Media-icmal 20.04.2017

Ələt Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanının perspektivi, yarımçıq qalmış hündürmərtəbələr, ölkədəki qiymət bahalığı və Milli Şuranın 8 aprel aksiyasında iştirak edənlərə qarşı təqiblərin başlaması bugünkü medianın aparıcı mövzusudur.  

Xəzərin ən böyük dəniz limanı

“Azərbaycan” qəzeti “Xəzərdə ən böyük beynəlxalq ticarət limanı Ələtdədir

(http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=120255) sərlövhəli məqalədə hlə tikilməkdə olan dəniz limanın yükdaşıma imkanlarını dəyərləndirir.

Müəllif Azərbaycanın Xəzər sahilində yerləşdiyindən burada dəniz nəqliyyatından istifadə etmək imkanı olduğunu, tikliməkdə olan Ələt Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanın da bu məqsədə xidmət etdiyini bildirir.  

Bu limanın Xəzərdə ən böyük ticarət limanı olduğunu deyən müəllif tam istifadəyə verildikdən sonra il ərzində milyon tonlarla yükün Şərqdən Qərbə və Şimaldan Cənuba daşınmasına imkan olacağını vurğulayır.

Məqalədə Ələt Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanının əhəmiyyəti barədə prezident İlham Əliyevdən də sitat gətirilir: “Bu limanın yükdaşıma qabiliyyəti 25 milyon ton yük və 1 milyon konteyner olacaq. Yəni, Ələt Ticarət Limanı Xəzər dənizində ən böyük limandır. Biz bu limanın tikintisi ilə eyni zamanda Xəzər dənizində əməkdaşlığı daha da genişləndirəcəyik”.

Yazı müəllifi Nazirlər Kabinetinin 2017-ci ilin birinci rübünün sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran məsələlərə həsr olunan iclasında da bu sahədəki imkanları barədə danışıldığını deyir.

Müəllif bu sırada “Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi”nin fəaliyyəti, qurumun imkanlarını  nəzərə çatdırır: “Yükdaşımada da dinamik artım müşahidə olunur.

Belə ki, 2015-ci illə müqayisədə 2016-cı ildə QSC tərəfindən daşınan vaqonların miqdarında 18 faiz, avtotexnikanın sayında ümumilikdə 2,2 dəfə artım qeydə alınıb. Cari ilin birinci rübündə də artım tendensiyası davam edir. Ötən ilin analoji dövrü ilə müqayisədə tankerlərlə 70, quru yük gəmiləri ilə 8 faizdən çox yük daşınıb. Eyni zamanda daşınan vaqonların miqdarında 35, avtotexnikanın sayında 44 faiz artım olub”.

Müəllif qeyd edir ki, hazırda Xəzəryanı ölkələr arasında tranzit yüklərin daşınmasında kəskin rəqabət gedir, yükdaşımalar iqtisadi cəhətdən böyük səmərə verdiyi üçün bu sahədə liderliyi hansı ölkə ələ alsa axıra kimi də həmin ölkəyə yük göndərən və yük alan şirkətlər üstünlük verəcək.

Müəllif bu gün Ələt limanının ölkə iqtisadiyyatına xidmət etdiyini, qeyri-neft sektorunda ölkənin ən böyük layihələrindən biri olduğunu bildirir.

Yarımçıq binalar, evsiz vətəndaşlar 

“Exo” qəzetində “Azərbaycanda binaların tikintisi onlayn izlənsinmi?” sərlövhəli məqalədə (http://ru.echo.az/?p=58668) paytaxtda yarımçıq bina tikintilərinin səbəbləri ekspertlərlə araşdırılır.

Müəllif bu yarımçıq binaları 2000-ci illərin əvvəllərində Bakını bürümüş “tikinti bumu”nun geridə qalmasının göstəricisi və maliyyə böhranının nəticəsi adlandırır.

Bu sahədə mövcud durumu qəzetə anladan daşınmaz əmlak məsələləri üzrə ekspert Rəşad Əliyev də bu qənaətdədir ki, Bakıda yarımçıq qalan hündürmərtəbəli binalar çoxdur: “Belə də olur ki, təməl qoyulur, tikinti sahibləri tikintini iki ildən də tez başa vuracaqlarını vəd edir, reallıqda isə müddət deyiləndən iki dəfə də çox olur. Səbəblər isə müxtəlifdir, hüquqi xarakterli, keyfiyyətin normalara cavab verməməsi, sənədlərdəki problemlər, tikinti sahibinin maliyyə problemləri və s. ola bilir”.

Ekspert deyir ki, belə hallar da olub ki, tikinti şirkəti vətəndaşlardan pulu yığıb, amma mənzil ala bilməyiblər.

R.Əliyev hesab edir ki, tikinti 4-6 il müddətinə “donmuş” durumda qalıbsa bu, artıq bunu davam etdirməyə maliyyə vəsatinin olmamasının göstəricisi sayılır və bunun obyektiv və ya subyektiv səbəbləri ola bilər.

Ekspert xatırladır ki, vətəndaşlardan toplanan vəsaitlərin şikrət tərəfindən dağıdılması halları da olub, vətəndaş nə ev ala bilib, nə pulunu qaytarıblar, dövlət qurumları da məsələyə müdaxilə eməyib və faktiki vətəndaş dələduzluğun qubanı olub.

Ekspert Nəriman Ağayev isə deyir ki, hər tikilən 100 hündürmərtəbəlidən 3-ü “uzunmüddətli” olur və səbəbini belə izah edir: “İqtisadi böhran, maliyyə problemləri özünü tikinti sahəsində də göstərir. Vətəndaşlar tikintisi davam edən binada mənzil almaq üçün tikinti sahiblərinə pul ödəyirlər, tikinti qeyri-müəyyən müddətə uzanır, bu zaman hətta vətəndaş pulunu belə geri ala bilmir”.

N.Ağayev deyir ki, hazırda Bakıda tikintisi başa çatmayan 20 belə yarımçıq hündürmərtəbli bina var.

Ekspert hesab edir ki, belə məsələlər Nazrilər Kabineti səviyyəsində həll olunmalıdır, çünki yarımçıq bina mənzil almaq istəyən vətəndaşlara münasibətdə tikinti şirkətinin öhdəliyini yerinə yetirməməsi deməkdir.

N.Ağayev deyir ki, bu istiqamətdə bina tikintisini aparan şirkətlərlə bağlı informasiyanı əks edən elektron portalın yaradılması vacibdir. 

Bahalaşan qiymətlər və artmayan gəlirlər

“Novoye Vremya qəzetində isə “”Qiymət artımı məmurları nə zaman “narahat” edəcək?” (http://www.novoye-vremya.com/w88985/.../#.WPencYiLTIU) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif hər gün mağazalarda qiymət artımının baş verdiyini və bu bahalanmanın rəsmi statistik rəqəmlərdə də əksini tapdığını bildirir: “Bu ilin fevral ayı ilə müqayisədə mart ayında istehlak malları və xidmət tarifləri 1,6%, ərzaq məhsulları 3,1%, qeyri-ərzaq və pullu xidmətlər 0,6% bahalaşıb”.

Məqalədə vurğulanır ki, 2016-cı ilin analoji dövrü ilə müqayisədə isə bu istehlak malları və xidmət tariflərinin 13,2%, ərzaq məhsullarının 17%, qeyri-ərzaq məhsullarının 12,6% bahalanması deməkdir.

Müəllif daha sonra ayrı-ayrı ərzaq mallarının bahalanması ilə bağlı statistik rəqəmlər səsləndirir və bu sahədə vəziyyəti belə dəyərləndirir: “Əhalinin xərclərinin əsas hissəsini təşkil edən ərzaq mallarının bahalanması ən anlaşılmaz və  müəyyən mənada qorxulu hadisədir. Bu o deməkdir ki, əhalinin aztəminatlı hissəsi “kəmərləri” bir az da sıxmalıdır”.

Yazı müəllifi xatırladır ki, iki aydan artıq manatın məzənnəsində sabitlik olsa da bu, qiymətlərə əks istiqamətdə təsir edir, yəni, qiymətlər nəinki sabitləşmir, əksinə daha da artır: “Bunu Azərbaycan iqtisadiyyatının paradosku saymaq olarmı? Mümkündür, çünki qiymətlər bahalaşdıqda bunu manatın məzənnəsinin enməsilə izah edirdilər, amma indi görürük ki, məsələ bunda deyil”.

Müəllif istisna etmir ki, qiymətlərin bahalaşmasına həm də keçən il qazın və elektrik enerjisinin  tarifinin artması da təsir göstərir.

Məqalədə qiymət artımına daha bir səbəb kimi ölkə iqtisadiyyatında hələ də hökm sürən inhisar göstərilir ki, bazarda yüksək bahalaşmanı da əsasən inhisarın yaratdığı vurğulanır: “Kimsə qiymət artımından, iqtisadi böhranın    “gözəllik”lərindən əziyyət çəkir, inhisar isə  bununla daha da varlanır”.

Müəllif deyir ki, əhalinin əksər hissəsinin artmayan gəlirləri fonunda qiymətlərin bahalaşması istehlak bazarında aktivliyi aşağı salır, insanlar, sadəcə, az almağa başlayırlar.

Müəllifə görə, ticarətçilər  öz itkilərini kompensasiya etmək üçün malların qiymətlərini təkrar-təkrar qaldırırlar və burada dövlət qurumlarının fəaliyyətsiz qalmaları təkcə təəccüblü deyil.

Aksiyada iştiraka görə təqiblər?

“Müsavat.com” saytında “Milli Şuranın mitinqlərində iştirak edənlərə qarşı təqib və təzyiqlərə start verildi-sensasion məlumat” sərlövhəli məqalədə

(http://musavat.com/news/milli-suranin-mitinqlerinde-istirak-edenlere-qarsi-teqib-ve-tezyiqlere-start-verildi-sensasion-melumat_431759.html) qurumun bu il aprelin 8-də keçirdiyi aksiyaya qatılanlara qarşı təqiblərin başlandığı bildirilir. 

Müəllif deyir ki, Milli Şuranın 8 aprel mitinqində iştirak edənlərin foto və video görüntüləri əsasında ən kəskin addımlardan ibarət bir cəza paketi hazırlanır:

“Musavat.com-un məlumatlı qaynaqlardan əldə etdiyi bilgiyə görə, Milli Şuranın 8 aprel tarixli mitinqlərində iştirak edənlərə qarşı təqib və təzyiq prosesinə start verilib. Belə ki, mitinqdə iştirak edən kontingent polis və xüsusi xidmət orqanları tərəfindən video və foto görüntülərə alınıb”.

Müəllif məlumatlı mənbələrə istinad edərək deyir ki, hazırda həmin video-foto görüntülər əsasında xüsusi yaradılmış qrup tərəfindən gərgin iş aparılır, iştirakçıların şəxsiyyəti bir-bir müəyyənləşdirilir və onların hər birinə uyğun olan cəza tədbirləri düzənlənir: “Müəllifin bildirdiyinə görə, burada tələbələrin universitetlərdən qovulması, kiçik biznes adamlarının əllərindən bizneslərinin alınması, büdcə təşkilatlarında çalışanların işdən çıxarılmasına qədər, ən kəskin addımlardan ibarət  cəza paketi hazırlanır”.

Müəllif məlumatlı mənbəyə istinadən bildirir ki, proses aktiv şəkildə gedir və qısa zaman zərfində nəticələr ictimaiyyətə də bəlli olacaq.

Müəllif deyir ki, bunun hansı məqsədlə edilməsi barədə musavat.com-a xüsusi açıqlama verilməyib, amma ehtimal edilir ki, məqsəd onsuz da az sayda olan müxalifət fəallarının və onlara qoşulan narazı elektorat təmsilçilərinin gözlərini qorxutmaqdır.

Müəllifə görə, burada həm də bu qorxutmaq yolu ilə müxalifətin ictimai dəstəyi, etiraz aksiyaları ilə mövcudluğunu bildirmək imkanlarının sıfırlanması da ortadadır.