Media-icmal

Qarabağ problemi müstəvisində rəsmi Bakının diplomatik uğurları, ölkənin bank və qeyri-neft sektorundakı durum bugünkü (15 iyul, 2017-ci il) mediadan seçmələrdir.

Qarabağ müstəvisi: ya danışıqlar, ya müharibə

"Azərbaycan" qəzeti "İlham Əliyev yeni diplomatik qələbələrə imza atır"

(http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=126242) sərlövhəli məqalədə Qarabağ problemilə bağlı diplomatik müstəvidəki uğurları dəyərləndirir.

Müəllif vurğulayır ki, Dağlıq Qarabağ beynəlxalq aləm üçün öz müstəqillik obrazını yaratmaq istəyir, amma rəsmi Bakının fəaliyyəti nəticəsində bütün bu səylər dünya birliyində dəstək ala bilmir.

Müəllif deyir ki, belə nəticəsiz səylərdən biri bu il fevralın 20-də Dağlıq Qarabağda keçirilən "referendum"dur və məqalədə bu akta dövlət başçısı İlham Əliyevin münasibəti də ifadə edilir: "Dağlıq Qarabağda növbəti qondarma, qanunsuz, dırnaqarası referendum keçirilmişdir. Bu "referendum"un keçirilməsi əslində onların böyük səhvidir, daha doğrusu, axmaqlığıdır. Onların bir qədər ağlı olsaydı, heç vaxt buna getməzdilər. Çünki bəri başdan bəlli idi ki, dünya birliyi bu qondarma tədbiri tanımayacaq".

Yazı müəllifi nəticə olaraq beynəlxalq qurumların, dünya birliyinin aparıcı dövlətlərinin bu "referendum"u tanımadığını bildirir.

Məqalədə Qarabağ münaqişəsinin tənzimlənməsində vasitəçi olan ATƏT-in Minsk Qrupunun "referendum"a münasibətinə xüsusi yer verilir: "Həmin bəyanatda açıq şəkildə qeyd olundu ki, sözügedən "referendum" Dağlıq Qarabağın hüquqi statusunu müəyyən edə bilməz. Bu, o deməkdir ki, Minsk Qrupu Ermənistan və Dağlıq Qarabağ ermənilərinin təkbaşına Dağlıq Qarabağın statusunu müəyyən edə bilməyəcəklərini bir daha diqqət mərkəzinə çatdırmış oldu".

Müəllifə görə, "referendum"a dünyanın bu mövqeyi, eyni zamanda problemin həllilə bağlı Ermənistanın danışıqlar masasına qaytarılması rəsmi Bakının uğuru, Ermənistanın uğursuzluğudur və qəzet bu danışıqlardan gözlənilən nəticəni də təqdim edir: "Danışıqlar nəticəsində torpaqlarımız işğaldan azad edilməlidir, Azərbaycanın ərazi bütövlüyü bərpa olunmalıdır. Bizim mövqeyimiz bundan ibarətdir. Bundan kənarda heç bir həll yolu mümkün deyil".

Yazı müəllifi deyir ki, rəsmi Bakının təzyiqləri önündə Minsk Qrupunun həmsədrləri də Ermənistandan real nəticəsi olan danışıqlara başlamağı tələb edir: "Beləliklə, Azərbaycanın diplomatik gedişləri fonunda Ermənistan çıxılmaz vəziyyətə düşməkdədir. İndi danışıqlar prosesində düşmən konstruktiv mövqe nümayiş etdirməsə onda yeni Qarabağ savaşı da qaçılmaz olacaq".

Ay, kim ölə, kim qala...

"Exo" qəzeti "Milyard manatlar belə Azərbaycanın bank sektorunu xilas edə bilməz" (http://ru.echo.az/?p=60895) sərlövhəli məqalədə ölkənin bank sisteminin mövcud durumun ekspert Natiq Cəfərli ilə araşdırır.

"Azərbaycnın bank sektorunu heç kəs xilas etmək istəmir, nə beynəlxalq maliyyə qurumları, nə də Azərbaycan hökuməti özü. Amma bu uzun müddət davam edə bilməz, belə ki, milli iqtisadiyyat "yerində sayır" və hökumət "xilas kəməri"ni atmalı olacaq. Bank sektoruna birbaşa hökumətdən maliyyə dəstəyi olmayıb. Burada Azərbaycan Beynəlxalq Bankı istisnadır, hökumət bu bankın xarici öhdəliklərini öz üzərinə götürməyə razılaşıb". Ekspert bununla ölkənin bank sisteminin hazırkı mənzərəsini qəzetə şərh edir.

N.Cəfərliyə görə, bank sektorundakı duruma belə yanaşma mövcuddur ki, "batan"ın xilas olması öz problemidir, "su üzündə" öz problemlərini həll etməyi bacaranlar qalacaq" və bu ilin sonuna kimi bu yanaşma daxilində bəzi banklar ya Azərbaycan bazarını tərk edəcəklər, ya da digər maliyyə qurumları ilə birləşəcəklər.

Ekspert hökumətin kommersiya banklarına dəstək verməməsinin iki səbəbini də izah edib və deyib ki, bu, ya bank sektorunun sağlamlaşdırılması üçün büdcədə pulun olmaması, ya da dövlətin bazarda ancaq güclü oyunçuları saxlamaq istəməsilə bağlıdır: "Mümkündür ki, gələn ilin dövlət büdcəsində "yaşamağı" bacarmış bankların sağlamlaşdırılması üçün maliyyə vəsatiləri nəzərdə tutulsun, amma indiki halda hökumətdən dəstək gözləməyinə dəyməz".

Beynəlxalq bankın taleyini xatırladan N.Cəfərli deyir ki, bu bank güclü kredit portfelinə, dövlət dəstəyinə malik idi və əgər belə bir bank "yaşamağı" bacarmadısa hökumət müdaxiləsi olmadığı halda, qalan kredit təşklilatlarının taleyinin artıq həll olunduğunu söyləmək olar.

Ekspertə görə, problemin mürəkkəbliyi təkcə hökumətin dəstək verməməsində deyil, həm də beynəlxalq maliyyə institutlarının sağlamlaşdırma üçün vəsait ayırmağa hazır olmamasındadır, belə ki, Azərbaycan banklarının reytinqləri əhəmiyyətli dərəcədə aşağı düşüb.

N.Cəfərli vurğulayır ki, problemli kreditlərin payı son vaxtlar kəskin artıb, bütün kredit portfelinin 40-45%-nə bərabər olub, bu isə kritik və idarə olunmaz durum deməkdir.

Ekspert hesab edir ki, hətta problemli kreditlərin həlli də çıxış yolu deyil, çünki bankların sağlamlaşdırılmasına iri məbləğlər tələb edilir, banklar ölkə iqtisadiyyatını hərəkətə gətirə bilmək üçün əhaliyə, biznes qurumlarına kredit verə bilmirlər, buna isə uzun müddət, çoxlu vəsait lazımdır. ÜDM-in kiçilməsi, iqtisadiyyatın yerində sayması bank sektorunun milli iqtisadiyyatı canlandıra bilmək gücündə olmamasını göstərir.

Qeyri-neft sektorunun problemləri

"Novoye Vremya" qəzetində isə diqqəti "Qeyri-neft ixracı neft ixracını nə zaman üstələyəcək?" sərlövhəli məqalə çəkir( http://www.novoye-vremya.com/w98590/.../#.WWj6TIiLTIU)

Müəllif ölkənin xarici ticarət dövriyyəsində qeyri-neft sektorunun ixrac durumunu müzakirə edir, bəzi statistik göstəriciləri xatırlatmaqla bu sahədə müəyyən irəliləyiş olsa da vəziyyətin köklü şəkildə dəyişdiyini söyləməyin hələ çox tez olduğunu deyir: "Eyni zamanda xarici ticarət dövriyyəsi göstərir ki, Azərbaycan yenə də əsasən neft-qaz ixracatçısı kimi qalır, ixracın 83%-i neft-qaza bağlıdır. Qalan heç bir ixrac məhsullarının neft və qazla ayaqlaşması mümkün görünmür".

Bundan irəli gələrək müəllif durumun dəyişməsi barədə düşüncələrini təqdim edir və deyir ki, burada məsələ təkcə aqroparkların, sənaye parklarının yaradılması ilə yekunlaşa bilməz.

Yazı müəllifi hesab edir ki, rəqabət qabiliyyətli məhsul istehsalı üçün kiçik və orta biznes gücləndirilməlidir, amma bu sahədə durum heç də ürəkaçan deyil.

Müəllif Beynəlxalq Ticarət Mərkəzi (BTM) təmsilçisinə istinadən deyir ki, hazırda Azərbaycanda fəaliyyət göstərən şirkətlərin 80%-i kiçik və orta biznes müəssisələridir, amma onlar ÜDM-in yalnız 3%-ni formalaşdırır və ancaq 10%-i ixracla məşğul olur.

Məqalədə vurğulanır ki, Azərbaycan istehsalçıları bir tərəfdən, ölkədə istehsal edilən xammalın keyfiyyəti, digər tərəfdən, idxal komponentlərindən aslılıq kimi ciddi məsələ ilə üz-üzədirlər.

Bu mənada müəllif toxuculuq sahəsində əsas problem kimi xammalın 70%-nin idxaldan asılı olmasını göstərir və deyir ki, idxal olunan xammala görə gömrük ödənişləri nəticə etibarilə yerli məhsulun ölkəyə daxil olan məhsullarla rəqabət aparmasını çox çətinləşdirir və belə durum təkcə toxuculuq sənayesində deyil.

Bu müzakirələrdən sonra müəllif belə qənaətə gəlir ki, qeyri-neft sektorunda yaranan indiki durum "neft bumu" dövründə ixrac imkanları baxımından neft-qaz sektoruna əvəz, ölkənin daxili tələbatını ödəyəcək layiqli alternativin yaradılması üçün az iş görülməsinin nəticəsidir.

"Bu siyasətin "bəhrə"sini biz indi görürük, təəssüf ki, yerli mal və məhsullar təkcə az deyil, həm də çox zaman idxal analoqları ilə rəqabət apara bilmir. Qeyri-neft sektorunda istehsalın, ixracın artmasına baxmayaraq, bu sahədə həllinə illər tələb edilən çoxsaylı ciddi problemlər mövcuddur", məqalədə deyilir.