Media-icmal 12.07.19

Azərbaycan-Fransa iqtisadi əlaqələri, Azərbaycan məhsullarının Rusiyaya buaxılmamasının səbəbləri ətrafında müzakirələr, marketlərdə qiymət bahalığı, manatın ucuzlaşa bilməsi ehtimalı və s. məsələlər bugünkü (12 iyul, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Güvənilən, etibarlı tərəfdaş

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycan güvənilən tərəfdaş, etibarlı iş ortağıdır" sərlövhəli məqalədə iqtisadi müstəqilliyi və Azərbaycan-Fransa iqtisadi əlaqələrini dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, son 16 ildə Azərbaycan inkişafına görə öncül yerlərdə qərar tutur, siyasi və iqtisadi müstəqillik ölkəyə böyük dividendlər qazandırıb, sərmayə qoyuluşu üçün cəlbedici ölkəyə çevrilib.

Müəllf hesab edir ki, bunun səbəbi isə ölkədəki sabitlik, iqtisadi inkişaf, əlverişli biznes və investisiya mühitidir, həmin müddətdə ölkə iqtisadiyyatına 250 milyard dollara yaxın investisiyanın yatırılması da bu reallığın təsdiqidir.

Məqalədə vurğulanır ki, hazırda Avropa Azərbaycanın əsas investoru və ticarət tərəfdaşıdır, eləcə də Azərbaycan böyük ölkələrin tanınmış şirkətləri ilə iqtisadi münasibətləri daha da dərinləşdirməkdə maraqlıdır .

Bununla da müəllif söhbəti 170 min şirkətin üzv olduğu Fransa Sahibkarlar Təşkilatına - MEDEF-ə üzv olan şirkətlərin nümayəndələri ilə dövlət başçısı İlham Əliyevin iyulun 10-da keçirdiyi görüşün üzərinə gətririr.

Müəllifin deməsinə görə, MEDEF Biznes Şurasının prezidenti Jofrua Ru de Beziö də ilk seçimin Azərbaycan olmasını fransız biznes ictimaiyyətinin Azərbaycana marağı ilə əlaqələndirib.

Müəllifə görə, belə münasibətlərin əsası təkcə ölkənin malik olduğu yüksək iqtisadi potensial deyil, ən əsası, Azərbaycanın güvənilən tərəfdaş, etibarlı iş ortağı olmasıdır ki, həm dövlət başçısının, həm də birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevanın MEDEF üzvləri ilə görüşü bu həqiqəti bir daha təsdiqlədi.

Müllif hesab edir ki, bununla Azərbaycan-Fransa münasibətləri yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyur.

Məqalədə bunun əsası kimi son 15 ildə prezident İlham Əliyevin Fransaya 13 dəfə səfər etməsi, nəticə olaraq siyasi-iqtisadi əlaqələr daha da dərinləşib, erməni lobbisi ilə bağlı məsələlər diqqətdə saxlanılıb, Qarabağ münaqişəsinə münasibətə təsirsiz ötüşməyib.

Müəllif hesab edir ki, Fransa ilə münasibətlərin inkişafında birinci vitse-prezident Mehriban xanım Əliyevanın müstəsna rolu var.

Məqalənin sonunda isə oxuyuruq: "Həm cənab İlham Əliyevin, həm də birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevanın MEDEF üzvləri ilə keçirdikləri görüşlərdə səslənən fikirlərdən isə bəlli oldu ki, Fransa ilə Azərbaycan arasında neft-qaz hasilatı, qeyri-neft sənayesi, eləcə də müxtəlif sahələr üzrə əməkdaşlıq, birgə layihələrin icrası, investisiya qoyuluşu iqtisadi əlaqələri daha da şaxələndirəcək və Azərbaycan bundan siyasi və iqtisadi dividendlər qazanacaq".

Rusiyadan qayıdanı xalqa yedirəcəklər-ekspert

"Yeni Sabah.az" da isə "Rusiyanın güvəli hesab etdiyi məhsullar Bakı bazarlarında satışa çıxarılır" - ekspert" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif son zamanlar Azərbaycandan Rusiyaya ixrac olunan kənd təsrrüfatı məhsullarının ölkəyə buraxılmaması, bunun səbəbləri, sonrakı taleyilə bağlı kənd təsərrüfatı üzrə ekspert Vahid Məhərrəmli ilə söhbətləşir.

V.Məhərrəmli hesab edir ki, bu məhsulların geri qaytarılması hansısa siyasi məqsəddən irəli gələn siyasi təzyiq deyil: "Bu sırf Azərbaycanda istehsal olunan məhsulların tərkibində zərərvericilərin, xəstəlik törədicilərinin aşkar olunması məsələsidir".V.Məhərrəmli bunu "Yeni Sabah"a açıqlamasında bildirir.

V.Məhərrəmli diqqəti bu kimi halların davamlı olaraq təkrarlanması üzərinə cəmləyir: "Bu, birinci dəfə deyil. Davamlı olaraq, hər ay belə faktlar aşkar edilir və yük maşınları geri qaytarılır. Hansındakı xəstəlik yayan ziyanvericilər aşkar edilmir, onlar Rusiyaya buraxılır. Əslində bu hal Azərbaycan kənd təsərrüfatı üçün yaxşı göstərici deyil. Dəfələrlə belə faktlar aşkar olunub. Amma Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi nədənsə fəaliyyətsizlik nümayiş etdirir".

Ekspert hesab edir ki, nazirlik zərərvericilərə qarşı mübarizədə hər hansı addım atmır, zərərvericiləri məhv etmək isə fermerlərin edə biləcəyi iş deyil:

"Bunu kəndlilər, fermerlər apara bilməz; bu kəndlinin, fermerin edə biləcəyi bir iş deyil. Bu sahədə qeyri-peşəkarlıq olub, belə düşünüblər ki, sənədləri ver, sertifkatı payla, həll olunacaq. Ancaq elə deyil,burada 365 gün düşünmək, işləmək lazımdır. Bu sahəni dərindən bilən adam o sahəni idarə etməlidir, Peşəkarlar olmadığı üçün hər şey bu vəziyyətə gəlib".

V.Məhərrəmli iddia edir ki, xarici ölkənin qəbul etmədiyi məhsullar ölkə əhalisinə satılır: "Göndərilməyən məhsullar Bakı bazarında istehlakçılara yüksək qiymətə satılacaq. Deyirdilər ki, o məhsulların insan orqanizminə ziyanı yoxdur, Son bir neçə ildə alimlər bu qənaətə gəlib ki, həmin məhsullarda zərərvericilər toksid maddələr ixrac edirlər və bu da insan orqaniziminə ziyandır. Həmin anda nəsə baş verməsə də, müəyyən mərhələdən sonra bəzi fəsadlara gətirib çıxarır".

V.Məhərrəmli hesab edir ki, Rusiya həmin məhsulları öz istehlakçılarına zərər verə biləcəyi üçün almır, istehlakçılarının hüququnu qoruyur, bu məhsulların keyfiyyəti də aşağıdır.

Ekspertin deməsinə görə, adi insanların bu məhsulları təmizlərdən ayırmaq çox çətindir, xəstəlik törədiciləri avadanlıqla müəyyən olunur, adi halda görmək mümkün deyil.

V.Məhərrəmli hesab edir ki, o məhsullar geri qaytarılıb məhv edilməli, proses əhaliyə göstərilməlidir, necə ki, bunu Rusiyada tətbiq ediblər, zərərli malların bazardan çıxarılıb məhv edilməsinə dair hətta videogörüntülər də var.

Yeni marketinq üsulu: bahalaşmış "endirim"

"Bizimyol.info"da isə "Bahalaşmış mallar endirim adı altında alıcıya "sırınır" - fotolar sərlövhəli məqalə diqqəti çəkir.

Müəllif müşahidələrinə istinadən ölkənin ərzaq və qeyri-ərzaq bazarında istehlak mallarının bahalaşması haqda yazır.

Müəllif vurğulayır ki, ölkədə həmişə pensiyaların qalxmasının bazarlarda ərzaq məhsullarının bahalaşması ilə müşahidə olunması artıq məlum məsələdir.

Müəllifin deməsinə görə, bir müddət öncə dövlət başçısının əmri ilə ölkədə bir çox peşə sahiblərinin, güc strukturu işçilərinin əmək haqqının yüksəldilməsi barədə qərarı yenidən hamıda bahalaşma olacağına dair fikir yaratdı (dövlət başçısı İlham Əliyevin iyunun 18-də bəzi kateqroiya məmurların vəzifə maaşlarının, minimum əmək haqqının 250 manata, minimum pensiyaların 200 manata qaldırılması haqda fərman nəzərdə tuutlur-red.).

Müəllif vurğulayır ki, bir çox dövlət rəsmiləri isə qiymətlərin süni surətdə şişirdilməməsi üçün müəyyən tənzimləmələr olacağını bildirdilər, amma bəzi iqtisadçılar ölkədə bahalaşmanın əslində inkişafdan xəbər verdiyini qeyd etdilər, qiymətlər isə bahalaşmaqdadır.

Yazı müəllifinin deməsinə görə, bir neçə gün ərzində paytaxtın müxtəlif rayon və qəsəbələrində yerləşən market və bazarlarda qiymət artımının olub-olmamasına dair müşahidələr aparıb, kiçik market satıcılarının bahalaşma ilə bağlı verilən suallara cavabı eyni olub, qiymətlərin bahalaşdığı təsdiqini tapıb.

Müəllifə görə, ən maraqlı fakt bu oldu ki, supermarketlərdən birində həmişə kilosu 8 manata satılan qıymə bu dəfə 8 manat 65 qəpiyə satılırmış, vitrinə isə böyük hərflərlə endirim yazılıbmış: "Bahalaşmanın endirim adı ilə ört-basdır edilməsi isə yeni fakt deyil. Bu da son illərin yeni marketinq üsuludur".

Müəllifin deməsinə görə, yumurta, çörək, unun qiyməti sabit qalıb,soğan, kartofun qiymətində bahalaşma müşahidə olunur, mövsümə uyğun olaraq şəkər tozunun qiymətində cüzi bahalaşma qeydə alınıb.

Məqalə müəllfi deyir ki, qışdan qalma quru materiallarda, şoraba, konservlışdirilmiş məhsulların qiymətində cüzi artım var, kosmetik məhsullarda və kosmetik xidmətlərdə də artım özünü göstərir.

Daha sonra müəllif bu ilin iyun ayı üçün Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına istinadən ay ərzində uzun düyü, mal, qoyun və toyuq əti, suda bişmiş kolbasa, sosiska, təzə balıq, pasterizə olunmamış üzlü süd, kərə yağı, banan, meyvə və çərəzlər, kələm, göyərti, xiyar, pomidor, bibər, badımcan və s. kimi məhsulların qiymətlərində isə bahalaşma müşahidə olunmasını diqqətə çatdırır.

Lari manata psixoloji təzyiq edir- ekspert

"Marja.az" da isə "Lari büdrədi, manatın taleyi necə olacaq?" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif deyir ki, bu sualın cavabı üçün tanınmış iqtisadçı-ekspert Vüqar Bayramova mürzciət ediblər, iqtisadçı isə öz növbəsində bildirib ki, son günlər onlara ən çox bu sualla müraciət edirlər.

"Qeyd edək ki, Gürcüstanda artıq 1 dollar olmaq üçün 2.87 lari ödəmək lazımdır. Düz bir il əvvəl Tbilisidə 1 dollar 2.4 lariyə dəyişdirilirdi. Bu o deməkdir ki, son 1 ildə lari 17 faiz dəyər itirib, Gürcüstana ildə 1.5 milyon turist göndərən Rusiyanın Gürcüstan mallarının idxalını əngəlləcəyi təhlükəsi lariyə təzyiqi artırır. İki ölkə arasında gərginliyin artacağı halda larinin daha da ucuzlaşacağı istisna olunmur".

V.Bayramov vurğulayır ki, Gürcüstan Azərbaycanın qeyri-neft ixracatında ilk üçlüyə daxil ola bilməsə də, ən çox neft olmayan məhsullar göndərilən 4-cü ölkədir.

Onun sözlərinə görə, Azərbaycan 2018-ci ildə qonşu ölkəyə 124,5 milyon dollarlıq qeyri-neft məhsulu ixrac edib. Bu 3-cü ən çox qeyri-neft məhsulu göndərilən İsveçrədən cəmi 11 milyon az ixrac deməkdir.

İqtisadçı deyir ki, Azərbyacanın Gürcüstanla illik ticarət dövriyyəsi ötən il əvvəlki illə müqayisədə 5 faiz artaraq 579 milyon dollara çatıb, tranzit əməkdaşlığı da bura əlavə edilsə əminliklə demək olar ki, Gürcüstan Azərbaycan üçün vacib iqtisadi tərəfdaşlardandır.

V.Bayramov qeyd edib ki, Larinin ucuzlaşması manata psixoloji təsir etməkdədir: "Artıq bir sıra valyuta dəyişmə məntəqələrində dolların alış kursu çox cüzi olsa da bahalaşıb. Bir sıra banklarda 1 dolları 1.7007 manata təklif edilir. Doğrudur, neftin qiyməti Mərkəzi Bank üçün məqbul səviyyədədir. Artıq neftin 1 bareli 67 dollardan baha satılır. Bununla belə, qonşu ölkələrin milli valyutalarının ucuzlaşması bizim valyuta bazarımıza təsirsiz ötüşmür. Amma yenə də Mərkəzi Bankın mövqeyi həlledicidir. Güman olunur ki, manatın məzənnəsinin necə dəyişməsi birbaşa baş bankın mövqeyindən asılı olacaq".

Ekspert vurğulayır ki, bununla yanaşı bu ilin avqust və dekabr aylarında dollara tələbin yenidən artacağı gözlənilir.

V.Bayramlı bunu avqustun ikinci yarısı və sentyabrın əvvəli idxal olunan məktəb ləvazimatlarına artan tələblə əsaslandırır.

O, hesab edir ki, ilin sonunda da idxal və xarici turist səfərlərinin sayı artır, dövlət və özəl müəssisələrin xarici borc öhdəlikləri var və bu da dollara tələbi artırır.

Ekspertə görə, o baxımdan yenidən ilin sonunda dollara tələbin yenidən aratcağını proqnozlaşdırırlar.