Media-icmal 25.07.20

Birdəfəlik ödənişlərin davam etməsi, gömrük daxilolmalarının artmasına birmənalı olmayan münasibət,  1000 dollarlq e-ticarət istehlak limitinin azaldılması barədə müzakirələr və s. məsələlər medianın aparıcı mövzularıdır.

Birdəfəlik ödənişər davam etməli-deputat

“Yenisabah.az” saytında “İnsanlar faktiki olaraq işsiz, çörəkpulusuz qalıb”-  deputat sərlövhəli məqalədə əhalinin sosial durumu dəyərləndirlir.

Məsələnin mahiyyəti isə bundan ibarətdir ki, COVİD-19 pandemiyası ilə bağlı tətbiq edilən karantin rejimi davam edir, bu çərçivədə bir çox əmək sahələri fəaliyyətini dayandırmaq məcburiyyətində qalıb.

Elə bundan da irəli gələrək deputat Vahid Əhmədov hesab edir ki, birdəfəlik 190 manat ödəmələrin işsizlərə verilməsi davam etməlidir və buna ehtiyac var, çünki iyul ayında da sərt karantin rejimi tətbiq edilir.

Deputat deyb ki, bununla bağlı çoxsaylı müraciətlər edilir: “Mart ayından indiyədək bəziləri istisna olmaqla, əksər sahələrin fəaliyyəti dayandırılıb. İnsanlar faktiki olaraq işsiz, çörəkpulusuz qalıb. Bunları nəzərə almaq lazımdır. Vətəndaşlar dolana bilmir”.

V.Əhmədov istisan etmir ki, bununla bağlı dövlət büdcəsində müəyyən problemlər yarana bilər, amma bu problem ola bilər deyə insanları çətin vəziyyətdə qoymaq olmaz”.

Deputat yada salır ki, iyulun 23-də ölkədə su təsərrüfatının vəziyyəti müzakirə edilib, bu sahədə ciddi problemlər ortaya çıxıb, onların həlli üçün də kifayət qədər vəsait lazımdır: “Amma hesab edirəm ki, buna baxmayaraq, əhalinin gündəlik ehtiyaclarını ödəməsi üçün 190 manatın verilməsi davam etdirilməlidir.  Çünki hələ də 14 rayon və şəhərdə sərt karantin davam edir”.

V.Əhmədov həmçinin deyib ki, iyun ayı üçün nəzərdə tutulan ödənişlər kimlərə verilməlidirsə, bu ödənişlər kəsilməməlidir: Deputat birbaşa deməsə də belə cəhdlər olmasına işarə ilə bildirir: “Vətəndaşın kartı niyə bloklanmalıdır?! Bəlkə o dərmanpulu saxlayıb. Ya, hansısa ehtiyacı üçün az-az xərcləyəcək onu. Bəlkə vətəndaşın problemi olub, bəlkə borc alıb, kartdan pulu çıxara bilməyib?!

Düşünürəm ki, bu məsələ tez bir zamanda öz həllini tapmalıdır. İş yeri bağlı və ümid yeri kartdakı 190 manat olan vətəndaş sərt karantində nə ilə dolanır?! Bunu da düşünmək lazımdır”. 

Bu artımlar necə baş verib?...

“Sfera.az” da isə “Gömrük daxilolmaları 3 dəfə necə artıb? - iqtisadçı gerçək səbəbləri açıqladı” sərlövhəli məqalə dərc edilib.

Məsələnin mahiyyəti isə bundan ibarətdir ki, Nazirlər Kabinetinin 2020-ci ilin birinci yarısının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına həsr olunan iclasında gömrük daxilolmalarından da söz açılıb. Dövlət Gömrük Komitəsi 2015-ci ilin müvafiq dövrülə müqayisədə bu ilin 6 ayı ərzində daxilolmalarda 3 dəfədən çox artım olduğunu bəyan edib.

Amma iqtisadçı-ekspert Rövşən Ağayev hesab edir ki, bu artım gömrükdəki şəffaflaşma hesabına yox, manatın devalvasiyası nəticəsində əldə edilib.

Komitə sədrinin deməsinə görə, bu ilin 6 ayında idxalın dəyər ifadəsində həcmi 2015-ci ilin ilk yarısı ilə təxminən eyndir - 4.9 mlrd. dollara yaxındır, amma o zaman gömrük daxilolmaları 700 mln. manat idisə, indi təxminən 2 mlrd. manatdır, yəni 3 dəfədən bir qədər az artım var.

R.Ağayev deyir ki, artım göz önündə, amma bu artımı bütünlüklə gömrükdəki şəffaflaşmanın ayağına yazmaq doğru olmaz: “Çünki 2015-ci ilin 6 ayı üzrə manatın dollar qarşısında məzənnəsi 0.97 manat təşkil etdiyi halda, bu ilin eyni dövründə 1.7 manat olub.Yəni,  2015-ci ildə vergiyə cəlb olunan dövriyyə 4.5 mlrd. manat (4.7 mlrd. USD),bu il isə 8.3 mlrd. manat (4.9 mlrd. USD) olub.

“Göründüyü kimi, təkcə məzənnə hesabına vergi tutulan dövriyyədə 1.9 dəfə artım var. Yəni, bu artımda gömrük orqanlarının hər hansı rolu yoxdur, 2015-ci ildə vergi daxilolmalarının idxalın dəyərində payı 16%, bu il isə 24% olub”.

Onun deməsinə görə, əgər 2015-ci ilin vergitutma əmsalı (təxminən 16%) qalmış olsa idi, hazırda gömrük 1.3 mlrd. manat yığımış olardı...yəni, məzənnə hesabına büdcənin ekstra qazancları nəzərə alınmasa, sırf gömrükdəki şəffaflaşmalar hesabına yığımların 3 dəfə yox, təxminən 50% genişlənməsi haqda danışmaq olar. Əlbəttə, az artım deyil, amma qiymətləndirmə obyektiv olmalıdır - 3 dəfə artım göstəricisinin hamısını qurumun ayağına yazmaq doğru deyil.

Bu, qiymət artımına səbəb olar

“Mətbuat.az”da isə “1000 dollarlıq istehlak limiti azaldılır? – açıqlama” sərlövhəli məqalədə Azərbaycan vətəndaşlarının xaricdən bağlama üsulu ilə gətirilən məhsullarda aylıq 1000 dollarlıq limitinin azaldılması müzakirə olunur.

Müəllif  izah edir ki, aylıq olaraq 1000 dollar həcmində dünyanın istənilən e-ticarət mağazasından alış-veriş etdikdə ƏDV və idxalat vergisi ödəməyə ehtiyac qalmır.

Müəllifə görə, bu limit alıcılara bir çox məhsulları ucuz almaq imkanı yaradır, amma son zamanlar bu limitin azaldılması ilə bağlı fikirlər yaranıb.

İqtisadçı ekspert Günay Hüseynova isə deyir ki, bu limitin aşağı salınması kiçik bizneslə məşğul olan sahibkarlar üçün heç də xoş xəbər deyil.

İqtisadçıya görə, Covid-19 virusundan sarsılan sahibkarlara birdə bu limit tətbiq olunarsa vəziyyət heç də ürək açan olmaz.

Həm də iqtisadçı izah edir ki, limitin azaldılmasına səbəb bəzi şəxslərin sırf bu malları ölkəyə şəxsi istifadə üçün yox, satış üçün gətirdiyini, amma bir növ vergidən yayınma hallarına səbəb olduqlarını göstərir.

G.Hüseynova deyir ki, sahibkarlığın, eləcə də iqtisadiyyatın inkişafı üçün bu limit artırılmalıdır, Covid-19 virusundan dolayı yetərincə zərər çəkmiş sahibkarlara bir də bu limit azalmasını tətbiq etmək qiymətlərin artırılmasına səbəb olacaq.