Media-icmal 19.05.18

Ölkədə turizmin inkişafı, bank sisteminin durumu, lotereya və totalizator oyunlarından əldə olunan gəlirlər bugünki (19 may 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Turizm industriyasına qədər inkişaf

"Azərbaycan" qəzeti "2 milyon 692 min turist" sərlövhəli məqalədə ölkənin turizm sahəsində qazandığı uğurları dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, artıq turizm bütün dünyada ən gəlirli sahələrdən, sürətlə inkişaf edən sektorlardan biridir, elə Azərbaycanda da ÜDM-də turizmin çəkisi artmaqdadır: "Təkcə 2017-ci ildə ölkəmizə 2 milyon 691 min 998 nəfər turist gəlib. Bu, 2016-cı ildən 20 faiz çoxdur. Ötən il turizm sahəsinə qoyulan investisiyaların həcmi 91 milyon manat olub və il ərzində ölkəmizə gələn xarici qonaqların bank xərcləri əməliyyatları 1 milyard manatdan çox olub. Bu da 2016-cı illə müqayisədə 70 faiz artım deməkdir".

Müəllif 2018-ci ildə yanvar və fevral ayı ərzində xarici vətəndaşların bank xərclərinin 190 milyon manatı ötdüyünü bildirir.

Müəllif deyir ki, son illərdə ölkədə keçirilən beynəlxalq miqyaslı bir sıra idman və humanitar tədbirlərin turizm potensialının təbliğinə əhəmiyyətli şərait yaradıb.

Yazı müəllifi ölkədə turizmin inkişafına səbəb kimi ilk növbədə Azərbaycanda hökm sürən sabitliyi, əmin-amanlığı, ictimai-siyasi asayişi göstərir. "Cənab Prezidentin bu sahədə imzaladığı sərəncamlar, qəbul olunmuş dövlət proqramları turizmin inkişafına güclü stimul verməkdədir və həyata keçirilən məqsədyönlü tədbirlər nəticəsində bu gün ölkəmizdə turizmin geniş infrastrukturu yaradılıb", deyə müəllif bu sahəyə dövlət miqyasında əhəmiyyət verildiyini nəzərə çatdırır.

Məqalə müəllifi statistik göstəricilərə əsasən deyir ki, təkcə 2016-cı ildən Bakıda keçirilən dünya səviyyəli "Formula-1" yarışlarından sonra hər yarış öncəsi Azərbaycana gələn turistlərin sayı 30-40 min artıb.

Müəllif vurğulayır ki, Bakıda keçirilən ilk "Formula-1" Avropa Qran-prisini izləmək üçün Azərbaycana 30 min tamaşaçı gəlmişdisə, 2017-ci ildə bu göstərici 72 minə yaxın olmuşdur.

Müəllif deyir ki, ölkəyə turist axını barədə bu günlərdə Bakıda "Dinamo" hotelinin açılış mərasimində çıxış edən Prezident İlham Əliyev də danışıb: "Turistlərin sayı 2016-cı ildə 22 faiz, 2017-ci ildə isə 20 faiz artıb. Bu ilin dörd ayında isə Azərbaycana gələn turistlərin sayı 13 faiz artıb. İndi "ASAN Viza" rejimindən istifadə edərək 90-dan çox ölkədən turistlər gələ bilərlər".

Müəllif deyir ki, dövlət başçısı turizm üzrə Dövlət Agentliyi yaradıldığını, bu qurumun ölkədə müasir turizm sənayesi yaradılmasına təkan verəcəyini, ölkənin hər tərəfində turizmlə bağlı infrastrukturun genişləndirilməsi istiqamətində layihələr icra edildiyini bildirib.

Bir dəfə palçığa batan

"Exo" qəzetində "Azərbaycan bankları kapitallaşma üçün vergi güzəştləri xahiş edirlər" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ölkədə bank sisteminin durumunu ekspert Əkrəm Həsənovla müzakirə edir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycanın bank sisteminin vəziyyətinin ağır olması sirr deyil, 2015-ci ildə iki devalvasiya ilə üzləşən bəzi banklar bağlandı, indi fəaliyyət göstərən maliyyə müəssisələri isə yığılmış problemlərlə mübarizə aparırlar.

Müəllif vurğulayır ki, bankların məcmu kapital həcmi güclü şəkildə zəifləyib və bu proses hələ də davam edir: "Bir neçə il ərzində Azərbaycanın bank sektoru çoxmiyonlu ziyanlara məruz qaldı, bu müddət ərində banklar hökumətdən 3 il müddətinə əlavə dəyər vergisindən azad olunmağı xahiş etsələr də, hökumət hələ ki, buna qarşılıq vermir".

Ekspert Ə.Həsənov isə hökuməti banklara vergi güzəştlərinə getməməkdə haqlı sayır: "Bilirik ki, Azərbaycan banklarının əksəriyyətinin kapital problemi var. Bununla belə, hökumət belə güzəştlərə getməməlidir, belə vergi güzəştləri etdikdə dövlət milyon manatlar itirir. Nəzərə alsaq ki, Azərbaycan iqtisadiyyatındakı durum heç də əlverişli deyil, belə itkilərə getmək kifayət qədər risklidir. Problem hətta heç bunda da deyil". Ə.Həsənov deyir ki, dövlətin banklara etimadı tamamilə itib, 10 il öncə hökumət vergi güzəşti elan etdi, bu, heç də yaxşı olan bir nəticə ilə tamamlanmadı.

Ekspert deyir ki, 2009-cu il yanvarın 1-dən 2011-ci ilin sonuna kimi ölkədə fəaliyyət göstərən bütün banklar, sığorta şirkətləri verginin kapitalı artırmaq hissəsindən azad olundular.

Ə.Həsənov deyir ki, "vergi tətilləri"nin 2011-ci ilin sonuna kimi davam etməsinin səbəbləri var: "Bu, həmin vaxtlar idi ki, banklar təkcə gəlir vergisinə görə yox, hətta 10% təşkil edən dividentlərə görə də vergiləri ödəməkdən imtina edirdilər.

Ekspert deyir ki, ən maraqlısı bu idi ki, dövlət bankları verginin kapitallaşma hissəsilə bağlı vergidən azad etsə də, maliyyə müəssisələri dividentlə bağlı gəlir vergisini ödəməkdən də imtina etdilər və Konstitusiya Məhkməsi isə bunu qanuniləşdirdi.

Ə.Həsənov deyir ki, bu qərar qanunsuz idi, dövlət həm gəlir vergisində, həm də divident vergisində iki qat itirmişdi, Konstitusiya məhkəməsi isə sui-istifadə meydanı "yaratmışdı": "Belə olan halda sual yaranır ki, dövlət bankların dürüstlüyünə etibar edə bilərmi? Düşünürəm ki, yox. Hökumət onları vergidən azad etdi, onlar kapitallarını artırdılar, bundan sui-istifadə etdilər. Bundan əlavə, dövlət xətti olan kapitallaşma məqsədinə nail olunmur, odur ki, hökumət güzəştlərə getməyəcək və tamamilə düz edəcək", Ə.Həsənov belə deyir.

Dövlət lotereya və "topaz"dan nə qazanır?

"Novoye Vremya" qəzetində isə "Dövlət büdcəsində "çılğın oyunlar"ın yeri nədir?" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif lotereya və totalizator kimi oyunlardan əldə edilən gəlirlərin hara xərclənməsi kimi bir mövzunun müzakirəsini gündəmə gətirir.

Yazı müəllifi deyir ki, bu oyunlar hər zaman gəlirli olub, Azərbaycanda isə bu istiqamətdə ancaq "Azərlotereya" ASC və "Azerinteltek" QSC fəaliyyət göstərir.

Müəllif vurğulayır ki, bu sahənin spesifikliyi daha çox şəffaflıq tələb edir və bu mənada "Azərlotereya"da bu prinsiplərə riayət edildiyini, "Azerinteltek"lə bağlı bunu deməyin çətin olduğunu bildirir: "Burada çətinlik odur ki, "Azerinteltek" şirkətinin səhmlərinin 51%-i Türkcell (28%) və "İntralot Group" (22,95) şirkətləri arasında bölünüb, bu təşkilatın ancaq gəlirləri barədə məlumatlara malikik".

"Azərlotereya" barədə danışan müəllif deyir ki, 2017-ci ilin hesabatına görə, şirkət 26,2 milyon manat (-24) məbləğində olan 24 milyon bilet satıb (2016-cı il ilə müqayisədə 18% az), 723,7 min manat (-32%) əlavə maliyyə gəlirləri olub.

Müəllif vurğulayır ki, 2017-ci il ilə müqayisədə gəlirlərin 2 dəfə çox olmasına baxmayaraq, 2016-cı ildə büdcəyə cəmi 500 min manat pul köçürülüb.

Yazı müəllifi deyir ki, "Topaz" brendilə çıxış edən "Azinteltek" ölkədə totalizator oyunlarının yeganə operatorudur: "Bu səhmdar cəmiyyətin qapalı olması üzündən biz ancaq onun xarici səhmdarlarını tanıyırıq. Azərbaycan dövləti tərəfindən bu operatorun işində Gənclər və İdman Nazrirliyinin balansında olan "Azəridmanservis" iştirak edir ki, burada payı 4,2%-dir".

Müəllifin deməsinə görə, totalizatorların 100%-lik dövriyyəsinin 69%-i mükafatlandırma fonduna xərclənir, 15% 650 nəfərlik agentlərə çatır, 6% dövlət vergilərinə gedir, 10% gəlir olaraq şirkətə qalır.

Müəllif deyir ki, şirkətin xərcləri barədə dəqiq məlumatlar yoxdur, yalnız dividentlər verilməsi haqda informasiya verilir, amma bu da məlumdur ki, heç də bütün gəlir mükafat olaraq verilməyib: "Bütün dividentlər 2014-cü ildə 8396 min manat, 2015-ci ildə 9398 min manat, 2016-cı ildə 8571 min manat, 2017-ci ildə 9848 min manat olub".

Məqalə müəllifinin deməsinə görə, 2017-ci ildə büdcə və lotereyalar oyunlarından ödəmələr 36,4 milyon manat olub.

Müəllif deyir ki, bu sahədə sahibkarlarla yanaşı, muzdlu işçilər də var və hazırda 181 nəfərdirlər, orta aylıq maaş 1888,5 manat təkil edir.

Amma elə yazı müəllifi "Topaz"ın məlumatlarına görə, bu bazarın 70-80%-nin qeyri-leqal olduğunu deyir, buna görə də buradan kifayət qədər maliyyə vəsaitinin vergidən yan keçdiyini bildirir.

Müəllifə görə, belə olmadığı halda, bu sahə qeyri-neft sahəsinin növbəti inkişaf göstəricisi ola bilər.