Media-icmal 17.06.19

"Digital HUB" proqramının mahiyyəti, tikinti materiallarının qiymətlərində bahalanma, cinsi nisbətin pozulmasının mümkün mənfi nəticələri və s. məsələlər bugünki (17 iyun 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır...

"Digital HUB" nə vəd edir?

"Azərbaycan" qəzeti ""AzerTelecom" şirkətinin rəhbəri Aİ-Azərbaycan Biznes Forumunda "Digital HUB" proqramı və rəqəmsallaşmadan danışıb" sərlövhəli məqalədə şirkətin "Digital HUB" proqramını dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, şirkət rəhbəri Fuad Allahverdiyev bu proqram haqda bu günlərdə Bakıda keçirilmiş Avropa İttifaqı- Azərbaycan Biznes Forumunda danışıb.

Müəllifin sözlərinə görə, F.Allahverdiyev bu proqramın ölkənin İKT sektorunun dayanıqlı inkişafı, rəqəmsallaşma üçün yaradacağı imkanlar, müasir şəraitdə rəqəmsal transformasiya prosesləri haqda danışıb.

Yazıda vurğulanır ki, Forum çərçivəsində təşkil olunmuş, İKT, nəqliyyat və logistika mövzularına həsr olunmuş "Əlaqələndiricilik" (Connectivity) panelində məruzə edən F.Allahverdiyev hazırda şirkətin Azərbaycanın rəqəmsal mərkəzə çevrilməsi üçün "Digital HUB" proqramını icra etdiyini bildirib: "Digital HUB" proqramı ölkədə İKT sahəsində dayanıqlı infrastruktur quruculuğuna, telekommunikasiya sektorunun inkişafına, Avropa ilə Asiya arasında Azərbaycandan keçəcək rəqəmsal telekommunikasiya dəhlizinin yaradılmasına, əlaqələndiricilik istiqamətində layihələrin icrasına və nəticədə ölkəmizin Qafqaz, Orta və Cənubi Asiya, Yaxın Şərq və ətraf regionlar üçün regional rəqəmsal mərkəzə çevrilməsinə istiqamətlənib", şirkət rəhbəri proqramın mahiyyətini belə izah edib.

Onun dediyinə görə, proqram çərçivəsində Azərbaycanla Qazaxıstan arasında Xəzər dənizinin dibi ilə Azərbaycan-Qazaxıstan marşrutu üzrə fiberoptik kabelin çəkilməsi üzrə Transxəzər magistralı layihəsi icra edilir, iki dövlət arasında müvafiq dövlətlərarası saziş imzalanıb.

F.Allahverdiyevə görə, bu proqram ölkənin İKT sektoru ilə yanaşı, qeyri-neft sektorunun digər sahələrinin də inkişafına töhfə verəcək, Avropa və Amerika kontentinin bura gətirilməsinə və Asiyaya daşınmasına şərait yaradacaq, qlobal İKT şirkətlərinin Azərbaycana cəlb edilməsi, innovasiyaların tətbiqi üçün mühüm təməl olacaq.

Müəllif deyir ki, Proqramın reallaşması ölkənin milli İT və milli innovasiya strategiyası üçün mühüm təməl yaradır və rəqəmsallaşmanın sürətlənməsinə, rəqəmsal iqtisadiyyata çevik transformasiyaya, startapların, İT arxitekturasının inkişafına mühüm töhfə verəcək.

Yazının sonunda isə oxuyuruq: "Proqram ümumilikdə ölkənin İKT sisteminin ən qabaqcıl dünya standartları səviyyəsinə çatdırılması, ölkənin beynəlxalq reytinqlərdə daha öncül sıralara çıxmasına şərait yaradacaqdır".

Xatırladaq ki, "AzerTelecom" 2008-ci ildə təsis edilib və telekommunikasiya sektorunda yerli və xarici şirkətlərə müxtəlif xidmətlər təqdim edir. Ölkənin ilk mobil operatoru və ən sürətli mobil internet provayderi "Bakcell" şirkətinin törəmə müəssisəsidir.

Tikinti materialları niyə bahalaşır?

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Xammalı təbiət olan mişar daşı niyə bahalaşır? - karxanadan reportaj, fotolar" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif tikinti materiallarının bahalaşmasının səbəblərini mütəxəssis və karxana əməkdaşı ilə müzakirəyə çıxarıb.

Yazı müəllfi deyir ki, havalar isindikcə ölkənin tikinti sektoru da canlanır, tikintinin "çörəyi" sayılan sementə və mişar daşına tələbat artır, amma bu iki tikinti materialının qiyməti artmağa başlayıb: "Belə ki, hazırda bazarda 300 marka "Norm" sementinin 1 kisəsi (40 kiloqram) 6 manat 30 qəpiyə, eyni adlı sementin 400 markasının 1 kisəsi isə 7 manatadır. İstehsalçılar isə əsas gətirirlər ki, xaricdən gətirdikləri xammalın qiyməti bahalaşdığı üçün sementi baha satmalı olurlar..."

Mişar daşının bahalanmasına toxunan müəllif deyir ki, Bakıda 1 ədədi 45-47 qəpiyə satılan daşların qiyməti yerində 32-33 qəpiyədir, bu daşları 30 qəpiyə də almaq olar.

Yazı müəllifi karxana fəhləsinə istinadən deyir ki, bir sıra karxanalar bağlandıqdan sonra (ötən ildən Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin atmosferi çirkləndirən, köhnə avadanlıqlarla işləyən bir neçə daş karxanasının fəaliyyətini dayandırmasını nəzərdə tutur - red.) qiymətdə 1-2 qəpik artım olub: "Burada olan avadanlıqların qiyməti 65-80 min manat arasındadır. Söhbət relslərdən, cız çəkən maşından, kabellərdən, mişarlardan gedir. Biz daşı 3 mişarla kəsirik. Yəni ölçülər standart olur. Belə daşlar bazarda baha qiymətə satılır. Alıcısı da var. Maşına 900-1000 ədəd daşın yüklənməsi təxminən 70-80 manata başa gəlir. Bu pul, fəhlələr arasında bölünür. Adətən 3-4 fəhlə olur. Maşın isə hər daşı 10 qəpiyə daşıyır. Nəticədə 33 qəpiyə yerində satılan daş, bazara 43 qəpiyə çıxır. Əgər maşın durduğu yerdə yer pulu da verirsə, həmin xərci də daşın üstünə gəlir. Nəticədə daş olur 45-50 qəpiyə. Yəni daşın qiymətini qaldıranlar əslində karxanalardan çox sürücülərdir. Söhbət hələ Bakıdan gedir. Rayonda bu daşların qiyməti 52-55 qəpikdir... Bundan əlavə burada bütün karxanalar işıq limitini keçirlər. İşığın qiyməti qaldırıldıqdan sonra qiymətlərdə müəyyən artım oldu".

İqtisadçı alim Fikrət Yusifov isə "musavat.com"a bildirib ki, belə qiymət artımı son zamanlar tikinti sektorundakı canlanma ilə əlaqəlidir: "Təbii ki, burada bir neçə amil də var. Bu amillər sırasında işığın limiti məsələsi, nazirliyin apardığı nəzarət də yer alıb. Amma son zamanlar yanacağın qiymətində dəyişiklik baş vermədiyi üçün daşınmada xərclər qalxa bilməz. Qiymət məsələsində monopoliya amili də yer alır. Mən əsasən qiymətlərin baha olmasında bu amili qabarıq görürəm".

Xatırladaq ki, Azərbaycanda 585 ədəd daş karxanası fəaliyyət göstərir, onlar Xəzər, Qaradağ, həmçinin Abşeron, İmişli, Quba, Şəki, Qazax kimi rayonları əhatə edir.

Evlənməyə qızı olmayan kəndlər...

"Modern.az"da isə "Azərbaycanda bəzi kəndlərdə oğlanlar evlənməyə qız tapmır" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif Azərbaycanda qız və oğlan uşaqları arasında cinsi nisbətin sonuncuların xeyirnə dəyişməsini və bunun gələcək mümkün mənfi nəticələrini Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Coğrafiya İnstitutunun demoqrafiya və əhali coğrafiyası şöbəsinin müdiri Nizami Əyyubovla müzakirə edir.

Yazı müəllfinin sözlərinə görə, bu problem bir sıra dünya ölkələrində də qeydə alınıb və ən son araşdırmalara görə isə, cinsi nisbətin pozulması gələcəkdə əhalinin ümumi strukturunda və dinamikasında xoşagəlməz nəticələrə gətirə bilər.

Bu sahədə statistikaya gəlincə, müəllif tədqiqatlara istinadən deyir ki, hamiləliyin süni şəkildə pozulması faktı inkişaf etmiş ölkələrdə il ərzində 28 milyon, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə isə 182 milyondur. Buna səbəb kimi sosial-iqtisadi problemlər göstərilir, bu siyahıya uşağın cinsinə görə hamiləliyin süni şəkildə pozulmasını da aid etmək olar.

Müəllif deyir ki, Azərbaycan da bu problemdən kənar deyil, belə ki, cinslərarası normal nisbət dünyada hər 100 qıza 106 oğlan düşməsi sayılır. XX əsrin 90-cı illərindən Azərbaycanda bu nisbət pozulub, 2010-cu ildən hər 100 qıza 117 oğlan düşür.

N.Əyyubov "modern.az"a bildirib ki, Azərbaycanda cinsi nisbətin pozulması təhlükəli hal almağa başlayıb: "Bu hal bütün ölkə, xüsusilə Aran, Gəncə-Qazax bölgəsi üçün daha xarakterikdir. Artıq bəzi kəndlərdə oğlanların sayı qızları üstələyib, evlənməyə qız tapmırlar... Bu, gələcəkdə milli etnik tərkibin tədricən dəyişməsinə səbəb olacaq... Oğlanlarımız Azərbaycan xalqına yad olan xanımlarla evlənəcəklər ki, bu da azərbaycanlıların milli etnik tərkibdə azalmasına səbəb olacaq".

Şöbə müdirinə görə, bu məsələnin həllində maarifləndirmə işinin təşkilinə və dövlət tərəfindən görüləcək stimullaşdırıcı tədbirlərin həyata keçirilməsinə ehtiyac var: "Ailədə hər ikinci, üçüncü qız övladı doğulanda onlar üçün müavinətlər hiss olunacaq dərəcədə artırılmalıdır. Stimullaşdırıcı tədbirlər cins nisbəti balanslaşanadək davam etdirilə bilər. Çünki bu, 1-2 ilə düzələn məsələ deyil. Bunun üçün 5 il, 10 il lazımdır ki, vəziyyət tədricən düzəlsin".

N.Əyyubova görə, oğlana nəslin davamçısı, qıza isə "qız yükü, duz yükü" düşüncəsi dəyişməyənə kimi yaxın gələcəkdə demoqrafik vəziyyət heç də ürəkaçan olmayacaq.

Ailə, Qadın, Uşaq Məsələləri üzrə Dövlət Komitəsinin İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinin müdiri Elgün Səfərov isə "modern.az"a deyib ki, abortlar cinslər arasında balansı pozur və bu, böyük təhlükədir:

Onun sözlərinə görə, bunun nəticəsində oğlan və qız sayının nisbəti dəyişib, çox təəssüf ki, Azərbaycanda süni abortların dəqiq statistikası aparılmır:

"Ümumiyyətlə, hazırda Azərbaycan Çindən sonra qız və oğlan nisbətinin pozulmasına görə ikinci ölkədir. Azərbaycanda 115 oğlana nisbətdə 100 qız doğulur, normalda isə 100 qıza nisbətdə 105-107 oğlan olmalıdır. Balansın pozulması ailənin strukturuna, ailənin inkişafına təsir göstərir".