsinə görə, son dövrlər mövcud torpaq mühafizə bəndlərinin 800 kilometrdən artıq hissəsi əsaslı surətdə möhkəmləndirilib, sel və daşqınlara qarşı 187 kilometrdən artıq mühafizə tədbirləri həyata keçirilib.

Müəllifə görə, cari ildə də meliorasiya sahəsində az işlər görülməyib, bu il 1393 min hektarda kənd təsərrüfatı bitkilərinin suvarılması nəzərdə tutulur, 41 şəhər və rayonun 254 yaşayış məntəqəsində 8362 hektar əkin sahəsində su təminatının yaxşılaşdırılması, yeni torpaqların suvarma suyuna, habelə əhalinin içməli suya olan tələbatının ödənilməsi üçün 300 subartezian quyusunun layihə-smeta sənədləri hazırlanıb.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, əhalinin içməli suya olan tələbatının təmin edilməsi üçün 2273 subartezian quyusu istifadəyə verilib, ümumi sututumu 456 milyon kubmetr olan 4 su anbarı (Taxtakörpü, Şəmkirçay, Tovuzçay, Göytəpə) tikilib, ümumi su tutumu 15,5 milyon kubmetr olan 3 su anbarında (Pirsaatçay, Zoğalavaçay, Ləvain) təmir-bərpa işləri aparılıb.

Müəllif deyir ki, indiyə kimi 50 şəhər və rayon mərkəzinin 38-də içməli su şəbəkələrinin tikintisi yekunlaşıb, əhalisinin ümumi sayı 1 milyon 400 min nəfər olan 1050 kəndin içməli su təchizatı yaxşılaşdırılıb, 2017-2018-ci illərdə 46 rayonun 211 kəndində içməli su layihələri icra edilib, bununla 330 min sakinin keyfiyyətli içməli suya olan tələbatı ödənilib.

Müəllif deyir ki, vətəndaşlara verilən içməli suyun keyfiyyətinin dünya standartları çərçivəsində saxlanmasına nəzarət üçün 2013-cü ildə yaradılan laboratoriyada Qərb ölkələrinin yüksək texnologiyalarından istifadə olunur, cihaz və avadanlıqların köməyi ilə içməli su və tullantı sularının fiziki-kimyəvi və bakterioloji göstəriciləri dəqiq və etibarlı analiz olunur.

Narçılığın üç əsas problemi

"Qafqazinfo"da "Narçılara verilən dəstəyə və diqqətə görə prezidentə minnətdarıq" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ölkədə narçılığın inkişafı və problemləri barədə Azərbaycan Nar İstehsalçıları və İxracatçıları Assosiasiyasının sədri, "Originar" brendinin yaradıcısı Fərhad Qaraşovla söhbətləşib.

F.Qaraşov deyir ki, Assosiasiya 2018-ci ildə 9300 tondan artıq nar ixrac edib, ümumi istehsal isə170 min ton olub, amma bu həcm elə də böyük rəqəam deyil: "Digər ölkələrdə 1 hektara 25-40 ton məhsul istehsal olunduğu halda, Azərbaycanda bu rəqəm 2018-ci ildə 7 ton olub. Biz bunu 15-20 tona qaldırmaq niyyətindəyik". Assosiasiya rəhbəri nəzərdə tutduqları perspektivi sayta belə şərh edir.

F.Qaraşovun deməsinə görə, bununla bağlı birinci qida təhlükəsizliyi və sertifikatlaşdırma, ikinci isə aqrotexniki becərilmə, suvarma, qablaşdırma və ixrac üçün lazım olan istiqamətdə təlimlər keçirilir.

Assosiasiya başçısı bildirir ki, hazırda narçılığın ümumi sahəsi 24 min hektardır, Dövlət Proqramına uyğun olaraq nar bağlarının sayı 28 min hektar olması nəzərdə tutulur, həm də hər hektardan 15 ton nar istehsal olunması planlaşdırılır.

F.Qaraşov nar istehsalçılarının problemlərindən də söz açır: "Əsas problemlərdən biri banklarla bağlıdır. Bölgələrdə fəaliyyət göstərən fermerlərin rayonlardakı əmlakı kredit götürülən zaman girov kimi qəbul edilmir, fermerlərdən Bakı şəhərində yerləşən əmlak tələb edirlər. Bakıda əmlakı olmayan sahibkarlar aciz şəkildə qalıb bizə və digər dövlət orqanlarına müraciət edirlər".

F.Qaraşova görə, bu sahədə daha bir problem kadr problemidir, bəzən buna görə xarici mütəxəssislərə üz tutulur, bununla bağlı Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetində tələbələr arasında seçim apararaq onların xaricə göndərilərək ixtisaslaşması təşkil edilir.

Assosiasiya rəhbəri deyir ki, əsas hədəfləri ixracyönlü olsa da, bu ildən etibarən "Kənddən şəhərə" layihəsi vasitəsi ilə daxili bazarda da satışa başlamaq, market şəbəkələrində də satışlar həyata keçirməyi planlaşdırırlar.

Daxili tələbatın ödənilməsinə gəlincə, F.Qaraşov deyir ki, ərzaq təhlükəsizliyinin nar hissəsi özünü təmin edir,

Assossiya rəhbəri vurğulayır ki, bu sahədə əsas problem istehsalçıların maarifləndirilməsidir, belə ki, fermerlər köhnə, sovet dövründən qalma ənənələrlə nar yetişdirməyə çalışırlar, ikinci əsas məsələ maliyyə problemidir, üçüncü problem fermerlərin bank hesabına daxil olan vəsaitlərin nağdlaşdırılmasına qoyulan məhdudiyyətlərdir.

Onun deməsinə görə, nar mövsümundə muzdlu işçilər işə cəlb olunurlar, onlara ödənişlər nağd qaydada edilir, ay ərzində 30 min manatdan artıq pulu nağdlaşdırmaq olmur, bu isə günəmuzdluların pulunu ödəməkdə fermerlərə çətinlik yaradır.

Artan boşanmalar: rəqəmlər və səbəblər

"Trend.az"da isə "Azərbaycanda boşananların sayı artıb - son 5 ilin ən yüksək sayı" sərlövhəli məqalə diqqəti çəkir.

Müəllif son beş ildə ölkə üzrə boşanmaların sayının artması ilə bağlı statistik rəqəmləri nəzərə çatdırır, həm də bu boşanmaların səbəblərini araşdırır.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, son 5 il ərzində Azərbaycanda nikaha daxil olanların sayı azalıb, əksinə, boşananların sayı isə artıb.

Müəlif vurğulayır ki, 2018-ci ildə Azərbaycanda 62 484 nəfər nikaha daxil olub, bu rəqəm isə son 5 ilin ən aşağı göstəricisidir.

Daha sonra isə müəllif 2018-ci ildən əvvəlki illərdə ölkədə nikaha daxil olmaların və boşanmaların rəsmi statistikasını təqdim edir, bu statistikaya görə, 2017-ci ildə Azərbaycanda 62 923, 2016-cı ildə isə 66 771 nəfər, 2015-ci ildə 68 773, 2014-cü ildə 84 912 nəfər nikah bağlayıb.

Müəllifin deməsinə görə, son 5 ildə Azərbaycanda əhalinin hər 1000 nəfərinə düşən nikahların sayı azalıb, belə ki, 2014-cü ildə 9, 2015-ci ildə 7,2, 2016-cı ildə 6,9, 2017-ci ildə 6,5, 2018-ci illərdə 6,4 olub.

Həmin dövrə aid boşanmaların statistikasını təqdim edən müəllif vurğulayır ki, burada say artıb, belə ki, Azərbaycan üzrə 2014-cü ildə 12 088, 2015-ci ildə 12 764, 2016-cı ildə 13 114, 2017-ci ildə 14 514, 2018-ci ildə 14 857 boşanma qeydə alınıb.

Müəllif statistikaya əsasən bildirir ki, əhalinin hər 1000 nəfərinə düşən boşanmaların sayı 2013, 2014 və 2015-ci ildə 1,3, 2016-cı ildə 1,4, 2017 və 2018-ci illərdə 1,5 olub.

Yazı müəllifi bu boşanmaların səbəbləri barədə rəsmilərin mövqelərini də təqdim edir və Ədliyyə Nazirliyinin Vətəndaşlıq Vəziyyəti Aktlarının Reyestri Xidmətinin rəisi Reyhanə Kərimova deyir ki, Azərbaycanda ailələr ən çox xasiyyətin tutmaması, uşaqların olmaması və yeni qurulan ailələrin həyatına müdaxilələr edilməsi səbəbindən dağılır.

Müəllifin deməsinə görə, Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Hicran Hüseynova isə hesab edir ki, müasir dövrdə ailələrin dağılmasının əsas səbəbi heç də maddi durumla bağlı deyil, erkən və qeyri-rəsmi nikahlar, uşaqların qüsurla doğulması və ya uşağın olmaması ailələrdə boşanma hallarına səbəb olur.

Kitabın qənimi- 18%ƏDV və 1500 manat cərimə

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Kitab yarmarkaları bərpa edilir" sərlövhəli məqalə diqqəti çəkir.

Müəllif ölkədə kitaba maraq, kitab yarmarkalarının təşkili və kitab satışı sahəsində vəziyyətlə bağlı "Qanun" nəşriyyatının direktoru Şahbaz Xuduoğlu ilə söhbətləşir.

Müəllif deyir ki, son illər Azərbaycanda kitaba maraq azalmaqdadır, metroda, avtobusda əksəriyyətin əlində telefon görmək olur, sosial şəbəkələr də insanları kitabdan ayrı salır.

Müəllifə görə, yeni nəşriyyatların yaranması, tərcümələrin çoxalması bu sahədə bir təkan yaratsa da vəziyyət yenə də ürəkaçan deyil, kitab yarmarkalarının qarşısında hələ ki izdiham yaranmır.

"Biz 10 ildir ki, şəhərdə kitab yarmarkaları təşkil edirdik. Bakının müxtəlif parklarında, xüsusən də "Nəriman Nərimanov" və "Elmlər Akademiyası" metrostansiyalarının yaxınlığında yarmarkalar keçirirdik. Amma bu il müəyyən müddət ertələməli olduq", - Ş.Xuduoğlu bildirib.

Ş.Xuduoğlu iddia edir ki, Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti kitab yarmarkasına icazə vermirdi: "Amma bu günlərdə meriyanın mətbuat xidməti bizimlə əlaqə saxladı və dedi ki, kitab yarmarkalarının təşkilinə heç bir etirazımız yoxdur. Hazırda nümayəndəmiz oradadır, küçə ticarəti ilə məşğul olan departament tərəfindən lisenziya hazır olsun, yenə şənbə və bazar günləri yarmarkalar olacaq".

Nəşriyyat direktoru deyir ki, kitab yarmarkasının təşkilində məqsəd oxucuları yeni kitablarla tanış etməkdir: "Biz xeyli oxucu auditoriyası toplamışdıq. Bu gün bütün sahələrdə kitablar buraxırıq. İnsanlar detektiv janrda, eləcə də özünüinkişaf kitablarına maraq göstərirlər. Həmçinin elmin populyarlaşması, uşaq sahələri ilə bağlı kitablar alınır. Yeni nəsil yazarların kitabları da satılır. Ancaq biz gözləyən həddə deyil. Bununla belə, yerli yazarların kitablarının tirajı 300-500 idisə, indi 1000 tiraj artıb. Bütün statistikalar göstərir ki, kitaba oxucu diqqəti çoxalır".

Ş.Xuduoğlu hesab edir ki, kitab yarmarkalarını canlandırmaq üçün əsas məsələ bu sahədə vergilərin götürülməsi olmalıdır: "Kitabın üzərindən vergi yükünü sıfıra endirməliyik. Hazırda 18 faiz ƏDV yükü götürülməlidir. Digər problem isə vaxtında bəyannamə göndərilmədikdə vergilərin (OXU-Vergilər Nazirliyi-red.) 1500 manat cərimə etməsidir. Bu da üzərimizə böyük yük qoyur. Onsuz da Azərbaycanda oxucu əhali sayına nisbətən aşağıdır. Ona görə qanunvericiliyin kitaba xüsusi münasibəti olmalıdır. Bizdə vergi çox yüksəkdir".