Media-icmal 12.04.18

Sənayeləşmənin qeyri-neft sektorunda inkişafa təsiri, bankların kredit verməkdən ehtiyat etmələri, boşanmaların artması və s. mövzular bugünki (12aprel 2018-ci il) medinanın aparıcı mövzularıdır...

Qeyri-neft sektorunun inkişaf "nüvəsi"

"Azərbaycan" qəzeti "Sənayeləşmə siyasətinin əsas hədəfi qeyri-neft sektorunun inkişafını sürətləndirməkdir" sərlövhəli məqalədə qeyri-neft sektorunun durumunu dəyərləndirir.

Müəllif Azərbaycanda sənayeləşmənin inkişafı üçün son 14 ildə çox işlər görüldüyünü bildirir: "Bunun nəticəsində iqtisadiyyat 3,2, qeyri-neft iqtisadiyyatımız 2,8, o cümlədən qeyri-neft sənayesi 2,6 dəfə artıb. Bu statistik rəqəmlər ölkənin ümumi iqtisadi inkişafı ilə yanaşı, sənayenin inkişafını da açıq şəkildə əks etdirir".

Yazı müəllifi sənayenin inkişafında elektrikləşmənin mühüm rolu olduğunu vurğulayaraq, son illər ölkədə 30 elektrik stansiyasının tikilməsinin bu məqsədə xidmət etdiyini bildirir.

Ölkədə yaradılan texnoparkların sənayeləşmə üçün mühüm əhəmiyyəti olduğunu deyən bu qurumların yüksək keyfiyyətli məhsul hazırlamaq qabiliyyətini xüsusi qeyd edir.

Müəllif deyir ki, son dövrlər Bakı və bölgələrdə texnoparkların yaradılması istiqamətində böyük işlər görülür, atılan bu müsbət addım öz bəhrəsini verir və yeni yaradılan texnoparklarda xarici və yerli sahibkarların fəaliyyəti getdikcə genişlənir.

Məüllif burada Sumqayıt Kimya Sənaye Parkında (SKSP) fəaliyyət göstərən rezidentlərin polad və polietilen boru, yüksək təzyiqə davamlı hidrotexniki avadanlıqlar, polipropilen, eləcə də yüksək sıxlıqlı polietilen istehsal etdiklərini bildirir.

Yazı müəllifi deyir ki, bu mənada SKSP-nin ölkədə kimya sənayesinin inkişafında önəmli rolu var və yüksək gəlirlə işləyən texnoparkda fəaliyyət göstərən müəssisələr yerli xammalla təchiz edilir.

Müəllif vurğulayır ki, ölkədə texnoparklar yaradılarkən sahibkarlığın yeni istiqamətlər üzrə inkişafı da nəzərə alınıb, odur ki, texnoparklarda xarici və yerli sahibkarlar birgə çalışırlar və investisiya cəlb olunması üçün onlara müəyyən güzəştlər də edilir.

Müəllif deyir ki, bütün bunlar dövlət dəstəyilə mümkün olur və burada fəaliyyətdə olan rezident şirkətlər 7 il müddətinə mənfəət, torpaq, əmlak vergilərindən və parkda istifadə məqsədilə idxal olunan texnika, texnoloji avadanlıqlar və qurğular ƏDV-dən azad edilib.

Yazı müəllifi sənayeləşmənin bir istiqamətinin aqrar sektora aid olduğunu deyərək, kənd təsərrüfatında məhsul istehsalının ilbəil artmasını bunun nəticəsi sayır.

Müəllif deyir ki, sənayeləşmənin bir istiqaməti də sənaye məhəllələrinin yaradılmasıdır və hər bir rayonda belə məhəllələrin yaradılması nəzərdə tutulur və bunların nəticəsidir ki, son 14 ildə sənaye sahəsində istehsal 2,6 dəfə artıb.

Risk etməmək "kreditsizliyi"

"Yeni Müsavat" qəzetində "Banklar hələ də kredit vermir" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif bankların kredit verməyə meylli olmamasının, kredit verməkdən çəkinmələrinin səbəbini ekspert Natiq Cəfərli ilə müzakirə edir.

Müəllif deyir ki, problemli kreditlərin həllini tapmaması bank sektorunda kreditləşmənin kəskin azalmasına səbəb olub. Son bir il ərzində bank sektorunda kreditləşmə 30%-ə yaxın azalıb, ölkə banklarının xalis kredit portfeli martın 1-nə 9677,3 milyon manat olub.

N.Cəfərli deyir ki, əslində banklar kreditləri valyuta ilə verməkdə maraqlıdırlar, belə olduqda isə vətəndaşların da, iş adamlarının da seçim imkanları daralır: "Çünki manatla əsasən istehlak kreditləri verilir, çox yüksək faizlə və qısa müddətə. Biznesin isə uzunmüddətli kreditlərə ehtiyacı var, ancaq bu məsələdə problem var. Banklar manatla uzunmüddətli kreditlərə getmək istəmirlər. Özlərini sığortalayırlar ki, valyuta ilə kredit təklifi daha çox olsun. Manatın sabitləşməsinin də burada ciddi rolu olub".

Manatın məzənnəsinin təxminən bir ilə yaxındır ki, sabit qaldığını deyən N.Cəfərli bunu dollar-manat məzənnəsinin inzibati qaydada tənzimlənməsi ilə əlaqələndirir: "Burada heç bir bazar qaydaları işləmir, nə də üzən məzənnə rejimi yoxdur, bu, sırf inzibati tənzimləmədir".

Ekspretin fikrincə, həm manatın sabitləşməsi, həm də bankların vəsaitlərini sığortalamaq istəyi valyuta kreditlərinin daha çox olmasının əsas səbəblərindən biridir".

N.Cəfərli hesab edir ki, bankların hazırda kredit verməməsinin ən əsas səbəbi isə əvvəl verilmiş kreditlərin toplanmamasıdır.

Ekspertə görə, banklar, bundan irəli gələrək, kredit şərtlərini kifayət qədər sərtləşdiriblər, riskdən sığortalanma elementini artırıblar: "Bu da həmin kreditlərə tələbatı azaldıb. İqtisadi aktivlik ölkədə o qədər yüksək deyil ki, kreditlərə tələb yaransın. Banklar da gəlir əldə etmək üçün iki yoldan istifadə edirlər. Bunun birincisi valyuta alqı-satqısıdır, banklar böyük bir valyutadəyişmə məntəqəsinə çevriliblər. İkincisi isə Mərkəzi Bankın REPO hərraclarında iştirak etmələridir.

N.Cəfərli deyir ki, REPO hərraclarda sabit gəlirlilik var, qısamüddətli qiymətli kağızlar satılır, illik faiz dərəcəsi 13-14 faiz civarında olu ki, bu da kifayət qədər normal gəlirdir.

Ekspert vurğulayır ki, buna görə, banklar kredit verməyə və vəsaitlərini riskə atmağa ehtiyac duymurlar.

N.Cəfərli deyir ki, bankların vəsaitlərini kreditləşməyə deyil, qiymətli kağızlar bazarına yönəltməsi iqtisadi aktivliyə mənfi təsir edir və hazırda isə banklar iqtisadi aktivlikdə, demək olar ki, iştirak etmirlər.

Artmaqda olan boşanmalar

"Novoye Vremya" qəzetində "Ailə institutu təhlükə altındadır?" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ölkədə boşanmaların artmasından narahatlıq ifadə edir, bunun səbəblərini müzakirə müstəvisinə gətirir və Milli Elmlər Akademiyası Coğrafiya İnstitutunun Demoqarafiya şöbəsinin müdiri Nizami Eyyubovun bu günlərdə mətbuata açıqlamasına istinad edir.

Müəllifə görə, boşanmaların artması bir çox sosial məsələlərlə yanaşı, həm də milli-mənəvi dəyərlərin deqradasiyaya uğramasının göstəricisidir, belə ki, son 10 ildə boşanma 5 dəfə çoxalıb: "Yoxsulluq, ağır həyat şəraiti kimi hallar milli-mənəvi dəyərləri pozur, təkcə bununla yekunlaşmır, eyni zamanda intiharların artmasına yol açır. Son 10 ildə intiharların artmasının bir səbəbi də məhz milli-mənəvi dəyərlərin pozulmasıdır və əlbəttə ki, bu problem də bank kreitlərinin qaytarıla bilməməsi kimi məsələnin öz payı vardır".

Müəllifə görə, gənclərin ölkədən getməsi də bu məsələyə mənfi təsir edir və deyir ki, "sosial evlər" layihəsi bu məsələdə müsbət rol oynaya bilər, odur ki, bu layihənin gerçəkliyə çevrilməsi sürətləndirilməlidir.

Yazı müəllifi vaxtilə ipoteka kreditlərinin də bu məqsəd üçün yaradıldığını xatırladaraq, amma istənilən nəticəni verə bilmədiyini söyləyir.

Bundan irəli gələrək, müəllif belə təkliflə çıxış edir ki, bu layihələrin nəzərdə tutulan məqsədlərə çata bilməsi üçün dövlət onları nəzarətinə götürməlidir.

Müəllif 10 ildə boşanmaların 5 dəfə artmasını olduqca böyük rəqəm adlandırır, bunun qarşısının alınması üçün sosial həyat sferasında həyat tərzini yaxşılaşdırmağı təklif edir.

Yazı müəllifinə görə, boşanmaların artması bütünlükdə ölkədə demoqrafik vəziyyətin pisləşməsinə də səbəb ola bilər.

Müəllif deyir ki, ailə instiutu və demoqrafiya bir-birilə sıx surətdə bağlıdır və bu amillər inkarolunmazdır.

Ailə institutunu isə zərbə altına qoymaq olmaz, çünki bu, cəmiyyətin bir hissəsidir.