Media-icmal 26.12.18

İnkişafda liderin rolu, vəzifəli şəxslərin gəlir bəyannaməsi təqdim etməmələrinin səbəbləri, "vergi xəbərçilyi"nə inamsızlıq, dünya bazarında neftin qiymətlərinin enməsinin Azərbaycana mümkün təsirləri və s. məsələlər bugünki (26 dekabr, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır...

İnkişafın lider örnəyi

"Azərbaycan" qəzeti "İdarəetmədə islahatçılıq və novatorluq örnəyi" sərlövhəli məqalədə ölkənin inkişafında lider amilinin rolunu dəyərləndirir.

Müəllifə görə, gələcəyinə biganə qalmayan hər bir xalqın taleyində siyasi lider amili müstəsnalıq təşkil edir, belə siyasi liderlər cəmiyyətdə siyasi proseslərə yön verərək tarixi inkişafın gedişini müəyyən edən cəlbedici proqram və konsepsiyaların müəllifinə çevrilirlər.

Müəllifin daha bir iddiasına görə isə, real siyasət də belə siyasi liderlərin davranışlarına, cəmiyyət həyatına təsir göstərən qərarlarına əsaslanır.

Azərbaycan nümunəsində müəllif lider amilini keçmiş prezident Heydər Əliyev və indiki prezident İlham Əlyevlə əlaqələndirir: "Ümummilli lider Heydər Əliyevin milli maraqları nəzərə almaqla yürütdüyü siyasəti XXI əsrin başlanğıcında bütün sahələrdə layiqincə davam etdirən Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyev Azərbaycanın müstəqil dövlət kimi bölgədə və dünyada layiqli yerini tutmasını, regional liderliyini təmin etmişdir".

Yazı müəllifi deyir ki, İ.Əliyev Azərbaycanı Avroatlantika geosiyasi arealında öz sözü və mövqeyi olan dövlətə çevirib və 2003-cü ildən bəri yürütdüyü siyasət dövlət başçısının xalqın, dövlətin gələcək inkişafı ilə bağlı aydın baxışlara malik olduğunu göstərir.

Ötən 15 ildə həyata keçirilən sosial-iqtisadi islahatlardan tutmuş, enerji və nəqliyyat dəhlizlərinə kimi müştərək beynəlxalq layihələrin icrasını İlham Əliyevin yüksək bilik və intellektə, çevik idarəçilik məharətinə, yüksək əzmə, qətiyyətə malik lider olmasının təsdiqi kimi təqdim edir.

Məqalə müəllifi deyir ki, bu siyasətin qayəsində insan amili dayanır, ölkə vətəndaşlarının firəvan, rahat yaşamasına xidmət edir.

Müəllif 1994-cü ildə "əsrin müqaviləsi" neft kontraktlarından bu yana ölkənin qazandığı uğurları neft siysətinin nəticəsi kimi dəyərləndirir.

Müəllif dövlət başçısının son 5 ildə imzaladığı "Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış" İnkişaf Konsepsiyası və "Milli iqtisadiyyatın əsas sektorları üzrə Strateji Yol Xəritəsi" kimi sənədləri, bundan irəl gələrək bəzi idarəetmə qurumlarının yaradılmasını iqtisadi islahatların elmi əsaslarla aparılması niyyətinin əyani təzahürü hesab edir.

Sonda isə müəllif məqalənin əsas mahiyyəti olan lider amilinin yeri barədə belə yazır: "Bu gün Azərbaycan xalqı cənab İlham Əliyevi intibahın, siyasi sabitliyin, əmin-amanlığın, sülhün qarantı hesab edir, ona tam güvənir. Çünki xalq həyatında, taleyində baş vermiş böyük dəyişikliklərin, Azərbaycanı parlaq sabahlara doğru aparan siyasi kursun alternativsizliyini yaxşı dərk edir və bu siyasəti birmənalı dəstəkləyir".

Vergi bəyannaməsi: 13 ildir yol gələn qanun

"Modern.az" saytında isə "Azərbaycanda vəzifəli şəxslərin gəliri barədə qanunun icrası niyə gecikir?" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif xatırladır ki, vəzifəli şəxslərin gəlir bəyannaməsi haqqında qanun Azərbaycanda hələ 2005-ci ildə qəbul olunub, təəsüf ki, bu qanun hələ də işlək vəziyyətdə deyil: "Söhbət 2005-ci ilin avqust ayında qəbul edilmiş "Vəzifəli şəxslər tərəfindən maliyyə xarakterli məlumatların verilməsi qaydaları haqqında" qanundan gedir. Qanun 2005-ci il iyunun 24-də ölkə başçısı tərəfindən təsdiq edilib və həmin il avqustun 14-də qüvvəyə minib.

Elə müəllif də "vəzifəli şəxslərin gəlir bəyannaməsi haqqında qanun" adlandırılan sənədin tətbiqi niyə gecikir?" sualı ilə yola çıxaraq, Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü Vahid Əhmədovla söhbətləşir.

Deputat Vahid Əhmədov da "modern.az"a xatırladır ki, sözü gedən qanun layihəsi 2005-ci ildə parlament tərəfindən qəbul edilib və prezident tərəfindən təsdiqlənib:

"Qanun icra olunmalıdır, artıq bu qanunun icrası MDB məkanında olan bir sıra dövlətlərdə həyata keçirilir. Hesab edirəm ki, vəzifəli şəxslərin gəlir bəyannaməsi haqqında qanunun icra edilməsi şəffaflığı təmin edəcək. Həm də insanlar bu məsələ ilə bağlı müəyyən məsuliyyət hiss edəcəklər. Artıq gəlir bəyannaməsinin tətbiq olunması vacibdir".

Deputat qanunun tətbiqinin yubanması məsələsinin səbəblərini bilməməsi barədə deyir ki, qanun layihəsi təsdiq edildikdən sonra vəzifəli şəxslərin gəlir bəyannaməsinin tətbiq olunması ilə bağlı müddəaları hazırlamaq Nazirlər Kabinetinə tapşırılmışdı.

Bundan da irəli gələrək deputat hesab edir ki, bu sual Azərbaycan Nazirlər Kabinetinə ünvanlanmalıdır: "Azərbaycan hökumətindən soruşmaq lazımdır ki, vəzifəli şəxslərin gəlir bəyannaməsi haqqında qanun niyə icra olunmur? Bu qanunun icrasına ehtiyac var".

V.Əhmədov deyir ki, bu qanundan irəli gələrək, Nazirlər Kabineti müəyyən normalar tətbiq etməli və qərar verməli idi, qərara uyğun olaraq da bəyannamələr tərtib edilməli idi.

Amma, bununla yanaşı, V.Əhəmdo vəzifəli şəxslərin gəlir bəyannaməsi verməsininin təmin oluna bilməsini bir çox baxımdan müsbət addım kimi dəyərləndirir.

Ekspert: Azərbaycana gəlincə isə...

"Moderator.az"da isə "Vergi xəbərçiliyi"nə görə mükafat sistemi vergi yayınmalarını azalda bilərmi? sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif vurğulayır ki, "Vergilər haqqında" qanuna edilən və dövlət başçısı tərəfindən bu günlərdə təsdiq olunan çoxsaylı dəyişikliklər sırasında vergilərdən yayınma ilə bağlı aidiyyatı qurumlara xəbər verənlərə mükafat verilməsi müddəası da yer alır.

Müəllif Vergilər Nazirliyi Vergi Siyasəti Departamentinin "vergi xəbərçiliyi" müqabilində mükafat mexanizminin işə salınmasının vergi yayınmalarına qarşı mübarizədə nə qədər səmərəli ola biləcəyi perspektivini iqtisadçı-ekspert Rövşən Ağayevlə araşdırır.

Ekspert "moderator.az"a açıqlama verərək, bu məsələdə elə də optimist olmadığını vurğulayır: "Rusiyada oxşar mexanizm sosial yığımlara münasibətdə tətbiq edilmişdi. Hökumət anonimliyi təmin etmək şərti ilə bunu həyata keçirirdi.

Hansı işə götürən ki, işçinin əmək haqqını rəsmi olaraq göstərmirdi, az göstərirdi, yaxud işçini qeyri-leqal işlədirdisə, o zaman bu barədə məlumat verən şəxslər mükafatlandırılırdı".

R.Ağayev vurğulayır ki, Rusiyada bu mexanizm təxminən 2000-ci illərin əvvəllərində tətbiq edilib, xeyli dərəcədə effekt verib və hazırda Rusiya MDB məkanında işçi qüvvəsinin leqallığına görə Belarus və Qazaxıstanla birlikdə ən yüksək göstəriciyə malik ölkələrdən sayılır.

Bu məsələdə Azərbaycana gəlincə isə, R.Ağayev milli mentaldan irəli gələrək, bu praktikanın tətbiqinin nə dərəcədə effektiv ola biləcəyini söyləmək barədə qəti nə isə deməkdə çətinlik çəkidiyini bildirir.

Ekspertə görə, burada vergidən yayınmanın səbəbləri, onun əhatə dairəsindən çox çey asılıdır, eləcə də çox şey hökumətin bu məsələdəki iradəsindən, qərarlılığından da asılı olacaq.

Amma R.Ağayev bunu da bəyan edir ki, məmur sahibkarlığı payı ümumi sahibkarlıqdan yüksək olan ölkələrdə bu kimi vasitələrlə problemin həllinə nail olmaq çox çətindir.

Azərbaycanın neftin qiymətindən doğan itkiləri

"Müsavat.com" saytında isə "Azərbaycan neftin ucuzlaşmasından gündə 28 milyon dollar itirir" sərlövhəli məqalə maraq doğurur.

Müəllif son günlər dünya neft bazarında qiymtələrin ciddi şəkildə azalması, neft ölkəsi kimi bunun Azərbaycana da ola biləcək mümkün mənfi təsirləri barədə ekspert Vüqar Bayramlı ilə söhbətləşir.

Yazı müəllifinin sözlərinə görə, dünya neft və fond bazarlarında ciddi azalmalar qeydə alınmaqdadır və belə qlobal birjalar son 20 ayda ən aşağı səviyyəni nümayiş etdirib.

Müəllif deyir ki, əmtəələr indeksi son 3 ilin ən aşağı səviyyəsindədir, azalmalar neft bazarından da yan keçməyib.

Məqalə müəlifi vurğulayır ki, "brent" markalı neftin bir bareli 50 dollarlıq psixoloji həddədək ucuzlaşıb və neft 1 gündə 6 faizdən çox dəyər itirib.

İqtisadçı ekspert V.Bayramlının isə "müsavat.com"a bildirdiyinə görə, qiymətlərin kəskin azalması OPEK-i təcili yeni görüş keçirməyə məcbur edir: "Kartel artıq üzvlərinə müraciət etsə də, belə bir görüşün yaxın günlərdə reallaşması və bütövlükdə qiymət azalmalarının qarşısının alınması real deyil".

Azərbaycanın gündəlik neft ixracatının 783 min barel olduğunu söyləyən V.Bayramlı açıqlamasında bildirir ki, neftin qiymətinin aşağı düşməsinin ölkəyə təsirini müəyyənləşdirmək də çətin deyil: "Belə ki, neftin bir barelinin qiyməti 86 dollar olan zaman neft ixracatımızın dəyəri 67 milyon 338 min dollar idi. Bu rəqəmə bütün xərclər daxildir və mənfəətin 75 faizi Azərbaycan dövlətinə çatır.

Mövcud qiymətlərlə isə gündəlik neft ixracatımızın dəyəri 39 milyon 150 min dollardır. Bu, o deməkdir ki, bu ilin oktyabr ayı ilə müqayisədə gündəlik neft ixracatımızın dəyəri 28 milyon 188 min dollar azalıb".

Ekspert bildirir ki, OPEK-in son toplantısında Azərbaycanın gündəlik hasilatın 20 min barel azaldılması ilə bağlı öhdəlik götürdüyü nəzərə alınsa, o zaman belə qiymətlər şəraitində 2019-cu ildən ölkənin gündəlik neft ixracatından əldə etdiyi gəlirin daha çox azalacağının şahidi olacağıq.