Media-icmal 27.09.2016

Sentyabrın 26-da ölkədə keçirilmiş Konstitusiyaya dəyişikliklərlə bağlı referenduma fərqli münasibət, qazın əhaliyə baha satılması bugünkü medianın aparıcı mövzusudur.

Konstitusiyaya dəyişiklikləri qəbul edilmiş saymaq olar

“AzərTAC” Konstitusiyaya dəyişikliklərlə bağlı sentyabrın 26-da keçirilmiş referendumun nəticələrinə dair Mərkəzi Seçki Komissiyasının (MSK) sədri Məzahir Pənahovun mətbuata açıqlamasını  nəzərə çatdırır.

Statistik rəqəmlərə toxunan MSK sədri deyib ki, səsvermə 125 dairə üzrə 5627 seçki məntəqəsində keçirilib: “Seçki məntəqələrinin 70,2 faizindən, yəni 3950-dən məlumatlar MSK-ya daxil olub. Ümumi fəallıq 69,7 faiz olub. Seçicilərin 3 milyon 671 min 707 nəfəri səsvermədə iştirak edib. Referendumun baş tutması üçün seçicilərin 25 faizi iştirak etməli idi. İlkin nəticələrə əsasən seçicilərin 69,7 faizi iştirak etdiyinə görə referendum baş tutmuş sayılır. Otuz dairə tam şəkildə nəticələrini təsdiq edib”.

MSK sədri ümumilikdə, gün ərzində MSK-ya qanun pozuntusu ilə əlaqədar heç bir rəsmi müraciətin daxil olmadığını bildirib. Amma telefon bağlantıları ilə komissiya üzvlərinə ayrı-ayrı yerlərdə olan proseslər barədə məlumatlar verilib, bəzi hallarda müəyyən məsələlərlə bağlı müsbət və ya mənfi fikirlər ifadə olunub. M.Pənahov seçicilərin 69%-dən çoxu səsverməyə qatıldığı üçün refrendumu baş tutmuş sayır: “Gün ərzində bəzi KİV təmsilçiləri bizdən referendumun baş tutması məsələsini soruşurdu. Təbii, bu sual artıq ortadan qalxıb”.

Daha sonra MSK sədri Konstitusiyaya dəyişikliklərlə bağlı referenduma çıxarılan 29 dəyişikliyin hər birinə əksər səsverənlərin müsbət cavab verdiklərini deyir: “Lehinə verilmiş səslərin kifayət qədər çox olduğunu nəzərə alaraq, deyə bilərəm ki, referenduma çıxarılmış 29 hissənin hamısı Azərbaycan seçiciləri tərəfindən rəğbətlə qarşılanıb və bunların hamısı artıq qəbul olunmuş hesab edilə bilər”.  

MSK sədri elan etdiyi nəticələri ilkin nəticələr adlandırıb,  yekin nəticələrin 20 gün ərzində başa çatdırılaraq elan ediləcəyini bildirir.

Xalqdan xəbərsiz dəyişikliklər

“Azadlq”.info“ saytı isə Konstitusiyaya dəyişikliklərə dair Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının (AXCP) sədri Əli Kərimlinin sosial şəbəkələrdə paylaşdığı düşüncələrinə “Konstitusiya xalqın iştirakı olmadan dəyişdirildi” sərlövhəli  (http://www.azadliq.info/158127.html) məqaləsində yer verib.        

Əli Kərimli isə hesab edir ki, xalq referendumu hamılıqla boykot edib, seçki məntəqələrində tam bir sükunət olub, hakimiyyət seçki aktivliyinin heç görüntüsünü belə yarada bilməyib: “Xalqımızın bu hakimiyyətə heç bir real dəstəyi yoxdur. İstəyirlər, ümumiyyətlə seçkiləri rəsmən ləğv edib, özlərini ömürlük hakimiyyət elan etsinlər, xeyri yoxdur. Rejim əvvəlki qaydada idarə edə, xalq da əvvəlki qaydada yaşaya bilmir, köklü dəyişiklik uzaqda deyil!”.

Daha sonra AXCP sədri sosial şəbəkələrdə bülletenlərin topa-topa seçki qututlarına doldurulması, “karusel” əməliyyatı kimi pozuntulara dair faktları izlədiyini bildirir. Ə.Kərimli bu prosesə qadınların cəlb edilməsinə təəssüf  ifadə edir: “Təəssüf ki, bu saxtakarlıqları çox vaxt qadınların əli ilə edirlər. Xalqımızı bu saxtakarlığa cəlb edənləri, xüsusilə də belə çirkin işə Azərbaycan qadınını qoşanları şiddətlə qınayıram. Haradadır “mentalitet keşikçiləri”? Niyə qadınlarımızın bu şəkildə alçaldılmasına etiraz etmirlər?”

Ə.Kərimli hesab edir ki, Azərbaycan Konstitusiyası xalqın əksəriyyətinin xəbəri və iştirakı olmadan dəyişdirilib: “Bütün hər şeyi qoyaq bir kənara, hansı xalq mülkiyyət hüququnun əlindən alınmasına səs verər? Təbii ki, heç bir xalq belə təklifə səs verməz. Bizim xalqımız da səs vermədi. Rejim kiçik bir qrup saxtakarın, karyeristin köməkliyilə Konstitusiyanı saxtalaşdırdı”.

AXCP sədri hesab edir ki, əvəzində hakimiyyət xalqdan daha da qopub. Onun fikrincə, xalq bir daha əmin oldu ki, rejim başbilənləri ölkə əhalisinə vətəndaş kimi yox, vəzifəsi ağalarına xidmət etmək olan təbəə kimi baxır. Ə.Kərimliyə görə, xalq bu hörmətsizliyi unutmayacaq və vaxtı çatdığını düşünəndə bütün bu hörmətsizliklərin hesabını rejimdən soruşacaq!.

İtkilər və ən baha satılan qaz  

“Bizim yol” qəzeti əhaliyə satılan mavi yanacaqla bağlı şok faktlar” sərlövhəli məqalədə (http://www.bizimyol.info/news/85156.html) ölkədə qaz itkisinin həddi və əhaliyə satılan qazın baha olması məsələsini araşdırır.

Müəllif öncə diqqəti tez-tezbir neçə rayonda qaz verilməməsi haqda dərc edilən elanlara çəkir və bu barədə düşüncələrini bölüşür.

Müəllif deyir ki, “Azəriqaz”ın abunəçilərinin sayı 1, 93 milyon nəfərə çatıb, daxili bazarda 9 milyard kub/metrdən çox qaz paylaşır. Müəllif daha sonra bu qurumun hansı hallarda qaz verilişinin dayandırmaq hüququ olmasına toxunur. Bundan sonra məqalədə deyilir: “Yəni, qanunda aydın deyilir ki, şirkət abunəçilərin fasiləsiz və keyfiyyətli şəkildə qazla təchizatını təmin etməlidir. Qazı kəsmədən də hər bir istehlakçıya yazılı bildiriş göndərilməlidir. Amma “Azəriqaz”da ümumi bir elanla kifayətlənirlər”.

Müəllif bu qədər təmir işləri aparıldığı halda qaz sızmaları, boğulma,  zəhərlənmələr və partlayışlara toxunur, belə faciələrin səbəblərinin araşdırılmadığını deyir.  

Müəllif  deyir ki, qaz verilməsində yaranan fasilələrin  səbəbi qaz itkisinin yerini doldurmaq üçündür. Müəllifə görə, 2013-2015-cü illərdə təbii qaz itkisi 890 min kub/metrdən 1,087 mlrd. kub/metrə yüksəlib. Bu sektora həm dövlət, həm də kredit təşkilatları tərəfindən yatırılan investisiyalara, yenilənən infrastruktura baxmayaraq, itkilər 18 faiz artıb.  

Müəllif hesab edir ki, vətəndaşlar qazdan istifadəyə görə, ödəmələri vaxtında edirlər, bu rəqəm 80%-dən çoxdur, bəzi rayonlarda bu yığım 100%-dir. Müəllif araşdırmalara əsasən qaz verilişinə görə ödəmələrin çox hissəsinin qeyri-əhainin payına düşdüyünü deyir və bu qrupdan yğılan qaz pulunun həcminin 30%-dən yuxarı olmadığı vurğulanır.

Müəllif bu sahədə daha bir problem kimi çox sayda qanunsuz qaz xətlərinin olmasını göstərir və hesab edir ki, bu qaz şirkətlərə qeyri-rəsmi satılır və vəsaitlər büdcəyə daxil olmur. Müəllifin düşüncəsinə görə, qaz itkiləri aşağı salınsa əhaliyə qazı daha aşağı qiymətə satmaq olar: “Bakı şəhərində “Azəriqaz”ın Dövlət Neft Şirkətindən təhvil aldığı qazın 65 faizi itir. Ölkə üzrə bu rəqəm təxminən 55 faiz təşkil edir. Alınan hər 1000 kub/metr qazın 650 kub/metri Bakı şəhərində  “qeybə çəkilir”. Yalnız 350 kub/metr istehlakçılara çatdırılır. Ölkə üzrə bu itki hər 1000 kub/metr üçün 550 kub/metrdir”. Daha sonra müəllif bu itkilərin dugər MDB ölkələrində 8%-dən yuxarı olmadığını bildirir.

Müəllif deyir ki, MDB ölkələri ilə müqayisədə Azərbaycanda mavi qazın qiyməti də kifayət qədər yüksəkdir. Əhali istehlakçı qrupuna qazın 1000 kub/metri 124 dollara satılır. Amma Pusiyada qazın 1000 kub/metri cəmi 80 dollardır. Qazaxıstanda bu, 70 dollardan da aşağıdır. Ekspert araşdırmasına görə, Azərbaycan MDB-də ən yüksək qiymət tətbiq edən ölkədir. Baxmayaraq ki, Azərbaycanın özü qaz hasil və ixrac edir. Eyni zamanda Azərbaycanın ixrac etdiyi mavi qazın orta qiyməti 49 dollardır. “Azəriqaz”, eləcə də Dövlət Neft Şirkəti vətəndaşlara mavi qazı 2,5 dəfə baha qiymətə satırlar. Müəllif ekspertlərə istinadən deyir ki, bundan məqsəd aidiyyatı qurumların qaz itkisini əhalinin ödənişləri hesabına ört-basdır etmək istəyidir.