Media-icmal 26.10.18

ABŞ-Azərbaycan münasibətləri, məmur cəzasızlığı, bələdiyyələrin fəaliyyətinin səmərəsizliyi, ölkə vətəndaşının bir-birinə müraciət forması və s.məsələlər bugünkü medianın (26 oktyabr, 2018-ci il) aparıcı mövzularındandır.

ABŞ-dan Azərbaycana dəstək

"Azərbaycan" qəzeti "D.Trampdan İlham Əliyevə növbəti dəstək" sərlövhəli məqalədə Azərbaycan- ABŞ münasibətlərini dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, son 15 ildə prezident İlham Əliyevin apardığı uğurlu xarici siyasət nəticəsində Azərbaycan, demək olar ki, bütün ölkələr, güc mərkəzləri ilə çox səmərəli, işgüzar, bərabərhüquqlu münasibətlər qura bilib.

Bu münaisibətlərin mahyyəti barədə danışan müəllif hesab edir ki, yaranan əlaqələr Azərbaycanı dünya birliyinə daha da yaxından tanıdır, mövqelərini möhkəmləndirir.

Bu çərçivədə Azərbaycan-ABŞ münasibətlərinə toxunan müəllif deyir ki, əlaqələr yüksələn xətt üzrə inkişaf edir və Azərbaycanın xarici siyasət prioritetləri arasında ABŞ-la münasibətlərin yaxşılaşdırılması mühüm yer tutur.

Müəllifin fikrincə, Azərbaycanın demokratik dünyaya inteqrasiyası yönündə atdığı davamlı addımlar, Avropanın enerji təchizatı sahəsində əhəmiyyətli rolu da Azərbaycanla ABŞ arasındakı münasibətləri dərinləşdirən faktorlardandır.

Bu ilin aprel-may aylarında ABŞ prezidenti D.Trampın dövlət başçısı İlham Əliyevə 3 məktub göndərməsini müəllif əlaqələrin yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoymasının təsdiqi adlandırır.

Müəllif deyir ki, dövlət başçısı İ.Əliyev də bu il iyulun 8-də Nazirlər Kabinetinin 2018-ci ilin birinci yarısının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə aid iclasda iki ölkə arasındakı münasibətləri dəyərləndirib: "Amerika prezidenti cənab Donald Tramp aprel-may aylarında mənə üç məktub ünvanlamışdır. Seçkilərlə, ondan sonra Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi və "Cənub" qaz dəhlizinin rəsmi açılışı ilə bağlı göndərilən məktublar Amerika hökumətinin Azərbaycana olan münasibətini, hörmətini göstərir. Əminəm ki, gələcək illərdə bu əlaqələr daha da möhkəmlənəcək".

Bu siyasi müstəvidə müəllif bu il oktyabrın 24-də ABŞ prezidentinin milli təhlükəsizlik məsələləri üzrə müşaviri Con Boltonun Azərbaycana səfəri zamanı keçirdiyi görüşlərdə səsləndirdiyi fikirləri də ABŞ-Azərbaycan münasibətlərinin strateji əhəmiyyət kəsb etməsinin təsdiqi adlandırır.

Müəllif C.Boltonun Azərbaycana səfəri çərçivəsində keçirdiyi görüşlərini, çoxcəhətli ABŞ-Azərbaycan əməkdaşlığına dair dəyərləndirmələrini ABŞ-ın bu əməkdaşlığı daha da genişləndirmək əzmində olması göstəricisi sayır.

Müəllifə görə, bu iki dövlətin strateji müttəfiqliyinin getdikcə yaxşılaşması, əməkdaşlığının genişlənməsi və əlaqələrinin möhkəmlənməsi bütün Cənubi Qafqazda sülh, təhlükəsizlik, qlobal enerji və kommunikasiya layihələrinin həyata keçirilməsi baxımından çox böyük əhəmiyyətə malikdir.

Hələ ki cəzalandırılmayan qanunsuzluq

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Əkrəm Həsənov: "Qanunsuz tikililərə görə məmurlar cəzalandırılmalıdır sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif Bakı şəhərində qanunsuz tikintiləriə qarşı kampaniya başladıldığını, normativlərə uyğun olmayan tikintilərin dayandırıldığını və ya artıq tikilmiş olan obyektlərin söküldüyünü iddia edir.

Yazı müəllifi bu qanunsuz tikintilərin baş alıb getməsi, bunlara qarşı vaxtında tədbir görülməməsi səbəblərini hüquqşünas-ekspert Əkrəm Həsənovla araşdırır.

Müəllif bunu da xatırladır ki, Nazirlər Kabinetinin 2018-ci ilin 6 ayının sosial-iqtisadi yekunlarına həsr olunmuş iclasında prezident İlham Əliyev də bu məsələni xüsusi vurğulayıb: "Bunu şəhər icra hakimiyyəti bələdiyyələrin, bələdiyyələr şəhər icra hakimiyyətinin üstünə atır. Amma faktiki olaraq bələdiyyələr şəhər icra hakimiyyətinin icazəsi olmadan belə hərəkət edə bilməz. Ona görə burada vahid bir nəzarət mexanizmi olmalıdır. Bundan sonra Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsinin rəyi, icazəsi olmadan bir dənə bina belə tikilməməlidir".

Müəllif deyir ki, dövlət başçısı bu binaların tikintisinə icazəni yerli orqanların verdiyini deyib, özü də təmənnasız vermədiyini, bu icazəni verənlərin qanunsuz tikililərdən böyük qazanc əldə etdiklərini xüsusi vurğulayıb.

Yazı müəllifi deyir ki, külli miqdarda vəsait qoyan sahibkarın obyekti qanunsuz tikinti adı ilə sökülür, amma buna icazə verən məmur cəzadan kənarda qalır.

Ekspert Ə.Həsənov da qanunsuz adı qoyulsa da, o tikililərin meydana gəlməsində məmurların rolu mütləq adlandırır: "Yəni mümkün deyil ki, böyük bir bina yarıya qədər, yaxud tam tikilsin və onunla heç bir əlaqədar dövlət məmuru maraqlanmamış olsun".

Ekspert deyir ki, tikililər var ki, qanunsuz yolla, korrupsiya və rüşvət hesabına da olsa sənəd alıb, buna görə, o sənədləri imzalayan məmurlar birbaşa cavabdehlik daşıyırlar və bu qanunsuz fəaliyyət məsuliyyəti yaradır, həm də daha ağır cinayət sayılır.

Ə.Həsənov bildirir ki, tikililər də var ki, sənəd alınmadan inşa olunub, buna görə də aidiyyatı orqanın hərəkətsizliyi məsələsi gündəmə gəlir.

Ekspertə görə, Ə.Həsənov istismara qanuni yollarla qəbul edilməmiş yaşayış binalarını da əslində qanunsuz tikili sayır: "Elə bina var ki, 10 ildən çoxdur tikilib, insanlar yaşayır. Qaz, su, elektrik təchizatı var, amma faktiki olaraq istismara qəbul aktı yoxdur, yəni qanunsuz tikili sayılır".

Ekspert hesab edir ki, qanunsuzluqlara görə, sahibkarla bərabər məmurlar da hərəkət və ya hərəkətsizliyə görə məsuliyyət daşıyır: "Əgər bu tikililər sökülürsə və məmurlar cəzalanmırsa, bu prosesin qarşısını almaq mümkün olmayacaq. Yenə də deyirəm, yalnız korrupsiya, rüşvət müqabilində saxta sənəd vermək deyil, hərəkətsizlik də məsuliyyət yaradır".

"Bəy" yoxsa "müəllim?"

"Modern.az" saytında isə "Hər kəsə "müəllim" demək yaxşı deyil" - Azərbaycan üçün ən optimal müraciət formaları" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif ölkə insanlarının bir-birinə müraciət formalarından bıhs edərək əslində "vahid müraciət forması necə olmalıdır?" sualını gündəmin müzakirəsinə gətirir və bunu sosioloq Əhməd Qəşəmoğlu ilə incələyir.

Müəllif deyir ki, insanlar bir-birinə müraciət edərkən sadəcə ad çəkmək yetərli olmur, uşağı və ya yaxın dostu, yoldaşı adətən adla çağırırlar: "Yaşca böyüklərə, xanımlara, tanış olmayan şəxslərə isə müraciət edərkən hörmət bildirən, nəzakətli ifadələrdən istifadə edilir. Hər cəmiyyətdə qəbul olunmuş sosial davranış kodeksi, qaydaları, ümumiyyətlə, etiket mövcuddur: o cümlədən, müraciət edilən şəxsin adı və soyadından əlavə, müəyyən ifadələrin işlənməsi zəruri sayılır".

Müəllif xatırladır ki, Azərbaycanda müraciət formaları tarix boyu fərlqi ifadələrlə zəngin olub və dəyişib: " Sovet dövründən əvvəl ədəbi dilimizdə daha çox " bəy", "xanım", "ağa", "qardaş", "əfəndi" və digər müraciət formaları işlədilirdi. Sovet dövründə isə bu müraciət formaları bir qədər quru və çox rəsmi səslənən "yoldaş" sözü ilə əvəzləndi. Daha sonra "müəllim" və "müəllimə" kimi çağırış formaları da bu siyahıya əlavə olundu".

Müəllif deyir ki, müstəqillik dönəmində "yoldaş" sözü müraciət forması kimi sıradan çıxdı və müstəqilliyin ilk vaxtlarında , hətta rəsmi səviyyədə "bəy" və "xanım" müraciət forması kimi danışıq dilimizə daxil ola bildi.

Müəllif deyir ki, qadınlara münasibətdə "xanım" sözü birmənalı qəbul edilib, amma kişilərə müraciətdə müəllim və "bəy" sözləri işlədilir.

"Ən optimal müraciət forması elə "bəy" və "xanım"dır" deyə Ə.Qəşəmoğlu müəllifin "XXI əsr Azərbaycan cəmiyyəti üçün ən optimal müraciət forması hansılardır?" sualına cavabında deyir.

Sosioloq 90-cı illərin ortalarından sonra "bəy" sözünün vahid müraciət froması təsirini itirməsini isə belə izah edir: "Azərbaycan Xalq Cəbhəsi hakimiyyəti illərində "bəy" sözü çox işləndi. Sonralar isə bu sözə bir qədər müxalifət yönündən baxdılar, qəribçiliyə saldılar. Halbuki, kiməsə "bəy" deyəndə, "mənəvi cəhətdən zəngin insan" demiş oluruq. Yüksək rütbə daşıyan məmurlarımız belə Türkiyədən gələn qonaqlara "bəy", öz vətəndaşlarımıza "müəllim" deyə müraciət edirlər. Düşünürəm ki, bu, gülüncdür".

Sosioloq xatırladır ki, ümumən türk dünyası "bəy" müraciət formasına üstünlük verir və elə ən yaxşısı budur ki, biz də "bəy" deyək".

Ə.Qəşəmoğlu hesab edir ki, "müəllim" ifadəsi ilə müraciətinin son zamanlar qıcıq yaratmasının səbəbi budur ki, müəllim sözü konkret peşə sahiblərinin adıdır, hamıya müəllim demək olmaz: "Amma istənilən peşə sahibinə, hətta yeniyetmələrə, orta yaşlı və yaşlı insanlara da "bəy" demək olar. Bütün bunları nəzərə alaraq, mənə görə, ən optimal müraciət forması "bəy" və xanımdır".

Ora öz adamlarını "itələyirlər" ki...

"Novoye Vremya" qəzetində isə "Bələdiyyələr- islahatlar yetişib" sərlövhəli məqalə maraq doğurur.

Müəllif gələn il dördüncü dəfə keçirilməsi gözlənilən bələdiyyə seçkilərinə 53,9 milyon manat xərclənməsinin nəzərəd tutulduğunu deyərək xatırladır ki, bu ilk dəfə 1999-cu ildə keçirlmiş seçkilərlə müqayisədə 63 dəfə çox vəsait deməkdir.

Amma müəllif bu seçkilərə bu qədər vəsait ayrılmasına narazılıq edir və deputat Siyavuş Novruzovun bələdiyyələrin, elə bələdiyyə üzvlərinin sayının da azaldılması təklifini əsaslı sayır: "Bələdiyyələrin səlahiyyətləri çoxdan müəyyən edilib, amma bu da heç kəsə sir deyil ki, yuxarı instansiyanın icazəsi olmadan vətəndaşların gündəlik adi problemlərini belə həll edə bilmirlər.

Halbuki, bələdiyyələrin əsas fəaliyyət sahəsi yerli əhəmiyyətli məsələləri həll etməkdir. Bununla belə yenə də icra hakimiyyətinə tərəf "boylanırlar".

Müəllif isə deyir ki, bu halda qururmların bir-birinin işinin təkraralaması, hər hansı qanunsuzluğa görə məsuiyyəti bir-brininin üzərinə atması kimi fürsət əmələ gəlir: "Etiraf etmək lazımdır ki, Azərbaycandakı indiki bələdiyyələr yumşaq desək müasir dövrün çağırışlarına cavab verə bilmir və mahiyyətinə görə, mənasızdır".

Müəllif iddia edir ki, yerli idarəetmə orqanında seçkilərə gəlincə, burada heç də hər şey şəffaf və dürüst deyil, yüksək rütbəli məmurlar bura öz adamlarını "itələmək", daha sonra onların əllərilə öz tamah məqsədlərini işə salırlar.

Müəllifin bələdiyyələrlə bağlı daha bir iddiası budur ki, bələdiyyələrdə korrupsiya və rüşvət bütün hədləri aşır.

Müəllif bildirir ki,doğru-dürüst bələdiyyə seçkiləri vəziyyəti müsbətə doğru dəyişə bilər, amma indiki halda daha yüksək instansiya seçkilərində pozuntuların və saxtalaşdırmanın şahidi oluruqsa, "bundan nə gözləmək olar" sualını ortaya qoyur.