Media-icmal 12.09.17

Dövlət başçısı İlham Əliyevin islam həmrəyliyi təşəbbüsləri, manatn məzənnəsinin saxlanması üçün çəkilən xərclərin lazımsızlığı, dollarla götürülmüş kreditlərin gələcək taleyi bugünkü (12 sentyabr, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzularıdır.

"İslam birliyi" platforması

"Azərbaycan" qəzeti "İlham Əliyevin "İslam həmrəyliyi" təşəbbüsü qlobal dəstək qazanır" (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=129718) sərlövhəli məqalədə dövlə başçısı İ.Əliyevin bu sahədə təşəbbüslərini dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycan beynəlxalq miqyasda müsəlman həmrəyliyi təşəbbüsü fəallarındandır, bu istiqamətdə çoxsaylı təkliflər, layihələr irəli sürən və icrasında qətiyyət göstərən prezident İlham Əliyev müəllifi olduğu siyasətin daha genişmiqyaslı təmini üçün 2017-ci ili "İslam həmrəyliyi ili" elan edib.

Müəllif dövlət başçısı İlham Əliyevin "çalışacağıq ki? islam aləmini birləşdirək. Bizi bölmək, aramıza nifaq salmaq, bir-birimizə, qarşı qoymaq istəyənlər öz hədəflərinə çatmamalıdırlar" bəyanatını yeni missiyasının əsas məramı adlandırır: "Elə tək bu il ərzində İslam Həmrəyliyi Oyunlarına, müsəlman aləmində münasibətlərin genişləndirilməsinə həsr olunan beynəlxalq konfranslara ev sahibliyi edən, xaricdə bu yöndə tədbirlər hazırlayan Azərbaycan birlik və əməkdaşlıq çağırışlarının real fəaliyyət müstəvisini formalaşdırdı".
İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının elm və texnologiya üzrə Astana sammitinin əsas qonaqları sırasında olan prezident İlham Əliyevin buradakı görüşləri, həmçinin çıxışı da təsdiq etdi ki, müsəlman dünyasında Azərbaycan həmrəylik təşəbbüsünün əsas öncüllərindən biri kimi qəbul olunur, ölkəmizdə bərqərar olan düzgün dövlət-din münasibətləri örnək sayılır.

Müəllif deyir ki, keçmiş prezident Heydər Əliyevin əsasını qoyuğu strategiyanın davamı olan yeni siyasət nəticəsində ölkədə islamın cəmiyyət və dövlət həyatına ən effektiv təsirlərini təmin edən, onu zərərli və dağıdıcı təsirlərdən qoruyan mükəmməl modeli yaranıb: "Bu model ölkədə məscidlərin sayını 17-dən 2000-ə qədər yüksəltməklə yanaşı, onları cəhalət yuvasına çevrilməkdən qoruyur. Dini maarifçilik, ruhani zümrənin məzhəblərarası ünsiyyətə, əməkdaşlığa sövq edilməsi Azərbaycanda dini radikalizmin, ekstremizmin yayılmasına qarşı da əhəmiyyətli sipərdir".

Müəllif deyir ki, dövlət baçısı fanatizm və cahilliyi islam dünyasının ən böyük problemi kimi qəbul edir, Azərbaycanda isə dini maarifçilik prosesi genişləndirilməklə onun dünyəvi təfəkkür və yaşamla yanaşı sağlam mövcudluğu təmin olunur.

Müəllif Azərbaycanda elm və təhsilin inkişafına xüsusi diqqət yetirilməsini, xurafatın sıxışdırılmasını, eləcə də bu sahədə bölgənin və islam aləminin nüfuzlu liderlərindən birinə çevrilməsini əsas uğur adlandırır.

Məqalə müəllifi vurğulayr ki, İslam Əməkdaşlıq Təşkialtının Astana konfransında İlham Əliyev islam dünyasının uğurları üçün birlik, etimad, əməkdaşlıq yolu göstərib: "İlham Əliyevin liderliyində Azərbaycanın bu təşəbbüsü, fəaliyyəti isə yalnız "islam həmrəyliyi ili"nin tərkib hissəsi deyil. Bu, Azərbaycan dövlətinin siyasi prioriteti, İlham Əliyevin isə fəaliyyət platformasıdır!"

Üçüncü devalvasiya gözləntisi

"Exo" qəzeti "Manatın məzənnəsini sabit saxlamaq üçün ayda 100 milyon manat dəstək" (http://ru.echo.az/?p=62500) sərlövhəli məqalə ilə çıxış edib.

Müəllif Özbəkistanda baş vermiş devalvasiyanın Azərbaycanda təkrarlana bilməsini ekspertlərlə müzakirə edir: "Qarşıda üçüncü devalvasiyanın ola bilməsi şayiələri əsassız deyil, əhali bu məsələni sosial şəbəkələrdə, yerli forumlarda müzakirə edirlər. Bəzi vətəndaşlar gözləmə mövqeyindədir, bundan qorxur, təlaş keçirirlər. Amma üçüncü devalvasiya gözləntisilə yaşamağa birm"nalı yanaşmaq olmaz, sadə vətəndşalar bunun qarşısını ala bilməyəcəklər və hər şey Mərkəzi Bankın qərarından asılı olacaq". Bu şərhi qəzetə ekspert Nəriman Ağayev verib.

Ekspert şayiələr dalğasında bəzi vətəndaşlar kimi pulları məhsul alınmasına sərf etməyi doğru saymır və hesab edir ki, bu, özünü doğrultmayan "kapital qoyuluşudur".

N.Ağayevə görə, hətta devalvasiya olsa belə, bu 2015-ci ildəki kimi təsirə malik olmayacaq və səbəbini də belə izah edir: "O zaman dollar məzənnəsilə müqayisədə həqiqətən bir çox vətəndaşlar iri pul itkilərinə məruz qaldılar, amma indi praktiki olaraq əhalinin əlində manatla olan iri pul kütləsi yoxdur".

Ekspert hər halda əlində manat kütləsi olan şəxslərə bu pulları dollara, avroya, funt-sterlinqə çevirməyi təklif edərək bu halda əmanətin devalvasiyadan qorunacağını təklif edir, habelə daşınmaz əmlak alınması yolu göstərirlər.

N.Ağayev yaxınlarda üçüncü devalvasiyanın baş verməyəcəyini əminliklə söyləməyin mümkün olmadığını vurğulayır, deyir ki, bütün səylərə baxmayaraq, ölkə hələ də tam neftin qiymətindən asılıdır, neftin qiyməti isə hələ ki sevindirici deyil.

Ekspert xatırladır ki, daxili ehtiyatlar olsa da, xarici borcları ödəmək lazım gəlir, odur ki, hökumətə də dolların ucuz məzənnədə qalması sərf edir və bütün resursları manatın indiki məzənnəsinin saxlanmasına yönəldib: "Manatın indiki sabit məzənnəsini saxlamaq üçün hər ay ehtiyat fondundan bu məqsədlə 100 milyon xərclənir. Habelə inflyasiya artımının qarşısının alnması üçün süni pul qıtlığı yaradılır. Hazırda inflyasiya 13% təşkil edir ki, bu çox yüksək göstəricidir.

Manatın real dəyərinə glincə isə, bir çox ekspertlər belə hesab edirlər ki, 1 dollar 3 manata bərabərdir və hökumətin bu məsələni necə həll edəcəyi aydın deyil, bu "şok terapiyası", yoxsa, manatın real dəyərinə "üzən məzənnə" ilə keçid olacaqmı, bilinmir. Amma istənilən halda məzənnənin dəyişəcəyi qaçılmazdır və bu 2018-ci ilin ilk rübündə baş verə bilər". Ekspert qarşıdakı durumu belə şərh edir.

Müəllif deyir ki, digər ekspertlər də manatın indiki məzənnəsinin inzibati üsulla salxandığını bildirirlər və real məzənnənin indiki inzibati məzənnəni əhəməiyyətli dərəcədə üstələdiyi qənaətindədirlər və hesab edirlər ki, haqqında danışılan devalvasiya bu ilin sonu, gələn ilin əvvəlində baş verə bilər.

Geriyə dönüşü olmadan artan borc

"Azadlıq.info" "Dollarla olan kreditlərin taleyi necə olacaq?" sərlövhəli məqalədə (https://www.azadliq.info/202117.html) cəmiyyəti narahat edən problemi deputat və ekspertlə mazakirə edir.

Müəllif deyir ki, Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü Vahid Əhmədov Azərbaycanda insanların banklara olan kredit borcunun 1,8 milyard manata yaxınlaşdığını deyib və bunu həddən artıq böyük məbləğ sayıb: "Deyirlər ki, banklarda sağlamlaşdırma prosesi aparılır, amma mən görmürəm. Çünki banklar bu gün də 28-30%-ə kredit verirsə, hansı sağlamlaşdırmadan söhbət gedir?"

V.Əhmədov deyir ki, Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası müəyyən işlər görür, bunun da səmərəsi "yox" səviyyəsindədir: "Effekt o zaman olardı ki, keçmiş kreditlərin həcmi azalardı. Həmçinin insanlar normal kredit ala bilərdilər, banklar da insanlara müəyyən güzəştlərə gedə bilərdi. Biz o vaxt bununla əlaqədar müəyyən təkliflər verdik, bildirdik ki, dollarla olan kreditlərin qaytarılmasını 4 tərəf bölüşdürsün. Bununla da dollarla olan kreditlərin məsələsi həll edilsin, çox təəssüflər olsun ki, təkliflərimiz qəbul edilmədi".

Müəllif vurğulayır ki, V.Əhmədov vətəndaşların banklara kredit borclarının azalmaq əvəzinə artmasından narahatlıq ifadə edib: "Bu rəqəm getdikcə azalmaq əvəzinə artır. Bir il bundan əvvəl kredit borcu 1,6 milyard manat idisə, hazırda 1,8 milyard manatdır, bu da maliyyə, kredit bazarına çox ciddi təsir göstərəcək".

V.Əhmədov hesab edir ki, dövlət orqanları, Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası, banklar bir araya gəlib müəyyən addımlar atmalıdırlar.

Banklarda ölmüş kreditlərin olduğunu, bankların da həmin kreditlərin qaytarılmayacaqlarını bildikləri halda insanları məhkəməyə verdiklərini, əmlaklarını əllərindən aldıqlarını vurğulayır.

Müəllif deyir ki, iqtisadçı-ekspert Nemət Əliyev dövlətin dollarla olan kreditlər problemini həll etmək istəmədəyi qənaətindədir.

N.Əliyevə görə, bu məsələ xalqın xeyrinə həll olunmalıdır: "Lakin bunu etmək istəmirlər. Düşünürlər ki, dollarla olan kreditlərin məsələsi həll olunsa xalq haqq etdiyi bir çox məsələni də tələb edə bilər. Necə deyərlər, problemin həll olunduğundan şirniklənərək digər problemlərini də qaldıra bilər. Məsələnin həll olunmamasının əsas səbəbi budur".

İqtisadçı deyir ki, hökumət dollarla bağlı problemli kreditlər addımını bilərəkdən atıb və bununla da ölkədəki iqtisadi gərginliyi, bankların vəziyyətini xalqın hesabına yaxşılaşdırmağı nəzərdə tutub: "Baş verən iki devalvasiyada məqsəd isə milli valyutanı dəyərdən salmaq hesabına dəyən zərəri xalqın hesabına ödətdirmək olub, bunun başqa adı da yoxdur".