Media-icmal 22.12.2016

İqtisadi inkişafla bağlı konsepsiyaların dəyərləndirilməsi, itkin düşən neftçilərin axtarışlarının nəticəsizliyinin səbəbləri, maaşların azlığı, imtahanların pullu ola bilməsinin mümkün nəticələri bugünki medianın aparıcı mövzusudur.

Strateji yol xəritələri - mükmməl inkişaf konsepsiayaları

“Azərbaycan” qəzetində “Mükəmməl inkişaf konsepsiyası” sərlövhəli məqalədə (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=112574) ölkənin əsas iqtisadi inkişaf strategiyası sayılan sənədlər bugünki reallıqlardan dəyərləndirilir. 

Müəllif hesab edir ki, dövlət başçısı İlham Əliyevin uğurla həyata keçirdiyi islahatlar nəticəsində bu gün Azərbaycan iqtisadiyyatı yeni çağırışlara cavab verir.

Məqalə müəllifi deyir ki, iqtisadi islahatların əsas strateji hədəflərinə uyğun olaraq sistem xarakterli tədbirlərin keçirilməsi, keyfiyyətcə yeni iqtisadi modelin  formalaşdırılması qarşıda duran əsas prioritet vəzifələrdəndir: “Dekabrın 7-də Prezident İlham Əliyevin imzaladığı “Milli iqtisadiyyat və iqtisadiyyatın əsas sektorları üzrə strateji yol xəritələrinin qəbul edilməsi haqqında” fərman iqtisadiyyatın əsas prioritet istiqamtələri üzrə yeni hədəfləri müəyyənləşdirdi”.

Yazıda vurğulanır ki, sənəd qlobal çağırışlara cavab verərək investisiyaların cəlbi, azad rəqabət mühiti, bazarlara çıxış və insan kapitalının inkişafı nəticəsində Azərbaycanın dünya iqtisadiyyatında mövqeyini müəyyənləşdirəcək.

Müəllif  bu fərman əsasında 16 strateji priroitet üzrə tədbirlərin planlaşdırıldığını vurğulayır, bu tədbirlər nəticəsində ölkə iqtisadiyyatının daxili və xarici şoklara dayanıqılığının artacağını, risk idarəetmə proseslərinin keyfiyyətinin yüksələcəyini, maliyyə sisteminin infrastrukturunun güclənəcəyini qeyd edir.

Müəllif bu tədbirlərin reallaşdırılması üçün 115 milyon manat vəsait tələb edildiyini, görüləcək tədbirlər nəticəsində 2020-ci ildə təxminən 750 milyon manat   əlavə dəyərin yaranacağını bildirir.

Yazıda deyilir ki, hələlik maliyyə xidmətlərinin, ağır sənaye və maşınqayırma, kənd təsərrüfatı məhsullarının, ixtisaslaşmış turizm sənayesinin  inkişafına dair istiqamətdə prioritetlər açıqlanıb. 

Müəllif turizm sənayesinin inkişafı üzərində xüsusi dayanaraq, bu yöndə 4 əsas hədəfin müəyyən edildiyini bidlirir. Məqalədə bu istiqamətlərdən biri kimi Bakının turizm potensialından istifadə göstərilir, bu məqsədlə Milli Turizm Bürosunun yaradılmasının nəzərdə tutulduğu vurğulanır.  

Bu sahədə digər hədəflər kimi milli səviyyədə daha yaxşı idarəetmənin təşkili, turizm üçün əlverişli mühit formalaşdırılması, bu sahədə təhsil proqramlarına investisiya qoyuluşunun həyata keçirilməsi nəzərdə tutulur. 

Müəllif  təhlillərin sonu olaraq Strateji Yol Xəritəsini iqtisadiyyatın inkişafı ilə bağlı ortaya yeni yanaşmanın qoyulması və ölkə iqtisadiyyatında yeni mərhələnin  başlanması kimi dəyərləndirir.

Neftçilər niyə xilas edilə bilmir?        

“Azadlıqinfo” saytı “Neftçilərin axtarışı niyə nəticə vermir?” sərlövhəli məqalədə (https://www.azadliq.info/171352.html) son vaxtlar dənizdə itkin düşən neftçilərin axtarışlarının nəticəsiz qalmasını müzakirə edir.

Müəllif hesab edir ki, istər 2015-ci il dekabrın 4-də 30 fəhlənin, istərsə də 2016-cı il dekabrın 15-də 10 fəhlənin ölümünə və itkin düşməsinə səbəb olan hadisələrə görə məsuliyyət Dövlət Neft Şirkətinin rəhbərliyinin üzərinə düşür. 

Məqalədə deyilir ki, bu il dekabrın 15-də baş verən hadisə göstərir ki, şirkət rəhbərliyi bir il öncə baş verən hadisədən nəticə çıxarmayıb. 

Yazıda sıralarında 150-yə qədər vətəndaş cəmiyyəti institutlarını birləşdirən Mədən Sənayesində Şəffaflıq Assosiasiyasının da bu düşüncədə olduğu vurğulanır:

“Bu hadisə bir daha onu göstərdi ki, adı çəkilən qurumun rəhbərliyi bir il öncə baş vermiş məlum faciədən nəticə çıxarmamış, səriştəsiz davranışlarını, pis idarəçiliyini davam etdirmişdir”. Bu barədə qurumun yaydığı sənəddə deyilir.

Müəllif bu düşüncədədir ki, hər iki faciənin baş verməsi məmur özbaşınalığının, cinayətə bərabər səhlənkarlığın, səriştəsizliyin və korrupsiyanın nəticəsi olaraq meydana gəlib.

Məqalədə hadisələrin baş verməsinə səbəb kimi texniki avdanlıqların istifadə müddətinin çoxdan bitməsi, şirkət rəhbərliyinin yeni avadanlıqlar quraşdırmaması, iri maliyyə vəsaitlərini lazımsız xərclərə yönəltməsi göstərilir: “Acınacaqlı budur ki, şirkət Bakının mərkəzində dəyəri 335 milyon manat olan ofis binası tikir, futbol üzrə Avropa çempionatına sponsorluq edir, amma işçilərinin rahat və təhlükəsiz çalışması üçün lazımi şərait yaratmır, əməyin düzgün təşkili və təhlükəsizliyini təmin etmir”.

Hüquq müdafiəçisi Mirvari Qəhrəmanlı hesab edir ki, itkin düşən neftçilərin axtarış-xilasetmə işlərinin fayda verməməsinin bir neçə səbəbi var. Onun fikrincə, ilkin səbəb Xəzər Dəniz Donanmasının SOCAR-ın tərkibindən çıxarılmasıdır. SOCAR-ın hazırda öz gəmiləri yoxdur: "Gəmilərin olmaması isə hər hansı hadisə baş verən zaman operativliyin təminatını mümkünsüz edir. Hadisə baş verəndə bu barədə FHN-ə məlumat verilməlidir. ARDNŞ FHN-ə gəmi sifariş verir. Amma gəmidə xilasetmə və axtarış işlərini FHN özü icra edir. Halbuki, SOCAR-ın özünün qəza və dalğıc xidməti var”.

Hüquq müdafiəçisi  FHN-in Binəqədidə bina yanğını zamanı və "Günəşli" yatağından insanların  təxliyəsini təşkil edə bilmədiyi düşüncəsindədir.  Onun fikrincə, SOCAR öz gəmilərinə malik olmalıdır ki, belə durumlarda vaxt itkisinə yol verilməsin. M.Qəhrəmanlı deyir ki, şirkətdə aparılan ixtisarlar o qədər çox olub ki, bir çox vacib strukturlar da ixtisara salınıb.

M.Qəhərmnalı hesab edir ki, əslində bu qədər vaxt itkisinə getməkdənsə, xaricdən mütəxəssis qrupu gətirib xilasetmə və axtarış işini onlara tapşırmaq lazım idi, bu, həm də yerli mütəxəssislərin təcrübə qazanması baxımından da xeyirli olardı.

Məmur maaşı qalxır, müəllim, həkim maaşı yox...

“Exo" qəzetində isə  “Azərbaycan məmurlarının maaşlarını endiriblər” (http://ru.echo.az/?p=54066) sərlövhəli məqalə oxumaq olar. Müəllif bu sahədəki durumu ekspertlərlə dəyərləndirir.

“Azərbaycan dövlət qulluqçularının aylıq maaşı orta hesabla 600-650 dollar təkil edir, “Kommersant” gürcü nəşrində deyildiyi kimi 285 dollar deyil. Reytinqin tərtibi zamanı hansı məlumatların təhlil edildiyini söyləmək çətindir”. Bu dəyərləndirməni isə qəzetə ekspert Oqtay Haqverdiyev bildirib.

Onun sözlərinə görə, büdcə qurumlarından ancaq müəllim və həkimlərin aşağı maaş aldıqlarını söyləmək olar. Vaxtilə özünün də dövlət qulluğunda olduğunu deyən ekspert bu sahədə maaşların necə olduğunu bildiyini vurğulayır.

İki devalvasiya nəticəsində maaşların dollar ekvivalentində endiyini etiraf edən O.Haqverdiyev bunun 285 dolar həddinə enmədiyini bildirir. Onun fikrincə, dövlət məmuru olmayan kiminsə maaşı 285 dollar ola bilər, bu, dövlət qulluqçularının orta aylıq maaşının həddi deyil. Ekspert devalvasiyalara qədər Cənubi Qafqaz ölkələrində ən yüksək maaşın məhz Azərbaycanda  olduğunu söyləyir. 

O.Haqverdiyev hesab edir ki, Azərbaycanda maaşları 1000 manatdan yuxarı olan məmurların maaş artımı dondurulmalıdır. Maaşları az olan təbəqənin maaşları artırılmalıdr ki, onların gəlirləri yüksək həddə yaxınlaşa bilsin: “İki il öncə qanunvericilik qaydasında belə bir qadağa müəyyən edilib və son dəfə dövlət məmurlarının maaşı 3 il öncə artırılıb və idarəetmə aparatında çalışanların hamısı yüksək maaş alırlar”. 

Ekspert Milli Məclis üzvlərinin kifayət qədər yüksək maaş almalarına baxmayaraq, iki il öncə onların da maaşlarının qaldırıldığını nəzərə çatdırır. Bununla yanaşı, O.Haqverdiyev aşağı maaşı olan müəllimlərin, həkimlərin maaşlarının cəmi 10% artırılmasını ədalətsizlik adlandırır. 

Müəllif ölkədə hasilat, maliyyə-sığorta, informasiya, elmi-texniki və tikinti sahəsində çalışanların yüksək maaş aldıqlarını nəzərə çatdırır.

Statistiki hesablamalara istinadən müəllif ölkədə iqtisadi sahədə çalışan 1 milyon yarımdan yuxarı şəxsin 884 min nəfərinin iqtisadiyyatın dövlət sektorunda, 626 min nəfərinin özəl sahədə fəaliyyət göstərdiklərini bildirir.

Azalan büdcə və pullu imtahanlar     

“Novoe Vremya” qəzeti “Pullu imtahanlar nə ilə nəticələnə bilər” sərlövəhli məqalədə (http://www.novoye-vremya.com/w76042/.../#.WFrI6RuLTIU) müəllif imtahanlara girişin pullu ola bilməsini şərh edir.

Müəllif qəbul imtahanına girişlərin pullu olacağı barədə Dövlət İmtahan Mərkəzinin rəhbəri Məleykə Abbaszadənin hələ yay aylarında açqılama verdiyini xatırladır.

Məqalədə indi valideynlər və şagirdlərin bunun neçəyə başa gələcəyi haqda düşündüklərini bildirir.

Məqalədə bütün, o cümlədən sınaq və dövlət qulluğuna qəbul üzrə imtahanların da pullu olmasının nəzərdə tutulduğu bildirilir.

Yazı müəllifi deyir ki, buraxılış imtahanları pulsuz olduğu üçün bunun məntiqi davamı kimi qəbul imtahanları da pulsuz olmalıdır. “İndi, hələlik cüzi ödəniş nəzərdə tutulurdu, çünki, bunu indiyə qədər dövlət ödəyirdi. İndi dövlət bunu edə bilmir”. 

Müəllif deyir ki, bütün bu məsələlər hazırda müzakirə mövzusudur və bununla bağlı son nəticələr Tarif Şurasına göndəriləcək və qiymətlə bağlı orada yekun qərar veriləcək.

Yazıda deyilir ki, bu qərarın verilməsi, bu ilki büdcənin azlığı ilə bağlıdır. İmtahan Mərkəzi publik şəxs olduqdan sonra artıq dövlət bu sahəni maliyyələşdirmək firkində deyil: “İndi isə, bu, dövlətin sosial öhdəliyi yerinə yetirməməsi deməkdir, öz xərclərinin bir hissəsini vətəndaşın öhdəsinə buraxmasıdır". 

Müəllif isə bu mənada əhalinin durumunun qibtəediləsi olmadığını deyir, qiymətlərin bahalaşdığı, əmək haqlarının azaldığı, bir çox insanların ümumiyyətlə işsiz qaldığı, həyat səviyyəsinin endiyi xatırladılır.

Məqalədə deyilir ki, indki pulsuz təhsil orta təhsil sistemində təhsilin səviyyəsi olduqca aşağıdır, məktəbdə edilən tədris ali məktəbə qəbul üçün yetərli deyil, valideynlər repetitorlar tutmağa məcbur olurlar. 

Müəllifə görə, bu, artıq orta təhsilin pulsuz olması məsələsini gündəmdən çıxarır: “Beləliklə, aztəminatlı ailələrin uşaqları təhsilin keyfiyyətsizliyi və maddi imkansızlıq üzündən qabiliyyətlərini reallaşdıra bilməyəcəklər”.  

Məqalədə bu hökumətin gecikmiş addımlar atması islahatları yubatmasının nəticəsi  kimi dəyərləndirlir.

Müəllif hesab edir ki, dövlət vətəndaşlara normal gəlir əldə etmək şəraiti də yaratmayıb və bu halda belə xərclər insanlar üçün əlavə problem deməkdir: Yazıda deyilir ki, ən qəbuledilməzi odur ki, belə yararsız siyasətin əziyyətini gənclər çəkəcəklər.