Media-icmal 15.06.18

15 iyun Qurtuluş Gününün mahiyyəti, neftin qiymətinin manata təsiri, AŞPA-nın iyun sessiyasında Azərbaycanla bağlı gözləntilər bugünkü (15 iyun, 2018-ci il) medianın aprıcı mövzularındandır.

25 il bundan əvvəl başlayan- Qurtuluş Günü

"Azərbaycan" qəzeti "Qurtuluşla başlanan güclü dövlətçilik" sərlövhəli məqalədə 1993-cü il iyunun 15-də keçmiş prezident Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlişini dəyərləndirir.

Müəllifə görə, 1993-cü ilin iyun günlərində Azərbaycanda baş vermiş siyasi-hərbi böhran ilk növbədə, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi-Müsavat iqtidarının yarıtmaz fəaliyyətinin məntiqi yekunu idi: "Artıq Gəncədə baş verən hadisələrə qədər ölkə idarəolunmaz vəziyyətə gəlib çıxmışdı. Hər yerdə xaos, anarxiya baş alıb gedirdi, vətəndaş müharibəsi və ölkənin parçalanması üçün zəmin yaranmışdı. Beləliklə, Azərbaycanın bir dövlət kimi varlığına son qoyulması planı işə salınmışdı".

Müəllif deyir ki, həmin vaxt hamı ölkənin və xalqın xilasını yalnız dahi siyasətçi, müdrik dövlət xadimi, o zaman Naxçıvan Ali Məclisinin sədri Heydər Əliyevdə görürdü.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, Azərbaycan parçalanmaq təhlükəsi qarşısında qalmışdı, odur ki, ictimaiyyət nümayəndələri təkidlə H.Əliyevi Bakıya çağırır, israrla hakimiyyətə gəlməsini tələb edirdilər: "Təkidli xahişləri nəzərə alan xalqımızın dahi oğlunun 1993-cü il iyunun 9-da Naxçıvandan Bakıya gəlişi insanların məhv olmuş ümidlərini özünə qaytardı, hər birimizin sabaha inamını bərpa etdi".

Müəllif deyir ki, H.Əliyevin də Bakıya gəlişinin əsas qayə və mənası ilk növbədə, dövlət müstəqilliyinin qorunub saxlanması idi: "Belə də oldu. 1993-cü il iyunun 15-də Heydər Əliyev Azərbaycan Ali Sovetinin sədri seçildi. Bununla da ölkədə hakimiyyət sükanı etibarlı ələ keçdi. Azərbaycan vətəndaş müharibəsindən, ən əsası, müstəqilliyin itirilməsi təhlükəsindən qurtardı".

Müəllif hesab edir ki, 1993-cü ilin iyununda baş vermiş hadisələr xalqın gələcək taleyini müəyyən etdi və o zamandan ötən 25 illik inkişaf başlanğıcını 15 iyun-Milli Qurtuluş Günündən götürdü.

Məqalə müəllifinə görə, o zaman proseslər başqa cür cərəyan etsəydi, yəqin ki, indi müstəqil və güclü Azərbaycan barədə söhbət açıla bilməzdi.

Müəllif deyir ki, indi Azərbaycan Heydər Əliyevin 1993-cü ilin iyunundan sonra yaratdığı tarixin yeni mərhələsini yaşayır və qarşıda böyük ideallardan qaynaqlanan hədəflər dayanır.

Yazı müəllifi deyir ki, həmin hədəflərə çatmaq üçün atılan iri addımlar ümummilli lider Heydər Əliyevin qoyduğu böyük yolun davamıdır və prezident İlham Əliyev bu yolla Azərbaycanı inamla böyük nailiyyətlərə və inkişafa doğru aparır.

Neftin qiyməti və manatın məzənnəsi

"Novoye Vremya" qəzetində isə "Elman Rüstəmov vurğunu neftin üzərinə qoyur" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif deyir ki, OPEK daxilindəki fikir ayrlığı fonunda neftin qiymətində enmələr baş verir, hələlik kəskin qiymət enməsi olmasa da neft karteli daxilindəki fikir ayrlığının güclənəcyi də istisna deyil: "Yəni, neftin qiymətindəki qeyri-sabitlik göz önündədir, bundansa nəticə çıxararaq "qara qızıl"ın qiymətinin bahalaşacağına ümid etmək olmaz".

Müəllifə görə, bu durumda belə Azərbaycan Mərkəzi Bankı (MB)vəziyyəti tamam fərqli şəkildə dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, MB rəhbərliyi iyunun 14-də keçirdiyi mətbuat konfransında ölkədə manatın devalvasiyası üçün əsaslı səbəblərin olmadığını, neftin qiymətinin bu il 30% bahalaşdığını, bareli 70 dollar səviyyəsində olan neftin Azərbaycanın valyuta ehtiyatlarının artmasına şərait yaratdığını bildirib.

Yazı müəllifinə görə, başqa sözlə, manatın dollara nisbətdə nisbi sabitliyi hazırkı neft qiymətinə bağlanıb: "2015-ci ldəki iki devalvasiyadan sonra belə ölkənin baş tənzimləyicisi manatın məzənnəsinin neftdən asılılığını aşağı salmaq üçün heç nə etməyib".

Müəllifə görə, bu halda manatın məzənnəsinin hələlik yüksək neft qiymətinə bağlı olması bəzi reytinq agentliklərinin bəyanatlarının doğruluğunu təsdiq edir.

Bundan irəli gələrək müəllif belə nəticə təqdim edir ki, əhalinin tənzimləyiciyə etimadı yoxdur, manatın möhkəmlənməsi üçün başqa yollar axtarılmalı olduğu halda növbəti dəfə neftin qiymətinə bağlanır. Bu isə milli valyutanın sabitliyinin təhlükə altına qoyulması deməkdir.

Müəllifin firkincə, ölkənin qızıl-valyuta ehtiyatlarının artması barədə özünə təsəlli üçün deyilənlər həm iqtisadiyyata. həm də manatın məzənnəsinə mənfi təsir edə bilər: "Göründüyü kimi, keçmiş səmərəsiz siyasətdən nəticə çıxaırlmayıb. Ağırlığı neftin üzərinə qoymaq o zaman özünü doğrultmadı və indi də doğrultmayacaq. Ona görə ki, neftin qiyməti indiki konyukturada belə sabit sayılmaz, buna görə də devalvasiya üçün fundamental səbəblər istənilən an ortaya çıxa bilər".

Müəllif deyir ki, burada çıxış yolu manatın sabitliyinin neftdən asılı olmayan yolunun tapılmasındadır.

Müəllif hesab edir ki, qızıl-valyuta ehtiyatlarının artması da devalvasiyadan zəmanət yolu deyil və məzənnə sabitliyinə həddən artıq valyuta müdaxiləsilə də yolverilməzdir: "Pulun qurtarmaq kimi özünəməxsusluğu var, əgər hasilatın azaldılması barədə OPEC daxilindəki neft müqaviləsi təftiş edilsə ölkənin qızıl-valyuta ehtiyatları yenə "əriməyə" başlayacaq və bəzi dövlət qurumları bunu unutmamalıdır".

Əgər siyasi məhbuslar azad edilsəydi...

"Yeni Müsavat" qəzetində Azərbaycan yenə təzyiqlərlə üz-üzə" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif deyir ki, iyunun 25-29-da Strasburqda Avropa Şurası Parlament Assambleyasının (AŞPA) yay sessiyası keçiriləcək.

Sessiyanın ikinci günündə lüksemburqlu deputat İv Kruşenin Rusiyada, Azərbaycanda və bir sıra digər ölkələrdə QHT-lərin hüquqlarının pozulması haqqında məruzəsi deputatların müzakirəsinə çıxarılacaq.

Müəllif həm də xatıradır ki, qurumun bu il aprelin sonlarında keçirilən yaz sessiyasında Azərbaycana qarşı sərt qərarlar qəbul edilib, Azərbaycan nümayəndə heyətinin rəhbəri Səməd Seyidova qarşı sanksiya qərarı verildi.

Müəllif YAP-çı deputat Elman Nəsirov və hüquq müdafiəçisi Novella Cəfəroğlu ilə AŞPA-nın qarşıdakı sessiyasında Azərbaycanla bağlı ola biləcəkləri müzakirə edir.

YAP-çı deputat Elman Nəsirov "Yeni Müsavat"a açıqlamasında deyir ki, müəyyən zamanlarda AŞPA Azərbaycana qarşı loyal olub, eyni zamanda müəyyən məqamlarda təzyiq kampaniyasına start verilib: "Hazırda təzyiq mərhələsi ilə üz-üzə qalmışıq. Səməd Seyidova qarşı sanksiyalar tətbiq edildi. İndi isə deputatların Azərbaycana qarşı qərəzli mövqedən çıxış edəcəkləri məlum olub. Guya Azərbaycanda siyasi məhbuslar var və onlara azadlıq verilməməsi ilə bağlı məsələnin müzakirəyə çıxarılacağı güman edilir".

E.Nəsirova görə, bunlar onu təsdiqləyir ki, Azərbaycanda siyasi sabitlik, təhlükəsizlik mühiti var və müəyyən dairələr bundan çox narahatdırlar, müəyyən təzyiq metodlarını işə salaraq elə bir vəziyyət yaratmağa çalışırlar ki, Azərbaycan hökuməti haqlı olduğu vəziyyətdə diktə altında fəaliyyət göstərsin.

Hüquq müdafiəçisi N. Cəfəroğlu isə hesab edir ki, son əfv sərəncamı ilə beynəlxalq qurumların siyahılarında olan siyasi məhbuslardan çoxu azadlığa buraxılsaydı, bunun AŞ PA-nın yay sessiyasına ciddi təsiri olardı: "Bizim siyahıda 30 məhbusun adı var idi. Onların hər biri əfvlə buraxıla bilərdi. Amma bunlar olmadı və sözsüz ki, yay sessiyasında bu məsələyə toxunacaqlar".

N.Cəfəroğluna görə, rəsmi Bakı bu təzyiqə qarşı 634 məhbusun azad olunmasını göstərəcək, sadəcə buraxılanlar hüquq müdafiəçilərinin siyahılarında olan "siyasi"lər yox, başqalarıdır.

Azərbaycan-Avropa əlaqələrində mənfiyə doğru ciddi dəyişikliklərin olacağını düşünmədiyini deyən N.Cəfəroğlu nümayəndə heyətinin rəhbəri kimi Səməd Seyidova yönəlik bu dəfə də sərt tənqidlər olacağını istisna etməyib.

Hüquq müdafiəçisi eyni zamanda Azərbaycana qarşı sanksiyaların qəbulunu da gözləmədiyini bildirib.