Media-icmal 16.11.2016

Ölkədə pambıqçılığın inkişafı, manatın son zamanlar sürətlə dəyər itirməsi, ölkəyə pul köçürmələrinin kəskin azalması, “TAP” qaz boru kəmərinin gələcək taleyi bugünki medianın aparıcı mövzusudur...

Pambıq üçün həlledici il

“Azərbaycan” qəzeti “Pambıqçılığın inkişafında həlledici il” sərlövhəli məqalədə (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=109939) pambıqçılığın ölkə iqtisadiyyatı üçün əhəmiyyəti barədə danışılır.

Müəllif məqaləni keçmiş prezident Heydər Əliyevin Azərbaycanı davamlı və sabit inkişaf yoluna çıxaran mütərəqqi iqtisadi modelin banisi kimi də ehtiramla xatırlanması ilə başlayır: “Bu iqtisadi inkişaf modeli irəli sürülərkən heç də mövcud dünya ölkələrinin təcrübəsi Azərbaycana köçürülməmiş, respublikanın zəngin təbii resursları, Şərqlə Qərbi qovuşduran əlverişli coğrafi-siyasi mövqeyi, geniş tranzit kommunikasiya imkanları, habelə tarixi təsərrüfatçılıq ənənələri, spesifik xüsusiyyətləri nəzərə alınmışdır”.

Məqalədə deyilir ki, XX əsrin 70-80-ci illərində H.Əliyev tərəfindən kənd təsərrüfatı istehsalında ixtisaslaşma, təmərküzləşmə, zonalaşdırma və rayonlaşdırma, intensivləşdirmə metodlarının tətbiqi uğurların əsas bünövrəsi olub. 

Bütün bunların nəticəsində pambıqçılıq yüksək gəlirli sahəyə çevrilib.

Müəllif hesab edir ki, hazırda H.Əliyevin siyasətini Prezident İlham Əliyev son 13 ildə uğurla davam etdirir və kənd təsərrüfatının davamlı inkişafına xüsusi diqqət ayırıb.

Yazıda vurğulanır ki, bu gün ölkədə qeyri-neft sektorunun dinamik inkişafının təmini, rəqabətqabiliyyətliliyin artırılması və bu sahəyə investisiya qoyuluşunun sürətləndirilməsi prioritet istiqamətdir. Müəllifə görə, qlobal böhran şəraitində daxili istehsalın təşviqi, sahibkarlara kreditlərin verilməsi, özəl sektorun maraqlarının müdafiəsi ölkənin neft amilindən asılılığını əhəmiyyətli dərəcədə azaldıb.

Müəllif deyir ki, dövlət başçısı İlham Əliyev ölkədə pambıqçılığın inkişaf etdirilməsi ilə bağlı çox ciddi vəzifələr müəyyənləşdirib və bu perspetkivə hesablanan addımlardır: “Bu gəlirli sahənin inkişaf etdirilməsi ölkədə əlavə iş yerlərinin açılmasına və əhalinin yüksək maaşlı işlə təmin olunmasına imkan yaradacaq”.

Məqalədə hazırda ölkənin 24 rayonunda pambıqçılığın uğurla inkişaf getiyi və bu il 100 min ton pambıq tədarük edilməli olduğu xatırladılır. Məqaləyə görə, bu sahə iş yerləri deməkdir və bu il pambıqçılıqda 70 minə yaxın insan cəlb edilib. Son olaraq müəllif  deyir ki, pambıq sahələrinin daha da genişləndirilməsi yönündə həyata keçirilən tədbirlər əminlik yaradır ki, bu il pambıqçılığın inkişafı üçün həlledici il olacaq.

Enən manat, yüksələn dollar: səbəblər

“Azadlıqinfo” saytı isə “Mərkəzi Bank ilin sonuna qədər manatı ucuzlaşdırmağa çalışır” sərlövhəli məqalədə son vaxtlar dollara nisbətdə manatın sürətlə ucuzlaşmasını (http://www.azadliq.info/165516.html) ekspert Samir Əlievlə dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, dollar bahalaşdıqca banklar bu valyutanın satışını dayandırır və artıq “Muğanbank” da ABŞ valyutasını satmaqdan imtina edir.

Beləliklə dollar satmayan bankların sayı 11-ə çatıb. Müəllif məqalədə dollar satmayan bankların adlarını da çəkir.

Məqalədə Mərkəzi Bankda Dövlət Neft Fondunun da iştirak etdiyi növbəti ikitərəfli valyuta hərracı keçirildiyi və ABŞ dollarının məzənnəsinin 1,7024-ə qalxdığı da xatırladılır. Yazıda manata nisbətdə dolların artımı müəllif tərəfindən belə dəyərləndirilir: “Son zamanlar dolların hər gün bir qəpik irəliləməsi adi hala çevrilib, manatın yaxın gələcək üçün perspektivi isə qaranlıq görünür, gərəkən addımların zamanında atılmaması maliyyə böhranından çıxışı bir qədər də çətinləşdirir”.

İqtisadçı Samir Əliyev diqqəti son vaxtlar dolların alış qiymətinin banklarda Mərkəzi Bankın müəyyən etdiyi məzənnədən həmişə yuxarı olmasına çəkib: “Amma hazırda banklarda dolların alış qiyməti rəsmi məzənnədən yüksəkdir. Alışla satış arasında fərq həddindən artıq aşağıdır. Bu, onu göstərir ki, bankların dollara tələbatı yüksəkdir. Buna görə də banklar dollar almaq üçün bu cür yüksək məzənnə təklif edirlər. Bu, bankların dollara olan tələbatının yüksək olduğunu deməyə əsas verir”.

Ekspert  deyir ki, il başa çatır, büdcə vəsaitləri iqtisadiyyata yönəlib və dövriyyəyə manat kütləsi daxil olub və gələn ay statistik rəqəmlər açıqlanandan məlum olacaq ki, pul kütləsində artım var. S.Əliyev Mərkəzi Bankın dövriyyədən 600 milyon manatı nəzərdə tutduğunu da deyir. Ekspertə görə, hökumət manatın məzənnəsini saxlamaqda maraqlı deyil: “Əvvəlki dövrdə də manatın ucuzlaşması gedirdi. Amma hazırda bu proses bir qədər də sürətlənib. Mərkəzi Bank ilin sonuna qədər manatı müəyyən həddə qədər ucuzlaşdırmağa çalışır”.

Ekspert hesab edir ki, referendum dövründə manatın ucuzlaşması istiqamətində bir fasilə yarandı, indi həmin mərhələnin kompensasiyası gedir. S.Əliyev həm neftin ucuzlaşmaqda davam etdiyini, həm dekabrda dolların uçot dərəcəsinin qaldırıla biləcəyini və bu fonda Mərkəzi Bankın vəziyyət dəyişəndə manatın kəskin devalvasiyaya uğramaması siyasəti yürütdüyünü nəzərə çatdırır.

Pul köçürmələri daha da azalacaq

“Exo” qəzetində isə “Azərbaycana daxil olan pul həcmi hər il azalacaq” səlrövhəli məqalə (http://ru.echo.az/?p=50943) diqqət çəkir.

“Son iki ildə Azərbaycana pul köçürmələri azalıb və bu sahədə durumun yaxşılaşacağına ümid etməyə dəyməz. Ölkəyə olan pul köçürmələri ilbəil azalacaq. Təbii ki, bununla birgə Azərbaycandan əməkçi miqrantların sayı da azalacaq”. Bunu qəzetə ekspert Oqtay Haqverdiyev şərh edib.

Ekspert hesab edir ki, əməkçi miqrantlar əsasən Rusiyaya gedirlər, burada rubl dollara nisbətdə çox zəiflədiyi üçün iqtisadi böhran miqrant sayını da azaldacaq.

O.Haqverdiyev hesab edir ki, iqtisadi böhran Rusiyanı bürüdüyü üçün bu ölkənin vətəndaşlarının malları əhəmiyyətli dərəcədə azalıb və bundan irəli gələrək buradakı əmək miqrantlarının da qazancı minimuma enib. Ekspert daha bir məqama diqqət çəkir ki, iqtisadi böhran zamanı əməkçi miqrantlar daha şox əziyyət çəkirlər, qazanclar azalır, həm də əməkçi miqrant sayı buna uyğun azalmaqda davam edir.

O.Haqverdiyev xatırladır ki, bu ilin 9 ayında Azərbaycana 586 milyon dollar pul köçürülüb ki, bu da 2015-ci ilin eyni dövrülə müqayisədə 35% azalma deməkdir. Ekspertə görə, elə bu durumun özü tərəfdaş ölkələrdə iqtisadi vəziyyətin nə yerdə olduğunun göstəricisidir. Ekspert deyir ki, bu ilin 3-cü rübündə 163 milyon dollar pul köçürülüb, bu isə 2014-cü il ilə müqayisədə iki dəfə azalma anlamına gəlir.

Ekspert Nəriman Ağayev də bu düşncədədir ki, ölkəyə pul köçürmələrinin azalması Azərbaycanla tərəfdaş ölkələrdə iqtisadi böhranın miqyası ilə bağlıdır: “Hazırda Azərbaycana pul göndərilməsi 50% azalıb, həm də artıq əməkçi mirqantlar da ölkəyə qayıdırlar”. N.Ağayev pul köçürmələrinin azalmaqda davam edəcəyini  lvə miqrantların daha əlverişli ölkələrə axınının baş verəcəyini söyləyir.

Hava və su kimi lazım olan 1 milyard problemi

“Novoe Vremya” qəzeti isə “Asiya İnkişaf Bankı qiymətlərin arxasında durmayacaq” (http://www.novoye-vremya.com/w72445/.../#.WCtPfOZ97IU) sərlövhəli məqalədə Azərbaycanın da iştirakçısı olduğu “Cənub qaz dəhlizi”nin gələcək taleyi müzakirə edilir. 

Müəlif deyir ki, qaz kəmərinin Azərbaycana aid hissəsinin çəkilşinin davam etməsi üçün Azərbaycan beynəlxalq maliyyə institutlarına müraciət edib. Məqalədə deyilir ki, nazir Natiq Əliyev xarici investisiya cəlb edilmədiyi halda çəkilişin çətin olacağını söyləyib.

Yazıda vurğulanır ki, bu ilin sonuna kimi bu məsələnin müzakirəsi və bir milyard dollar vəsaitin ayrılması nəzərdə tutulur. Müəllifə görə, bu məsələ həm də ona görə vacibdir ki, bu, indiki iqtisadi böhran şəraitində ölkəyə valyuta gəlməsi deməkdir. 

Daha sonra məqalədə bu qaz kəmərinin texniki göstəriciləri barədə və onun beynəlxalq mahiyyəti barədə danışır. Bütünlükdə kəmərin dəyərinin 45 milyard olduğunu yazan müəllif Azərbaycana lazım olan 1 milyard dollar vəsaiti müqayisədə “damla” adlandırır: “Amma bu 1 milyard indi hava və su kimi vacibdir. Əvvəlki illərlə müqayisədə indi maliyyə imkanları çox azdır. Layihəni isə dayandırmaq olmaz, ilbəil xərclər artır, haradansa pul götürmək mümkün deyil, qaz kəmərindən isə gəlirlər tezliklə daxil olmayacaq”.  

Müəllifə görə, qazın qiymətinin də enməsi təhlükəsi var, belə olduğu halda kreditin qaytarılması kimi problemin də yarana biləcəyi nəzərə çatdırılır.

Müəllif Bankın kreditlərindən səmərəli istifadə olunmadığı düşüncəsindədir.

Məqalədə deyilir ki, bank Azərbaycanda təkcə neft-qaz sahəsinə yox, həm də ölkədə islahatlar aparılmasına kreditlər ayırır. Bu mənada müəllif məhkəmə islahatı ilə bağlı ayrılan kreditlərə münasibətdə deyir: “Bank Azərbaycanın məhkəmə sisteminin inkişafına vəsait ayırır. Bizim məhkəmələrdə ədalət çoxalıbmı? Ölkədə müstəil məhkəmə sistemi olmadan qeyri-neft sektorunun inkişafına nail olmaq olarmı? Birmənalı şəkildə yox”.  

Müəllifə görə, uğura nail olmaq yalnız beynəlxalq kreditlərin məqsədəuyğun xərclənməsindən, ölkədə iqtisadi və siyasi islahatların keçirilməsi üçün siyasi iradədən keçir.