Media-icmal 17.03.2017

Azərbaycan-Fransa münasibətləri, intiharların artması, ölkənin bank və tikinti sektorundakı durum bugünki medianın aparıcı mövzusudur…

Azərbaycan –Fransa əlaqələri

“Azərbaycan” qəzeti “Azərbaycan Fransanın Cənubi Qafqazda əsas iqtisadi tərəfdaşıdır” (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=118208) sərlövhəli məqalədə Azərbaycan-Fransa münasibətlərini dəyərləndirir.

Müəllif dəyərləndirməni dövlət başçısı İlham Əliyevin bu günlərdə Fransaya başa çatmış səfəri fonunda apararaq deyir ki, Azərbaycan dövlət müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra Avropa strukturları və aparıcı Qərb dövlətləri ilə münasibətləri daha da inkişaf etdirib. 

Müəllif bu məqamı da xüsusi vurğulayır ki, Avropa dövlətləri də öz növbəsində rəsmi Bakı ilə əlaqələrin yüksək səviyyədə olmasında maraqlıdırlar.

Müəllifə görə, Prezident İlham Əliyevin Fransaya rəsmi səfərinin yekunları bunu deməyə əsas verir.

Müəllif 1992-ci ildə Fransa ilə diplomatik əlaqələr yarandıqdan bu yana qarşılıqlı rəsmi səfərləri, təltifləri xatırladaraq  deyir: “Bu isə dünyanın və Avropanın siyasi səhnəsində öz yeri olan Fransanın Azərbaycanla əlaqələrə verdiyi önəmin və Azərbaycanla Fransa arasındakı siyasi dialoqun, əlaqələrin yüksək səviyyədə olması deməkdir”.

Məqalədə deyilir ki, dövlət başçısı İlham Əliyevin Fransaya son səfərilə iki ölkə arasında inkişafda olan siyasi dialoq yeni mərhələyə qədəm qoyub, ən əsası isə hər iki tərəf bu dialoqun daha da inkişafında maraqlıdır.

Yazı müəllifi görüşün mahiyyətini Fransa Prezidenti Fransua Ollandın uzunmüddətli münasibətlərdə yeni bir mərhələnin başlanğıcı kimi dəyərləndirdiyini deyir və həm də Prezident İlham Əliyevdən sitat gətirir: “Əminəm ki, Fransa-Azərbaycan əlaqələri gələcəkdə daha da möhkəmlənəcək. Bu gün apardığımız danışıqlar belə deməyə əsas verir”.

Müəllif bu səfərin ikitərəfli iqtisadi əlaqələrə də ciddi təsir etdiyini, səfər çərçivəsində imzalanan sənədlərin bu məqsədə xidmət göstərdiyini vurğulayır.   

Yazı müəllifi bunu xüsusi vurğulayır ki, Azərbaycan Fransanın Cənubi Qafqazdakı əsas ticarət tərəfdaşıdır və hazırda iki ölkə arasında ticarət dövriyyəsi 2 milyard dollara yaxındır.

Artan intiharlar, bitməyən səbəblər

“Azadlıq.info” saytı “Kəndirin deputat, kibritin nazir olduğu ölkə” sərlövhəli məqalədə (https://www.azadliq.info/181349.html) ölkədə intihar hallarının artmasını müzakirə edir. 

Müəllif müzakirəyə səbəb kimi ölkədə pis xəbərlərin köhnəlməməsini, onlar haqqında keçmiş zamanda danışmağın mümkün olmamasını göstərir: “Hər gün intiharlardan yazmaq məcburiyyətindəyik, bu mövzudan qaçmaq olmur, adamların ölümə tərəf qaçdığı ölkədə başqa mövzulara tərəf qaçmaq da ədalətli deyil”.

Müəllif martın 16-da yazar Mövlud Mövludun və məktəblərin birində müəllimin intihar etməsini vurğulayaraq, təhsillinin də, təhsilsizin də intihar etdiyini nəzərə çatdırır.

Müəllifə görə qoca da, cavan da intihara can atır, qadın da, kişi də ölmək istəyir və hesab edir ki, bu ölkənin insanları öz yolunu müəyyənləşdirib, ard-arda ölümə doğru gedirlər: “Yaşamaq həvəsi, yaşamaq ümidi, yaşamaq yanğısı yox olub. İnsanlar əmin olublar ki, bu ölkədə problemlərin həlli mümkün olmayacaq, bu ölkədə dərdlər tükənməyəcək, bu ölkədə səslərinə səs verən tapılmayacaq”.

Müəllif hesab edir ki, vətəndaşın əlini uzada biləcəyi hökuməti yoxdur, amma boynuna keçirməyə kəndiri var və harayına yalnız ölüm çatır: “İndi adamların deputatı da, naziri də, prezidenti də kəndirdir, kibritdir, bıçaqdır. Çünki, lazım olanda kəndiri tapa bilir, amma səlahiyyətli şəxsi tapa bilmir. Özünü yandırmaq istəyəndə kibrit tapa bilir, amma yanğısını söndürmək üçün dövlət idarəsi tapa bilmir”.

Mövcud durumdan irəli gələrək, müəllif bu intiharları, özünə-qəsdləri “ölkədən o dünyaya “ölüm reysi açılması” adlandırır.

Amma müəllif ölkədəki böhran, hüquqsuzluq, eybəcərliklərin belə intiharlara bəraət qazandırmadığını deyir və bundan imtina etmək çağırışı səsləndirir.

Müəllif hesab edir ki, cəsarət intiharda yox, qorxuya qalib gəlməkdə ifadə olunmalıdır, ölümə meydan oxumaq əvəzinə, ölümə sürükləyən səbəblərə meydan oxunmalıdır.

Müəllif deyir ki, ölkədə insanları ölümə ədalət, şəffaflıq, insan haqları, vətəndaşa sayğı, qanunun aliliyi olmaması sürükləyir və ölkədən itkin düşən bu dəyərləri geri qaytarmaq lazımdır. Müəllif ölkə insanlarına son olaraq daha bir çağırış edir: “Ölümü sahibimizə çevirməyək, ölkəmizin sahibi olmağa çalışaq”.

Hələ də kövrək olan bank sistemi

“Novoe Vremya” qəzetində ““Fitch” ölkənin bank sektoruna yenə də “iki” verdi”  (http://www.novoye-vremya.com/w85529/.../#.WMrMgzuLTIU) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif hesab edir ki, ölkənin maliyyə sistemi hələ də kövrək qalmaqda davam edir və istinad mənbəyi kimi “Fitch” beynəlxalq reytinq Agentliyini göstərir: “Agentlik hesab edir ki, valyutanın devalvasiyası hələ də Azərbaycan banklarını təzyiq altında saxlayır, onlar aktivlərin aşağı keyfiyyəti və yüksək dollarlaşma üzündən kapital çatışmazlığı yaşayırlar”. 

Məqalədə xatırladılır ki, martın 16-da Bakıda ölkə bank sisteminin durumu ilə bağlı  Agentliyin VI illik konfransında ölkə banklarının 2017-ci ildə də zərərlə işləyəcəyi, bankların çoxu barədə neqativ proqnozlar olacağı vurğulanıb. 

Müəllif vaxtı keçmiş kreditlərin həcminin 2015-ci ildəki 12%-dən 2016-ci ildə 21%-ə yüksəldiyini bildirir.

Məqalə müəllifi deyir ki, Agentlik material çatışmazlığı, aktivlərin aşağı keyfiyyəti və valyuta risklərindən irəli gələrək, 2017-ci ildə də bank sektorunda müflisləşmələr gözlənildiyini proqnozlaşdırır. Yazıda bununla bağlı 2016-cı ilin əvvəlində “Fitch”in ölkədə bir sıra bankların sıradan çıxacağı haqda proqnozlarının özünü doğrultduğu xatırladılır.

Müəllif bu sahədə Beynəlxalq Bankın sağlamlaşdırılması ilə bağlı tədbirlərə toxunaraq, bu yöndə irəliləyiş və bu fonda bütünlükdə ölkənin bank sistemində tərəqqi olmadığını deyir: “Göründüyü kimi Azərbaycan bankları diqqəti uğurları, innovativ qərarları ilə yox, problemlərilə cəlb edirlər”. 

Müəllif hesab edir ki, bundan irəli gələrək, bank sektoruna rəhbərlik edən qurumlara çoxsaylı suallar meydana çıxır. 

Məqalədə deyilir ki, ciddi kapital çatışmazlığı, iri həcmli itkilər bankları bundan sonra da maliyyə çətinliklərinin gözləməsi deməkdir və burada çıxış yolu da aydın görünmür: “Neft pulları xərclənib, iqtisadiyyat yox, sonrakı inkişafı necə təmin etməyi hələ bilmirlər, məqsədsiz xərclər yenə də davam edir”.   

Müəllif xatırladır ki, bu halda ölkə əhalisinin banklara etimadı azalmaqda və əmanətlər banklardan geri çəkilməkdə davam edəcək, maliyyə sektorunun inkişafı olmadan isə iqtisadiyyatın inkişafı ümumiyyətlə mümkün olmur. 

Müəllif deyir ki, bu sahədə isə problemlər nəinki azalmır, əksinə, artır, ölkənin neft-qaz hasilatını artırmaq planı olmadığı üçün dövlətin gəlirləri də aşağı səviyyədə olacaq.

Yazıda bu durumdan çıxış yolu kimi təcili islahatlara başlanması göstərilir.

Azalan tikinti, gedən şirkətlər

“Exo” qəzetində isə diqqəti “Bütün Azərbaycan boyu tikintinin həcmi azalır” (http://ru.echo.az/?p=57730) sərlövhəli məqalə cəlb edir.

Müəllif tikinti sektorundakı durumu ekspert Nəriman Ağayevlə müzakirə edir.

N.Agayev deyir ki, tikinti sektoru hələ durğunluqdan çıxmayıb: “İlin sonuna kimi tikinti sektorunun ayağa qalxa biləcəyinə ümidlər çox cüzidir və odur ki, yaxın zamanda bu sahədə canlanma olacağı haqda danışmaq mənasızdır. Oraya yönələn investisiyalar isə 2015-16-cı illərdə yarımçıq qalan layihələri tamamlamaq üçündür. Ona görə də İslam Həmrəylik Oyunları başlayana qədər bunları tamamlamaq istəyirlər”.

N.Ağayev ölkədə yeni iri tikinti həcminin başlamasının hələ ki, sual altında olduğunu deyir və səbəb kimi haqqında danışdığı yarımçıq layihələrin tamamlanmasına 1 milard manat lazım gəlməsini göstərir.

Eskpert vurğulayır ki, bütün istiqamətlər üzrə tikinti həcminin azaldığı göz qarşısındadır.

N.Ağayev deyir ki, daşınmaz əmlak bazarında qiymətlərin aşağı düşməsi mənzil tikintisinin də, dövlət sifarişlərinin də həcmini azaldıb, ölkədə tikinti getsə də, artıq miqyas əvvəlki deyil.

Daşınmaz əmlak sahəsində ekspert Nüsrət İbrahimov tikinti sektorunda dövlət payına malik qurumlar artdığı üçün kommersiya şirkətlərinin bazarı tərk etdiklərini söyləyir. Onun sözlərinə görə, bu şirkətlər çoxsaylı yarımçıq tikililər saxlayaraq bazarı tərk ediblər, buna da səbəb odur ki, kreditləşmə və investisiya cəlb etmək problemləri üzündən şirkətlər bazardan çıxıblar. 

N.İbrahimov deyir ki, 2000-ci ilə kimi ölkənin tikinti bazarında əsas yeri kommersiya hüquqi şəxsləri tuturdular, amma son 5 ildə tikintidə dövlətin payı əhəmiyyətli dərəcdə artıb.

Ekspertə görə, paylarının azlığı üzündən kommersiya şirkətləri Azərbaycanda işləməyin maraqlı olmadığını bildirirlər: “Həm də bu şirkətlər işləyəndə rentabellik 40% idisə, dövlət şirkətləri çalışmağa başladıqdan bu 20%-ə enib”.

N.İbrahimov deyir ki, kommersantlar üçün belə şəraitdə çalışmaq sərfəli deyil, odur ki, tikinti bazarının çoxu dövlətin əlində cəmləşib.