Media-icmal 21.06.17

"Strateji Yol Xəritələrinin kiçik və orta sahibkarlığın inkişafında rolu, qanun layihələrinin müzakirəsində maraqlı tərəflərin iştirakının təmin olunmaması, ipoteka kreditlərinin ödənişində problemlər, istehsalın azalması səbəbləri bugünki (21 iyun 2017-ci il) medianın apaırıcı mövzularındandır...

Kiçik və orta sahibkarlığın yol xəritəsi

"Azərbaycan" qəzeti "Strateji Yol Xəritəsi kiçik və orta sahibkarların dünya bazarına çıxmasına xidmət edir" sərlövhəli məqalədə (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=124643) bu yol xəritələrinin sahibkarlığın bu formatının inkişafında rolu dəyərləndirilir.

Müəllif deyir ki, bu xəritələr sosial rifahın yüksəlməsində, investisiya cəlbində, azad rəqabət mühiti yaradılmasında, bazarlara çıxışlar əldə olunmasında mühüm rol oynayır, yaxın, orta və uzun müddətli dövrləri əhatə edir.

Sənəddə ölkə iqtisadiyyatının 11 istiqamətdə inkişafı nəzərdə tutulur və onlardan biri də kiçik və orta sahibkarlığın (KOS) inkişafına dəstək verilməsidir.

"Məqsəd orta sahibkarlığın iqtisadi fəallığını artırmaq, özəl təşəbbüslərə dəstək olmaq, sağlam rəqabət mühiti formalaşdırmaq və dövlət əmlakının özəlləşdirilməsini sürətləndirməkdir".

Müəllif vurğulayır ki, iqtisadi islahatlar və iqtisadiyyatın qeyri-neft sektorunda fəaliyyət göstərən sahibkarlıq subyektlərinin dəstəklənməsi sayəsində bu sahədə artıq ciddi irəliləyişlər əldə edilib.

Məqalə müəllifi qeyd edir ki, sahibkarlıq sahəsində yoxlamaların iki il müddətinə dayandırılması, yoxlamaların vahid reyestrinin tutulması KOS-un fəaliyyətinə müsbət təsir göstərib.
Müəllif deyir ki, sahibkarlıq fəaliyyətinə qanunsuz müdaxilələrin və süni maneələrin aradan qaldırılması bundan sonra da davam edəcək.

Yazı müəllifi deyir ki,bazarda tələb-təklif qiymətlərin öz-özünü tənzimləməsi kimi çıxış edir və rəqabət mühitinin mövcud olmasının əsas əlamətlərindən biri iştirakçıların sayının qeyri-məhdudluğu, onların bazara sərbəst daxil ola bilmələri və bazardan sərbəst çıxa bilmələrinə imkanların yaradılmasıdır: "Beləliklə, hər bir şəxs üçün istədiyi vaxt sahibkarlıqla məşğul olmağa və ya onu dayandırmağa imkan yaradılır. Həmçinin, iqtisadiyyatda durğunluğun aradan qaldırılması və iqtisadi inkişafın sürətləndirilməsi üçün bank sektorunun vasitəçiliyi ilə maliyyə mənbələrinə çıxış təmin edilir".

Müəllif hazırda ölkənin qarşısında duran əsas çağırışlardan biri kimi iqtisadiyyatın ixracyönümlülüyünün təmin edilməsini və idxalın əvəzlənməsini göstərir və əsas hədəf yerli istehsalın rəqabət qabiliyyətinin artırılmasıdır.

Müəllif bildirir ki, KOS üzrə xüsusi sənaye zonalarının, klasterlərin yaradılması Azərbaycanda orta sahibkarlığın subyektlərinin fəaliyyətinin tənzimlənməsinə yönəlmişdir: "Bütün bunlar deməyə əsas verir ki, KOS-a dövlət qayğısı yüksək səviyyədədir. Onlara yaradılan imkanlar dünyanın ən inkişaf etmiş ölkələrinin tələbləri səviyyəsindədir. Başqa sözlə, Strateji Yol Xəritəsi KOS-un bütün istiqamətlərdə inkişafına dəstək verir, ixrac qabiliyyətini artırmağa şərait yaradır".

Müzakirələrdə ikili standartlar

"Exo" qəzetində "Banklar, müştərilər və dövlət qurumları: Azərbaycanda hər kəs öz bildiyini edir" sərlövhəli (http://ru.echo.az/?p=60307) məqalə diqqət çəkir.

Müəllif qanun layihələrinin müzakirəsinə aidiyyatı qurumların buraxılmamasını ekspert Əkrəm Həsənovla müzakirəyə çıxarıb.

Müəllif deyir ki, qanun layihələrinin müzakirəsində banklar və kredit təşkilatlarının istehlakçıları iştirak etməlidirlər, amma parlamentarilər nə üçünsə onları bu müzakirələrə yaxın buraxmırlar.

"Azərbaycanda qayda var ki, qanun layihələri açıq olmalıdır ki, cəmiyyət bu müzakirələrdə iştirak edərək təkliflərini verə bilsin. Amma təəssüf ki, qanunvericilər bu qaydalara əməl etmirlər. Ona görə ki, söhbət münaqişəli maraqlardan gedir. Məmurların, bankların və istehlakçıların maraqları heç də həmişə üst-üstə düşmür, nəticədə münaqişəli durum yaranır. Bəzi məmurlar öz şəxsi, korporativ, bəzən də korrupsiya maraqları naminə bu qaydalara əməl etmirlər. Bu, sağlam təcrübə deyil və aparıcı ölkələrdə belə hallar müşahidə edilmir". Ekspert Ə.Həsənov durumu qəzetə belə şərh edir.

Ə.Həsənov deyir ki, banklar bu müzakirələrə ancaq məmur və bank maraqları üst-üstə düşdükdə buraxılırlar və ekspert xatırladır ki, 2014-cü ildə alman professorlar Mülki Məcəllədə əsasən kredit müqaviləsinə aid dəyişkliklər

layihəsi hazlayıb, müxtəlif instansiyalara göndərilib, Mərkəzi Bank bu layihəni bütün kommersiya banklarında paylayıb: "Banklar xüsusi konfrans təşkil edərək

bu qanun layihəsinin əleyihnə çıxış ediblər və istehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi ilə bağlı maddələr onları razı salmayıb. Bəzi məmurlar layihədəki dəyişiklik və düzəlişlərin rəhbərləri olduqları bankların maraqlarına toxunduğunu və onlar üçün sərfəli olmadığını anlayanda elə edirlər ki, bu dəyişikliklər qəbul edilməsin. Həm də, elə layihələr var ki, məmurlar ümumiyyətlə onların ümumxalq müzakirəsinə çıxmasını istəmirlər".

Ekspert deyir ki, Banklar Assosiasiyasını düzəlişlərin müzakirələrinə dəvət etdikdə onlar istehlakçıların da bu məsələdə işrtirakçı olmalarını xahiş etmirlər, burada ikili standartlar ola bilməz, ümid edək ki, nə zamansa cəmiyyət elə bir səviyyəyə gəlib çata biləcək ki, bu müzakirələrdə iştirakçı ola biləcək.

İpoteka ödənişlərində problem var?

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "İpoteka kreditlərinin ödənilməsində problemlər yaşanır" (http://musavat.com/news/ipoteka-kreditlerinin-odenilmesinde-problemler-yasanir_447810.html) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif deyir ki, istehlak və biznes kreditlərinin ödənişində probem yarandığı kimi, ipoteka kreditlərinin ödənişlərində də çətinliklər yaranıb: "Bu səbəbdən də ipoteka krediti ilə alınmış mənzillərin satışı artıb. Bakı və Xırdalanda ipoteka krediti ilə alınmış mənzillər ya şirkətə qaytarılır, ya da satışa çıxarılır. Səbəb də maddi vəziyyəti pisləşən ailələrin aylıq kredit borclarını ödəyə bilməmələridir".

Məqalədə buna daha bir səbəb kimi aylıq ödənişlərin minimum əməkhaqqından, eləcə də orta aylıq əməkhaqqından çox olması göstərilir.

Yazı müəllifi xatırladır ki, manatın devalvasiyalarına qədər və sonra tikinti şirkətləri Beynəlxalq Bankın xəttilə ilkin ödənişsiz və ya 10% ilkin ödənişli 20 illik ipoteka ilə xeyli mənzillər satıb: "Bu gün isə gəlirləri azalan bir çox ailələr krediti ödəməkdə çətinlik çəkirlər. Vəziyyət pisləşdiyi üçün Beynəlxalq Bank ipotekanın bir addan digərinə rəsmiləşdirilməsinə icazə verib. Yəni, borcunu ödəyə bilməyəcəyini görən alıcı mənzili başqasına təklif edə bilir".

Müəllif mənzilin tikinti şirkətlərinə qaytarılması hallarının da mövcud olduğunu deyir, şirkətə dəyən ziyan və s. məsrəflər alıcıdan tutulur. Bundan başqa, bank ilə alıcı arasında bağlanmış müqaviləyə görə, alınan mənzil girova qoyulur. İpoteka krediti üzrə aylıq ödəniş 90 gün gecikdiyi zaman mənzil üzrə bütün hüquqlar Banka keçir və Bank mənzili satışa çıxarda bilər.

Bu sahədə durumu qəzetə şərh edən daşınmaz əmlak üzrə ekspert Ramil Osmanlı real olaraq belə informasiyaya malik olmadığını desə də, belə halları inkar da etmir: "Müxtəlif istiqamətlər üzrə problemli kreditlərin həcmi artıb. Ola bilər ki, ipoteka kreditlərində də problemli kreditlər meydana çıxıb və bunun bir qolu olaraq ipoteka kreditlərinin ödənilməsində də problem yaranıb".

Bununla birgə R.Osmanlı ipoteka şərtlərinin daha da optimallaşdırılmasına ehtiyac olduğunu deyir və bunu indiki iqtisadi durumun diktə etdiyini bildirir.

Ekspert deyir ki, əgər vətəndaşın ipoteka kreditinin ödənilməsi ilə bağlı problemi yaranıbsa, əmlakı girov dəyəri ilə deyil, real bazar dəyəri ilə satışa çıxara bilər, bu isə ziyana düşməməyə imkan verən haldır.

Artan işsizlik, azalan istehsal

"Novoe Vremya" qəzeti "Əldə edilmiş nailiyyətlə dayanmağa dəyərmi?" (http://www.novoye-vremya.com/w95827/.../#.WUlrJGiLTIU) sərlövhəli məqalədə ölkədəki iqtisadi durum araşdırılır.

Müəllif bu günlərdə rəsmi statistikanın Ümumi Daxili Məhsul (ÜDM) üzrə göstəriciləri açıqladığını və bu göstəricilərə istinadən Azərbaycanda istehsal həcminin azaldığını xatırladır: "Bu isə istənilən halda neftin ucuzlaşması və milli valyutanın ikiqat devalvasiyası ilə bağlıdır. Bu da sirr deyil ki, ÜDM-in azalması həm də əhalinin məşğulluğu məsələsinə işıq salır və bu dövrdə işsizlər ordusunun sayının artması istisna olunmur".

Müəllif ÜDM-in tikinti sahəsində azalmasına toxunaraq deyir ki, istehsalın bu sahədə azalması iqtisadiyyatın bütün sahələri üzrə ən yüksək göstəricidir və işçilərin kütləvi şəkildə ixtisar olunması da məhz tikinti sahəsində baş verdi.

Yazı müəllifi Əmək və Əhalinin Sosial Məşğulluğu Nazirliyinin bu sahədə indiki əlverişsiz şəraitdə optimizm nümayiş etdirməsini əsassız sayır.

Müəllif deyir ki, nazirlik işə düzəlməklə bağlı əhalinin müraciətlərinin azaldığını bildirir və bunu vətəndaşların işə ehtiyacı olmaması kimi dəyərləndirir: "İşə düzəlməklə bağlı vətəndaşların müraciətlərinin sayının azalmasının nə qədər yaxşı ənənə sayılması böyük sual altına düşür. İstəyərdik ki, bu, qeyri-neft sektorunun inkişafı ilə bağlı olsun, amma bu azalmada dövlət xidmətinin onlara kömək edəcəyinə inamın itməsini istisna etmək olarmı?".

Müəllif deyir ki, bu xidmətə etimad çoxdan itib və artıq vətəndşalar öz güclərinə iş tapmaq yolu tutublar, birjalarda adətən ixtisas üzrə olmayan işlər təklif edilir və həm də bu təkliflərdə əmək haqları az olur.

Müəllif deyir ki, nazrilik işə düzələn insanların sayı haqda danışır, amma nə qədər insanın iş yerini itirməsi haqda məlumat verilmir.

Məqalə müəllifi ölkədə kifayət qədər gizli işsiz olduğunu deyir və odur ki, ölkədə işə düzəlməklə bağlı hər şeyin qaydasında olduğunu iddia etməyi yersiz adlandırır.

Müəllif qısa müddətdə bank sektorunda 10 mindən çox insanın iş yerini itirməsin, inşaatçıların kütləvi şəkildə işlərindən çıxarılmasını xatırladır və deyir ki, iqtisadi böhranın başlaması ilə tiknti şirkətləri və firmaları iflasa uğradılar, işçiləri isə işdən qovdular.

Müəllif hesab edir ki, burada işsizliyi orta və kiçik biznes aradan qaldıra bilər ki, buna diqqət verilmir və inhisarçılar bu biznes sahələrinin inkişafının qəti əleyhinədirlər: "Məhz işsizliyin səviyyəsinin artmasından irəli gələrək, ölkədə qiymətlər bahalaşır, inflyasiya artır, ÜDM azalır, iş adamları isə öz bizneslərini dayandırmağa məcbur olurlar".