Azərbaycan dövlətçiliyində Heydər Əliyevin yeri, Azərbaycana sanksiya tətbiqinin mümkünlüyü,  ölkə məktəblərinin istilik problemi, hakimiyyətin xarici borclanmasının gələcək taleyi bugünkü medianın aparıcı mövzusudur.

Müstəqilliyin banisi Heydər Əliyev

“Azərbaycan” qəzeti “Müstəqilliyin banisi” sərlövhəli məqalədə Azərbaycan dövlətçiliyi sahəsində keçmiş prezident Heydər Əliyevin yeri və rolundan danışır.

(http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=111718). Məqalənin müəllifi deputat Xanhüseyn Kazımlıdır və yazı H.Əliyevin anım gününə həsr edilib.

Müəllif hesab edir ki, Azəbaycan tarixində iz qoyan dahi şəxsiyyətlər çoxdur, amma bunların sırasında ümummilli liderlik zirvəsinə çatan yalnız H.Əliyevdir: “XX əsr Azərbaycan tarixinin ən parlaq siması, qüdrətli şəxsiyyəti olan Heydər Əliyevin siyasi obrazı xalqımızın dövlətçilik şüurunun, tarixin sınağından şərəflə çıxmış bütöv bir idarəçilik məktəbinin, müasir ictimai-siyasi fikrin ən davamlı keyfiyyətlərinin canlı mənzərəsidir”.

Məqalə müəllifi deyir ki, Heydər Əliyev təkcə ümummilli lider deyil, həm də  müstəqil Azərbaycanın inkişaf strategiyasının müəllifidir. Yaz;da deyilir ki, bu inkişaf strategiyası H.Əliyevin hələ sovet dönəmində Azərbaycana birinci katib təyin edildiyi dövrdən başlayır .

Daha sonra müəllif  XX əsrin 90-cı illərində H. Əliyevin Moskvada vəzifədən çıxarılmasını və Azərbaycana qayıtmasını xatırladır. Məqalədə H.Əliyevin 1993-cü ildə hakimiyyətə qayıdışı ilə ölkəni vətəndaş müharibəsindən, parçalanmaq təhlükəsindən xilas etdiyi, müstəqilliyi əbədiliyə və dönməzliyə çevirdiyi deyilir.  

Yazıda 1994-cü ildə “əsrin müqaviləsi” neft kontraktlarının imzalanması, islahatların başlanması, ölkənin təhlükəsizlyinin təmin olunması H.Əliyevin adı ilə bağlanır: “Bütün bu uğurlar Heydər Əliyev uzaqgörənliyinin, Heydər Əliyev siyasətinin nəticəsində əldə edildi”.

Müəllif İlham Əliyevin bu siyasəti yeni dövrün tələblərinə uyğun şəkildə davam etdirdiyini və onun 13 illik hakimiyyəti dövründəki siyasətin Azərbaycanın demokratik və sosial-iqtisadi inkişafı məqsədinə yönəldiyini bildirir.

Məqalə müəllifi hesab edir ki, H.Əliyevin vəfatından ötən son 13 ildəki  dövlət quruculuğu, iqtisadi və siyasi sahədəki uğurlar onun ideyalarının həmişəyaşar və məğlubedilməz olduğunu göstərir.

Sanksiya təhdidi –ikinci təhlükə

“Azadlıqinfo” saytında “Əliyevi  gözləyən ikinci təhlükə” sərlövhəli məqalədə (https://www.azadliq.info/169555.html) müəllif ABŞ-da imzalanması gözlənilən Qlobal Maqnitski qanununun Azərbaycana mümkün təsirlərini şərh edir. 

Müəllif ABŞ Konqresinin korrupsiyaya uğrayan, dövlət əmlakını mənimsəyən, jurnalistləri və hüquq müdafiəçilərini təqib edən məmurlara qarşı sanksiyalar tətbiq etmək hüququnu genişləndirən tarixi qanun layihəsini dəstəklədiyini bildirir.

Müəllif deyir ki, indi bu qanun təkcə Rusiyaya sanksiyalar ilə çərçivəyə alınmır,  artıq bu qanun bütün dünyaya şamil edilir: “Bu qanunun müəllifləri senator Ben Kardin və konqresmen Kris Smitdir. Onlar Azərbaycan hökumətini, Azərbaycan hökuməti də onları yaxşı tanıyır. Bu adamlar Azərbaycan hökumətinə qarşı sanksiya təşəbbüsü ilə çıxış ediblər, hakimiyyətin antidemokratik siyasətinə sərt təpki göstəriblər”.

Məqalədə deyilir ki, Azərbaycan hakimiyyəti ənənəvi siyasəti davam etdiyi bir vaxtda, ABŞ-da daha ciddi addımlar atılır. Hətta Kris Smit bildirib ki, onlayn təhqirə görə həbs olunan adamlar siyasi məhbus hesab ediləcək: “Yəni, Azərbaycan hökuməti repressiya siyasətini davam etdirdikcə daha ağır vəziyyətə düşəcək. Onsuz da ölkə barıt çəlləyinə dönüb, daxildə ciddi narazılıq hökm sürür və belə bir vaxtda dünya ilə son bağların da qopardılması hakimiyyət üçün başağrısına çevriləcək”. 

Müəllifə görə, reallıq onu göstərir ki, hökumətin cinayətkar kimi təqdim etdiyi şəxsləri dünya qəhrəman kimi qəbul edir. Yazıda vurğulanır ki, “heykəl məhbusları” olan Qiyas İbrahimova və Bayram Məmmədova 10 il həbs cəzası verilməsini də beynəlxalq aləm repressiya adlandırır.

Məqalə müəllifi xəbrdarlıq edir ki, ona görə də hakimiyyət antidemokratik addımlarla ölkəni daha böyük dalana yuvarlamamalı, böhranı daha da dərinləşdirməkdən imtina etməlidir. 

Yazıda deyilir ki, artıq enerji və təhlükəsizlik arqumentləri ilə manevr etmək mümkün deyil, bu, həm də onun mesajıdır ki, ABŞ demokratiya və insan haqları məsələsində güzəştə getməyəcək, Tramp administrasiyası bu məsələdə nəfəslik açmayacaq.

Müəllif vurğulayır ki, daxildəki durum kəskinləşdiyi bir vaxtda xarici təzyiqlər hökumətə ikinci təhlükə yaradacaq, hər iki təhlükənin reallaşmasının da səbəbi hakimiyyətin özüdür ki, qazdığı dərin quyuya da özü düşəcək.

Istiliksiz qalan ən azı 1000 məktəb  

“Exo” qəzetində isə diqqəti “Azərbaycanda 1000-ə yaxın məktəb hələ də istiliksiz qalıb” sərlövhəli (http://ru.echo.az/?p=52969) məqalə cəlb edir.

“Çox sayda şagird və müəllim məktəblərdə papaq və üst geyimilə oturmağa məcburdur. Demək olar ki, şagirdlər uşaqlıqdan “sağ qalmaq” kursu keçirlər”.

Bunu isə qəzetə ekspert Nəriman Ağayev şərh edir.

Ekspert məktəblərin istilik sahəsində problemlər yaranmasının səbəbini idarəçilik sistemində görür. N.Ağayev deyir ki, istiliyə görə xərcləri Təhsil Nazilriyi ödəyir, amma buna görə büdcə ayırması olmur, vəsaiti Maliyyə Nazirliyindən alır.

Ekspert  deyir ki, buna görə də yüzlərlə şagird və müəllim başqasının təqsirinə görə əziyyət çəkir və prokurorluq, xüsusilə “Azəriqaz” və “Azəristiliktəhcizat” sistemində buna görə günahkar olanları aşkar etməlidir.

N.Ağayev hesab edir ki, bu məsələyə görə Təhsil Nazirliyinin də böyük məsuliyyəti var: “Vaxtında bu məsələyə reaksiya verməyən Təhsil Nazirliyinin də böyük günahı var. Axı, bu problem birinci il deyil, neçə illərdir ki, davam edir.

Əgər nazirlik problemin həllində maraqlı olsaydı, bu gün şagirdlər siniflərdə donmazdılar. Bütün ümid ictimaiyyətə qalıb. Vətəndaşlar bu məsələni qaldırmalı, məktəbin konkret adını çəkməli, tədris prosesini foto və video-materiallarda əks etməklə diqqəti buna cəlb etməlidirlər ki, onların səslərini eşidərək tədbir görsünlər”.

Ekspert Nəriman Ağayevin sözlərinə görə, hazırda Azərbaycanda azı 1000 məktəb istilik sisteminə qoşulmayıb.

N.Ağayev deyir ki, bu müəssisələr sinif otaqlarını ən yaxşı halda odun və dizel yanacağı ilə qızdırırlar: “Bəzi kənd məktəblərində odun və dizel yanacağının alınması üçün ayrılan pullar məktəb direktorunun şəxsi ehtiyaclarına ödənir, yəni, pullardan təyinatı üzrə istifadə edilmir. Belə problemlərlə xüsusilə dağ regionlarının insanları daha yaxşı tanışdırlar”.  

Ekspert hesab edir ki, bu məsələ fiziki mənada həmin soyuq məktəblərdə həm şagirdlərin, həm müəllimlərin cansağlığı problemidir. Digər tərəfdən isə bu məsələ bütün ictimaiyyətin daim diqqət mərkəzində olan tədrisin keyfiyyətinə təsir edən cəhətdir. N.Ağayev deyir ki, normal təhsil, öncə tədris üçün hər bir məktəbdəki normal şəraitdən asılıdır, amma bu normal şərait hələ ki məktəblərin çoxunda yoxdur.  

Gələcək nəsillərə qalan borc

“Yeni Müsavat” qəzeti “Hökumət 500 milyonluq kredit ala bildi - kim qaytaracaq?” sərlövhəli məqalədə rəsmi Bakının xarici borclanmaya getməsini və borcların gələcək taleyini ekspertlərlə dəyərləndirir.

(http://musavat.com/news/iqtisadiyyat/hokumet-500-milyonluq-kredit-ala-bildi-kim-qaytaracaq_399099.html)

Müəllif hakimiyyətin uzun müddətdir ki, borc axtarışında olduğunu və son olaraq Asiya İnkişaf Bankının (ADB) iqtisadiyyatın diversifikasiyası üçün 500 milyon ABŞ dolları məbləğində kredit ayırdığını bildirir. Müəllifə görə, bu vəsait həm də yeni iş yerlərinin açılması üçün xərclənə bilər.  

Ekspert  Rövşən Ağayev deyir ki, 2017-ci ildə təkcə infrastruktur layihələrinin icrası üçün hökumət zəmanəti ilə təxminən 2 milyard manatdan bir az çox, 1,3 milyard dollara yaxın xarici kreditlər alınacaq: “Bu kreditlərin bir hissəsi büdcə, yerdə qalan hissəsi iri dövlət şirkətləri vasitəsilə xərclənəcək. Əlavə olaraq, dövlət büdcəsi vasitəsilə investisiya layihələrinə 2.5 milyard manat xərclənəcəyi planlaşdırılır”. 

  R.Ağayev deyir ki, büdcənin investisiya xərclərinin təxminən yarısını, yəni, 1.197 milyon manatı Dövlət Neft Şirkəti,” Azəravtoyol”, Azərbaycan Dəmir Yolları, Nəqliyyat Nazirliyi və “Azərsu”  alacaq.

  Ekspert ən böyük sərmayə istiqamətlərindən biri kimi pambıqçılığı göstərir və bu sahəyə təxminən 300 milyon manat vəsaitin yatırılacağını bildirir.

  R.Ağayev hesab edir ki, bu yatırımın riskə uğraması ilə bağlı önləyici tədbirlərin olub-olmaması bəlli deyil. Həm də ekspert xatırladır ki, vaxtilə Beynəlxalq Bankın 2 milyard dollarlıq investisiya layihələri də məhz belə şəffaf və əsaslandırılmış yanaşmaların olmaması səbəbindən iflasa uğradı.    

  Ekspert Natiq Cəfərli isə bu kreditlərin qaytarılması ilə bağlı narahatlığını ifadə edir: “Burada kredit götürən dövlətdir, dövlət bu kreditlərin qaytarılacağına zəmanət verir. Sabah bu hökumət krediti qaytara bilməsə bundan sonrakı hökumət, yəni, ümumilikdə dövlət borcları qaytarmağa məcburdur. Yəni, indiki Azərbaycan hökumətinin atdığı addımlar yalnız vəziyyətdən qısa müddətdə çıxmağa hesablanıb.  Gələcək nəsillərin üzərinə borc yükü qoyulur və hökumət bu haqda düşünmür”.