Media-icmal 17.09.19

Müəllimlik sənətinin rəqabətli peşəyə çevrilməsi, Azərbaycan universitetlərinin adlarının dünyanın ən yaxşıları sırasında olmaması, dövlət büdcəsinin neftdən asılılığı, avtomobil idxalının kəskin artması və s. məsələlər bugünki (17 sentyabr 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Rəqabətli peşəyə çevrilən müəllimlik

"Azərbaycan" qəzeti "Müəllim nüfuzunun yüksəldilməsi ən böyük uğurdur" sərlövhəli məqalədə müəllimlik sənətinin cəmiyyətdə mahiyyət kəsb etməsini dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, hər bir ölkənin inkişafında müəllimlərin xüsusi rolu var və təhsil islahatlarının aparıldığı ölkələrdə müəllim fəaliyyətinin stimullaşdırılması və peşəkarlığının inkişafına xüsusi diqqət yetirilir.

"Təsadüfi deyil ki, ölkə rəhbəri cənab İlham Əliyev tərəfindən təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyasında tədrisin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması üçün müəllim peşəsinin nüfuzunun artırılmasının zəruriliyi xüsusi vurğulanıb. 5 strateji istiqamətdən biri kimi "Təhsilalanların fərdi xüsusiyyətlərini nəzərə alan innovativ təlim metodları və texnologiyaları vasitəsilə təhsilin məzmununun səmərəli mənimsənilməsini təmin edən yüksək nüfuzlu təhsilverənin formalaşdırılması" müəyyənləşdirilib", deyə bu məsələnin dövlət səviyyəsində diqqət mərkəzində olduğunu bildirir.

Müəllifə görə, son illər təhsil sahəsində ən böyük uğurlar müəllim nüfuzunun yüksəldilməsi ilə bağlı olub, müəllimlərin peşəkarlıq səviyyəsinin artırılması, istedadlı insanların bu peşəyə cəlb edilməsi istiqamətində nailiyyətlər əldə edilib.

Yazıda vurğulanır ki, ötən tədris ilində ümumtəhsil məktəblərində müəllimlərin bilik və bacarıqlarının diaqnostik qiymətləndirilməsi uğurla başa çatdırılıb, ümumilikdə 150 mindən çox müəllimin həftəlik dərs yükü 1.5 dəfə, vəzifə maaşı 2 dəfə artırılıb.

Müəllif bildirir ki, bu il sentyabrın 1-dən orta hesabla müəlllimlərin maaşları 20 faiz artırılıb və beləliklə, orta aylıq əməkhaqqı 600 manata çatıb, bu dəyişiklikdən sonra aylıq əməkhaqqı 1000 manatdan çox olan müəllimlərin sayı təxminən 5000 nəfər təşkil edib.

Məqalə müəllifi deyir ki, ötən tədris ilində 10 minədək müəllim işə qəbul olunub, vakant yerlərin 100 faiz tutulması təmin edilib, uzun illər ərzində ixtisaslı kadrlara ehtiyacı yaranan ucqar kənd məktəblərinin kadr təminatı problemi, demək olar ki, həll edilib.

Müəllifin sözlərinə görə, ümumilikdə son 5 ildə məktəblərin müəllim tərkibi keyfiyyət baxımından yaxşılaşıb, 20 mindən çox gənc müəllim işə qəbul olunub.

Müəllif deyir ki, müəllimlik rəqabətli bir peşəyə çevrilib, belə ki, 2018-ci ildə 500-dən yuxarı bal toplayan abituriyentlər arasında müəllimlik ixtisasını seçənlərin sayı strategiyanın icrasına başlanılan ilin eyni göstəricisindən 2,3 dəfə çox olub və bu il 500-dən çox bal toplayan hər 4 nəfərdən biri və ya 25 faizi müəllimlik ixtisasını seçib.

Yox adları bu adlar sırasında...

"YeniSabah.az"da isə "Univesitetlər məmurlar tərəfindən idarə olunmamalıdır" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif dünyanın ən yaxşı universitetlərinin adları sırasında Azərbaycan ali məktəblərinin olmamasının səbəbləri barədə təhsil sahəsi üzrə ekspert Kamran Əsədovla söhbətləşir.

Müəllif deyir ki, bu yaxınlarda dünyanın ən yaxşı 500 universitetinin adı açıqlanıb, Türkiyədən 2 universitetin adı da siyahıda yer alır, amma burada Azərbaycanın heç bir universitetinin adı yoxdur.

Bu uğursuzluğun səbəbləri və gələcəkdə Azərbaycanın hansısa universitetinin adının bu siyahıya düşə bilməsilə bağlı təhsil eksperti K.Əsədov "Yeni Sabah"a deyib ki, dünya reytinqinə düşmək üçün pul vəsaitinə və fəaliyyətə ehtiyac var: "Siz o siyahıya baxıb görərsiniz ki, o siyahıda Qazaxıstanın Nazarbayev Universiteti də var, Rusiyanın universitetləri də var. Bilirsiniz, Türkiyə universitetləri 2001-ci ildən etibarən bir yola çıxdı. Onlar yaxşı mütəxəssis və ekspertləri, yerli və dünya təcrübəsindən başı çıxanları yüksək əmək haqqı ilə öz universitetlərinə cəlb etdilər. Onlar fəaliyyət planı müəyyənləşdirdilər ki, biz hansı addımlar atmalıyıq ki, 10 ildən sonra universitetlərimiz dünya reytinqində olsun".

Ekspert ali təhsil müəssisələrinin dünya reytinqinə çıxmasına təsir edən bir sıra amilləri də sadalayıb: "Birinci yerdə duran amil həmin ali təhsil müəssisəsində təhsil alanların sayıdır. Hazırda qardaş Türkiyədə təhsil alan xarici vətəndaşların sayı 200 minə çatır. Azərbaycanda isə bu rəqəm 3700-dür. İkincisi, tələbələr üçün yataqxana təminatıdır. Bu il Azərbaycanın 54 təhsil müəssisəsində 164 min tələbə təhsil alır. Amma yalnız bu sayın 1,2 faizini yerləşdirməyə yataqxana təminatı var. Azərbaycanda hazırda yataqxanaların sayı 7-dir. Amma Türkiyədə 260 universitet var. Yataqxana sayı 777-dir. Orada 1,5 milyon tələbə var, yataqxanalar isə 800 min nəfəri təmin edir. Azərbaycanda isə bu rəqəm 6 mindir.

Üçüncüsü, elmi-potensiallı elmi tədqiqatların yazılaraq tanınmasıdır. Təəssüf ki, bu, Azərbaycanda lokal xarakterlidir. Beynəlxalq arenada iştirakımız sıfıra bərabərdir. Alimlərimizin elmi əsərlərinə, elmi məqalələrinə istinad yoxdur.

Ən əsası isə, universitetlər məmurlar tərəfindən yox, menecerlər, təhsili bilənlər tərəfindən idarə olunmalıdır".

K.Əsədov hesab edir ki, Azərbaycanın çox gözəl potensialı var, bu potensial imkan verir ki, Azərbaycan universitetləri dünya reytinqində 3 ildən sonra yer alsın, hazırda isə Azərbaycan universitetləri heç ilk 3 minlikdə belə yer almır.

Ekspert deyir ki, burada ən vacib amil tələbələrin işlə təmin olunmasıdır, Azərbaycanın 164 min tələbəsi var, amma 4 il sonra onların yalnız 42%-i işlə təmin olunacaq, 58%-i isə işsiz qalacaq.

K.Əsədovun sözlərinə görə, Türkiyənin istənilən özəl universitetinin işlə təminatı 100%-dir, bunun üçün kariyera mərkəzləri işləyir, Azərbaycanda isə xüsusi təyinatlılar istisna olmaq şərtilə, ən yaxşı universitetin işlə təmin olunma faizi 21%-dir.

Sonda isə ekspert gələcəkdə adları dünyann ən yaxşı universitetləri sırasına düşə biləcəyini ehtimal etdiyi Azərbaycan universitetlərinin adlarını çəkir.

Hələ ki, davam edən neft asılılığı

"Modern.az"da isə "Neftdən asılılığı aradan qaldıra bilmirik" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif dünyanın ən böyük neft istehsalçılarından olan Səudiyyə Ərəbistanının iki neft emalı zavodundakı partlayışlar, bunun dünya neft bazarına təsiri, Azərbaycanın neft asılılığı barədə Milli Məclisin İqtisadiyyat, sənaye, sahibkarlıq komitəsinin üzvü, deputat Vahid Əhmədovla söhbətləşir.

Müəllif deyir ki, bu zavodarın partladılması nəticəsində nəql edilən xam neftin həcmi 5,7 milyon barel azalıb və bu da şirkətin hasilatının 50 faizinə bərabərdir, eyni zamanda, neft emalı zavodlarındakı yanğın qaz hasilatını da sutkada 2 milyard kub. fut həcmində azaldıb.

Müəllifin dediyinə görə, partlayışdan sonra dünya birjalarında neftin qiymətlərində 20 faizlik yüksəlmə müşahidə edilir.

Məqalə müəllifi həm də vurğulayır ki, bu ərəfədə Azərbaycan Maliyyə Nazirliyi 2020-ci il üçün dövlət nüdcəsində neftin 1 barrelini 55 dollardan götürüb.

Müəllifin sözlərinə görə, V.Əhmədov "modern.az"a açıqlamasında bildirib ki, neftin qiymətində müşahidə edilən 20 faizlik artım uzunmüddətli dövrü əhatə etməyəcək:

"Səudiyyə Ərəbistanında baş vermiş partlayışdan sonra qeydə alınan artım müvəqqətidir. Partlayışın nəticələri aradan qaldırıldıqdan sonra neftin qiymətində enmələr müşahidə olunacaq. Mən inanmıram ki, neftin qiyməti uzun müddət yüksək qalsın. Təmir-bərpa işləri həyata keçirildikdən sonra neft qiymətləri düşəcək. Amerika Birləşmiş Ştatlarının ehtiyat fondundan bazara neft çıxaracağı gözlənilir. Ona görə də indiki qiymətlər müvəqqəti xarakter daşıyır".

2020-ci il üçün Azərbaycan dövlət büdcəsində neftin qiymətinin 55 dollardan götürülməsinə gəlincə, V.Əhmədov bunu məqbul sayır.

"Hətta 50 dollar səviyyəsində götürülməsi daha məqsədəuyğundur. Çünki hadisələr səngiyəndən sonra neftin qiymətləri yenidən düşəcək. Ümumiyyətlə, bizim mövqeyimiz həmişə bundan ibarət olub ki, daha çox qeyri-neft sektoru inkişaf etdirilsin. Bu, bizim neftdən asılılığımızın da azalmasına gətirib çıxarar. Amma hələlik neftdən asılılığı aradan qaldıra bilmirik. Hazırda dövlət büdcəsinin 57-60 faizi neftdən asılıdır".

Dayanmaq bilməyən avtomobil idxalı - ikiqata yaxın

"Marja.az"da isə "Avtomobil idxalında sürət düşmür - ikiqata yaxın artım" sərlövhəli məqalə maraq doğurur.

Müəllif 2019-cu ilin yanvar- avqust ayları ərzində (8 ayda) Azərbaycana 26 min 695 ədəd nəqliyyat vasitəsinin idxal olunduğunu bildirir.

Yazı müəllifi Dövlət Gömrük Komitəsinin aylıq hesabatına istinadən deyir ki, bu, 2018-ci ilin yanvar-avqust dövrü ilə müqayisədə 1,9 dəfə çoxdur.

Müəllif vurğulayır ki, ötən ilin yanvar-avqust dövründə ölkəyə 14 min 34 ədəd nəqliyyat vasitəsi idxal olunmuşdu.

Daha sonra müəllif bu il avtomobil idxalı ilə bağlı rəqəmləri aylar üzrə təqdim edir: "2019-cu ilin yanvarında 2 min 512 ədəd, fevralında 2 min 657 ədəd, martında 2 min 809 ədəd, aprelində 3 min 717 ədəd, mayında 3 min 890 ədəd, iyununda 3 min 155 ədəd, iyulunda 4 min 234 ədəd, avqustunda isə 3 min 721 ədəd nəqliyyat vasitəsi idxal edilib".

Müəllif vurğulayır ki, 2019-cu ilin yanvar-avqust aylarında Azərbaycana 24 min 88 ədəd minik avtomobili, 246 ədəd avtobus, 2 min 262 ədəd yük avtomobili və 99 ədəd xüsusi təyinatlı vasitə idxal olunub.

Məqalə müəllifi müqayisə aparıla bilməsi üçün deyir ki, 2018-ci ilin yanvar-avqust dövründə 12 min 525 ədəd minik avtomobili, 100 ədəd avtobus, 1 332 ədəd yük avtomobili və 77 ədəd xüsusi təyinatlı vasitə idxal olunmuşdu.