Media-icmal 28.07.2016

Ölkədə sahibkarlığın inkişafı, dövlət qurumlarında maliyyə talançılığı, maliyyə sahəsindəki durum, iş axtaran vətəndaşların aldadılmaları buğünkü medianın aparıcı mövzusudur.

Sahibkarlığın inkişaf yolu

“Azərbaycan” qəzeti iqtisadi məzmunlu “Azərbaycan iqtisadiyyatını sahibi sahibkarlardır” (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=101893) sərlövhəli məqalə ilə çıxış edib.

Məqalədə ölkə iqtisadiyyatında özəl sektorun yeri, inkişafı və bu inkişafda iş adamlarının rolundan danışılır. Müəllifə görə, Azərbaycanda sahibkarlığın inkişafı keçmiş prezident Heydər Əliyevə bağlıdır: “Bəli, məhz Heydər Əliyev 1993-cü ilin ortalarından başlayaraq Azərbaycanda bazar iqtisadiyyatı sisteminə keçidin əsasını qoydu”.

Məqalədə ölkədə özəl sektorun 1996-cı ildən inkişafa, dünya təcrübəsinə əsasən bazar iqtisadiyyatının hüquqi əsaslarının yaradılmasına başlandığı, sahibkarların azad fəaliyyətinə təminat verildiyi vurğulanır.

Müəllif yazır ki, son illər dünya çapında baş verən hadisələr, neftin dəyərdən düşməsi fonunda ölkədə qeyri-neft sektorunun inkişaf etdirilməsi xüsusilə prioritetə çevrilib və dövlət başçısı İlham Əliyev tərəfindən bu gün məhz həmin siyasətin yürüdüldüyü qeyd edilir. Əlbəttə, müəllif bu yerdə dövlət başçısının özəl sektorun və sahibkarların hüquqlarının müdafiəsi yönündə verdiyi sərəncam və fərmanları, sahibkarlığın inkişafı üçün verilən güzəştli kreditləri də xatırladır.

Məqalədə 2015-ci ilin iqtisadi yekunlarına əsaslanaraq 54 milyard manatlıq ümumi daxili məhsulun istehsalında özəl sektorun payının 82% olduğu deyilir. Sənaye sahəsində bu payın 76% olduğu bildirilir.

Müəllif bu statistik göstəriciləri diqqətə çatdırdıqdan sonra onları belə dəyərləndirir: “Bu rəqəmləri artırmaq da olar. Amma elə bunlar da ölkədə sahibkarlığın inkişafının davamlı xarakter alması üçün görülən tədbirlərin nəticəsiz qalmadığını görməyə kifayət edir”.  

Baş alıb gedən talançılıq

“Azadlıq” qəzeti “Dövlət orqanlarının talançılığı niyə dayanmır?” sərlövhəli məqalədə (http://www.azadliq.info/148919.html) bəzi dövlət qurumlarındakı ciddi maliyyə pozuntularını və bunların səbəblərini müzakirə edir.

  Müəllif bu pozuntuları Hesablama Palatasının hesabatlarına əsasən bildirir. Maliyyə pozuntularına yol verən qurumlar sırasında AZAL-ın, “Meliorasiya və Su Təsərrüaftı” ASC-nin, Qaçqınlar komitəsinin və s. adları çəkilir.

Müəllif həcmi milyon manatlarla ölçülən mənimsəmələrlə bağlı cəza tədbirlərinin olmamasını nəzərə çatdırır. Belə davam etdiyi halda bu halların təkrarlanmayacağına zəmanətin olmadığını deyir. Müəllifin fikrincə, məhz cəzasızlıq mühiti fürsətçi məmur tayfasını daha da azğınlaşdırır.

Müəllifə görə, bu aşkarlanmalar ölkə rəhbərliyinin qənaət etmək kimi siyasətinin əsassız olması düşüncəsini doğurur. “Bütün bu xəbərdarlıqlar, qənaətlə bağlı açıqlanan planlar boşuna idimi? Çünki biz deyilənlərin əksinə, bu cür bəyanatlardan sonra israfçılığın daha da artdığını müşahidə edirik. Təkcə Hesablama Palatasının yaydığı hesabatlara baxmaqla israfçılıq və maliyyə pozuntularının necə böyük miqyas aldığını sezə bilərik”.

Müəllif bu sırada SOCAR-ın Fransada Avropa Çempionatına 120 milyon dollarlıq sponsorluğunu da, Vergilər Nazirliyinin yeni binası üçün 94 milyon dollar məbləğində müqavilənin imzalanmasını da israf adlandırır.

Müəllif deyir ki, əsas üzərində durulmalı olan məqam aşağıdakıdır: “Ölkədəki cəzasızlıq mühiti onları daha da “cəsarətləndirir”, ya da ki İlham Əliyevin açıqlamaları ”islahatlar aparırıq” görüntüsü yaratmaq üçün imitasiya xarakteri daşıyır, bunu özü də bilir, ətrafı da. Odur ki, hamısı rahat kreslolarında əyləşib soyğunçu əməllərinə davam edirlər”.

Bank sistemini sağlamlaşdırmaq olmur

“Novoye Vremya” qəzeti “Dünya Bankı köməyə tələsir” sərlövhəli məqalədə (http://www.novoye-vremya.com/w63436/.../#.V5loPhHr34) ölkədə maliyyə institutlarının durumunu müzakirə edir.

Müəllif ölkədə ödənilməmiş kreditlər, onların həlli üçün müxtəlif səviyyələrdə səylər, amma həllini tapa bilməməsini nəzərə çatdırır. Məqalədə indi bu məsələnin həllinə Dünya Bankının (DB) da qarışdığı deyilir. DB ilə yanaşı Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası da prosesə qoşulub. Rəsmi statistikya istinadən ölkədə problemli kreditlərin 1381,3 manat olduğunu və ya keçən il ilə müqayisədə 10% artdığı bildirilir.

Amma müəllif vurğulayır ki, Azərbaycan reallıqları nəzərə alınmadan beynəlxalq maliyyə qurumları bu problemi həll edə bilməyəcək: “Bu xüsusiyyətləri nəzərə almaq isə normal bank sisteminə yad olan korrupsiya, inhisar və s.  qanunazidd fəaliyyətlə təmas deməkdir. Başqa sözlə, yazılmamış qaydalara uyğun işləmək lazım gələcək. Odur ki, real kömək ancaq DB-nın irihəcmli kreditləri ola bilər”.

Müəllif ölkədə iqtisadi böhranın sonu görünmədiyi üçün indiki ağır maliyyə durumunda investor cəlb etməyin də mümkünsüzlüyünü  xatırladır.

Müəllifə görə, bankların sayının azaldılması da bütünlükdə bank sistemini xilas edə bilmir. Bu isə o deməkdir ki, Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası qarşısına qoyulan vəzifələri yerinə yetirə bilmədiyini etiraf etməlidir. Müəllif kreditlərin qaytarıla bilməməsinin səbəbi kimi yüksək bank faizlərini, itisadi böhranla bağlı yaranan kütləvi işsizliyi, əhalinin gəlirlərinin olmamasını göstərir.

İşsizliyin doğurduğu fəsad

“Bizim Yol” qəzeti “İş axtaranlara qənim kəsilən işbazlar” sərlövhəli məqalədə ( http://www.bizimyol.info/news/81927.html) Azərbaycan üçün olduqca aktual bir mövzuya toxunur.       

Müəllif ölkədə ağır iqtisadi böhranın insanların kütləvi olaraq iş yerlərini itirməsinin hamıya məlum olduğunu qeyd edir. Bundan irəli gələrək insanlar  vaxt itkisinə yol verməmək üçün İnternet vasitəsilə iş axtarışına çıxır və bu zaman bir dəstə dələduzla “rastlaşır”.

Müəllif yazır ki, bu axtarış zamanı iş axtaranlara telefon nömrəsi də verilir, rüsum, sığorta (?) ödənməsi şərtləri də irəli sürülür. Burada rəqəm 10 manatdan 38 manat arasında dəyişir. Amma sonunda da məlum olur ki, sadəcə bu “işbazlar” insanların düşmüş olduqları durumdan da öz xeyirlərinə istifadə edirlər.

Müəllif yazır ki, bəziləri iş axtaranlara harada işləyəklərini demir, bəziləri isə müəyyən bir zavodun və s. adını çəkir. Müəllif Bakı sakininə Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanında işə düzəldiləcəyinin deyildiyini bildirir, sakin limana zəng edir və məlum olur ki, liman işə qəbul ilə bağlı hər hansı elan verməyib. Bəzən isə iş axtaranlara neçə vaxt bundan öncə müflis olmuş şirkətlərin ünvanları verilir.

Müəllif deyir ki, bəzi iş axtaranlar bu durumu belə dəyərləndirir: “İşsizlik insanları o qədər biçarə edib ki, bir qrup insanı fırıldaqçıya, digər qrup insanı isə qurban halına çevirib”.