Media-icmal 25.05.20

Ölkədə mineral-xammal bazasının formalaşdırılması, rəsmi statistik rəqəmlərin reallığa uyğun olmaması iddiaları, iqtisadiyyata dəstək yardımlarının davam etdirilib-etidirlməməsi və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları sırasındadır...

Rəsmi  “Azərbaycan” qəzeti  “Zəngin yeraltı sərvətlərimiz yeni iqtisadi analizlərin aparılmasını tələb edir” sərlövhəli məqalədə ölkədə mineral-xammal bazasının formalaşdırılmasını dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, bu məqsədlə dövlət başçısı bu il martın 16-da "Yer təkinin geoloji öyrənilməsinə və mineral-xammal bazasından səmərəli istifadəyə dair 2020-2024-cü illər üçün Dövlət Proqramı”nın təsdiq edilməsi haqqında sərəncam imzalayıb. Onun fikrincə, hər bir dövlətin siyasi qüdrətini, müdafiə qabiliyyətini, sosial-iqtisadi inkişaf tempini müəyyənləşdirən amillərdən biri də onun mineral-xammal bazasıdır. Müəllif əlavə edir ki, qeyri-neft sektoruna daxil olan ağır sənaye, əlvan metallurgiya və tikinti sənayesi sahələrinin formalaşması, inkişafı bilavasitə mineral-xammal bazasından istifadəyə əsaslanır.

Yazı müəllifi deyir ki, bu istiqamətdə fəaliyyət üçün yetərli elmi əsaslar və buna dair əsərlər də var, bu əsərlərdən əməli istifadə faydalı qazıntı yataqlarının proqnozlaşdırmasını, qanunauyğun yerləşməsini, nəhayət, təbii sərvətlərin işlənməsini asanlaşdıracaq.

Müəllifin sözlərinə görə, yerin təkində ümumilikdə 750 faydalı qazıntı yatağının olması müəyyən edilib, ölkə ərazisinin hər yüz kvadrat kilometr sahəsinə təxminən 9 yataq düşür.

Bu baxımdan Azərbaycanda 400-ə yaxın hüquqi və fiziki şəxs qismində müəssisə qeyri-filiz xammalı və müxtəlif tikinti materiallarının hasilatı, istehsalı üzrə fəaliyyət göstərir, təkcə filiz faydalı qazıntılarının 20-dən artıq müxtəlif növü aşkar edilib. Yazıda ölkənin müxtəlif yerlərində olan yataqların tərkibləri barədə danışılır, bununla birgə, müəllif əsas və strateji xammallardan biri olan qızıl yataqlarının istismarını da vacib məsələlərdən biri adlandırır.

Sonda isə müəllif deyir ki, mineral-xammal bazasından əməli istifadə tamamilə yeni iqtisadi analizlərin aparılmasını tələb edir.

“Azadlıqinfo”da yer alan “Statistika Komitəsi ağ yalanları davam etdirir” sərlövhəli məqalədə isə müəllif açıqlanan rəsmi statistik rəqəmlərin reallığa uyğun olmadığı iddiasını müzakirə müstəvisinə gətirir.

İqtisadçı-ekspert Nemət Əliyev deyir ki, Dövlət Statistika Komitəsi bu il may ayının 1-nə rəsmi məlumat açıqlayaraq bildirib ki, ölkədə 298 min nəfər işsiz var (iqtisadi fəal əhalinin sayı 5,197 milyon nəfər; məşğul əhalinin sayı 4,899 milyon nəfər; işsizlərin sayı 298 min nəfərdir).

““COVİD-19”-dan ibrət götürənə heç oxşamırlar, sanki islah olunmayacaqlarına, millətə hələ bir müddət də çeşidli inkişaf nağılları sırımağa davam edəcəklərinə and içiblər”, deyə ekspert bu rərəmləri şübhə altına alır.

İqtisadçı deyir ki, dövlət başçısı səviyyəsində 600 min işsiz sayı rəsmən etiraf olunub, hətta bu sayda olan işsizlərin hər birinə aylıq 190 manat olmaqla 2 ay müddətinə birdəfəlik ödəmələrin verilməsi haqqında hökumət qərar da qəbul edib.

“Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin nəhəng elektron qeydiyyat sistemi bu ilin aprel ayında çöküb. Bu, Statistika Komitəsinin telini belə tərpədə bilməyib. O “298 min işsiz” sayını haradan və necə ortaya çıxarıblarsa, bir özləri, bir də Allahları bilir”, deyə müəllif bu rəqəmlərin doğruluğuna şübhələrini bir daha dilə gətirir.

Müəllif hesab edir ki, statistika bütün sərhədləri keçib, nə dövlət başçısının dediyindən, nə hökumətin dediyindən, nə də sadə xalqın dediyindən nəticə çıxarır.

Bundan irəli gələrək, müəllif saxta məlumatların təkcə Azərbaycan ictimaiyyətinə deyil, həm də beynəlxalq təşkilatlara da ötürüldüyün vurğulayır: “Axı haraya kmi, axı nə qədər həqiqətləri, gerçəkləri təhrif etmək, millətin gözünə kül üfürmək olar?”, deyə müəllif sual edir.

“Müsavat.com”da dərc edilən “İqtisadiyyata dəstək davam etsinmi - ekspertdən təklif” sərlövəhli məqalədə müəllif koronavirus pandemiyası şəraiti davam etdiyi müddətdə iqtisadiyyata dəstək tədbirlərinin davam etdirilib-etdirilməməsinin vacibliyi barədə ekspertlərlə söhbətləşir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycanda koronavirusla mübarizə çərçivəsində karantin tədbirləri mart ayından tətbiq edilir, may ayında bu tədbirlər bir qədər yumşaldılsa da iqtisadiyyatın pandemiyadan əvvəlki aktivliyi heç 30 faiz belə bərpa olunmayıb. 

Müəllif yada salır ki, bu çərçivədə hökumət həm sahibkarlara, həm də vətəndaşlara yönəlik dəstək proqramları həyata keçirir: “2020-ci il mayın 19-una dövlət büdcəsinin xərclərində koronavirus pandemiyası ilə bağlı nəzərdə tutulmuş vəsaitdən müxtəlif sahələri əhatə etməklə, 533 milyon 257 min manat ayrılaraq maliyyələşməsi təmin olunub”.

Müəllifin sözlərinə görə, birbaşa zərərçəkən vətəndaşlara yönəlik tədbirlərə gəlincə, Dövlət Məşğulluq Xidməti orqanlarında işsiz kimi qeydiyyata alınan 600 min şəxsə, iki ay ərzində, hər ay 190 manat birdəfəlik ödəmənin verilməsi üçün Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinə 229 milyon manat vəsaitin köçürülməsi başa çatdırılıb, həmçinin işsizlərin müvəqqəti məşğulluğunun təmin edilməsi məqsədilə 15 milyon manat vəsait ayrılıb”.

Müəllif deyir ki, Azərbaycan hökuməti bütün bu tədbirləri aprel-may ayları üçün nəzərdə tutub, amma bir çox sahibkarlar əməkhaqqı fonduna yardım davam etməyəcəyi halda iyun ayından işçi sayını kəskin azaldacaqlarını bildirirlər.

Bundan irəli gələrək, ekspert Pərviz Heydərov hesab edir ki əməkhaqqı fonduna və işsiz vətəndaşlara iyun ayında da yardım edilməlidir: “Başqa cür mümkün deyil, etməsələr, onda gərək bütün müəssisəni bağlasınlar”.

Ekspert Natiq Cəfərli də hesab edir ki, iqtisadiyyatın çarxlarını hərəkətə gətirəcək yeni dəstək proqramı hazırlanmalıdır və yeni proqram yumşaq karantin rejimində iqtisadiyyatın fəaliyyətini aktivləşdirməyə yönəlməlidir: “Bizdə isə bu sahədə nəinki dəstək proqramı hazırlanmır, heç müzakirə də aparılmır".