Media-icmal 28.09.19

"Əsrin müqaviləsi" adlı neft kontraktlarının kadr hazırlığına təsiri, boşanmaların artmasının səbəbləri, qeyri-neft sektorunun ixrac imkanları barədə müzakirələr və s. məsələlər bugünkü (28 sentyabr, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Əvvəl 10 faiz, indi 90 faiz

"Azərbaycan" qəzeti "Neft-qaz layihələrinin reallaşmasında yerli mütəxəssislər önəmli rol oynayır" sərlövhəli məqalədə enerji sahəsinin inkişafında yerli kadrların rolunu dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, neft-qaz və ixrac layihələri Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişafına böyük təkan verib, ən önəmlisi isə yüksək səviyyəli kadr hazırlığı üçün yeni imkanlar yaradıb, buna görə də hazırda ölkədə fəaliyyət göstərən xarici şirkətlərdə və neft-qaz əməliyyatlarında iştirak edənlərin əksəriyyəti Azərbaycan vətəndaşıdır.

Yazı müəllifi xatırladır ki, "əsrin müaviləsi" adlı neft kontraktları (1994-cü il sentyabrın 20-də imzalanmış müqavilələr nəzərdə tutulur-red.) üzrə iş başlayanda burada çalışanların 90 faizi xarici vətəndaşlar olub, hazırda yalnız 10 faizi əcnəbilərdir : "...BP şirkətindən aldığımız məlumata görə, hazırda burada çalışan, o cümlədən müddətli müqavilə əsasında işləyən Azərbaycan vətəndaşlarının sayı 2510 nəfərdir. Keçən ilin ortalarından şirkətin ixtisaslı işçilərinin 90 faizini milli kadrlar təşkil edib".

Müəllif vurğulayır ki, bu məsələyə dövlət başçısı İlham Əliyev də bu il sentyabrın 20-də Heydər Əliyev Mərkəzində "Əsrin müqaviləsi"nin 25 illiyi və Neftçilər Günü münasibətilə keçirilən mərasimdə diqqət yetirib: "Əsrin kontraktı"nın ölkəmiz üçün, xalqımız üçün çoxşaxəli faydası var. Ancaq onlardan biri də kadr hazırlığıdır... Bu gün "Azəri-Çıraq-Günəşli" neft yatağının işlənilməsində çalışanların 90 faizdən çoxu Azərbaycan vətəndaşıdır, yəni, bunu biz təmin etdik".

Müəllif əlavə edir ki, keçən il BP-nin Azərbaycanda yüksək vəzifə tutan yerli işçilərinin sayı 358-ə çatıb, bu, yerli ofisdə işləyən yüksək vəzifəli işçilərin 63 faizdən çoxu və ondan əvvəlki ilə nisbətən 3 faiz artması deməkdir.

Müəllifə görə, hər il keçirilən yay təcrübələri də düzgün kadr seçiminə müsbət təsir göstərir və keçən il tələbələrin işə qəbulu proqramı çərçivəsində 670-ə qədər ərizə qəbul edilib, nəticədə 40-a yaxın tələbə yay təcrübəçisi kimi işə götürülüb.

Yazının sonunda isə BP-Azərbaycan şirkətinin 2018-ci ilin yekunlarına aid "Davamlı inkişaf haqqında hesabat"da deyilir: "Azərbaycanda güclü milli işçi qüvvəsi yetişdirmək əsas prioritetlərimizdən biri olaraq qalır. İş təcrübəsi az olan və ya heç olmayan gənclərin təliminə sərmayə qoyur, yeni istedadları cəlb edir və bütün karyera səviyyələrində işçilərimizə geniş çeşiddə inkişaf və karyera imkanları təklif edirik".

20-30 illik kəbinlərin belə pozulması

"Oxu.az"da isə "Cütlüklər niyə boşanır? -kişi puluna güvənib aldadır, qadın uşağı göstərməməklə hədələyir" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ölkədə boşanmalar, bunun səbəbləri və nəticələri barədə vəkil Şəfiqə Nağıyeva ilə söhbətləşir.

Müəllifin deməsinə görə, 2018-ci il ərzində Azərbaycanda 14857 boşanma qeydə alınıb, bunların arasında 1932 cütlüyün nikahı 20 il və daha çox davam edib.

Vəkil Ş.Nağıyeva isə "oxu.az"a deyir ki, tək 20 il deyil, hətta 30 ildən sonra boşananlar da çoxdur: "Hazırda ölkəmizdə boşanmaların sayı artıb. Bunun qarşısını almaq lazımdır. Hazırda boşanmalar daha çox xəyanətlə bağlıdır. Mənə gələn müraciətlərdə qadınların xəyanəti üstünlük təşkil edir. Bütün yaş qruplarında olan qadınlar kişilərə xəyanət edir. Kişi heç ağlına belə gətirə bilmir ki, qadın ona xəyanət edir. Evdə oturan qadınlar belə başqaları ilə gəzir".

Vəkilin deməsinə görə, boşanmalar daha çox telefon, sosial şəbəkələr və orada qoyulan qeyri-etik şəkillərlə bağlıdır, kişilər daha çox xəyanatə uğrayırlar, qadınların başqa kişilərlə mesajlaşması və s. üzə çıxır və məhkəmələrdə də uşaqlar anaların əlindən alınıb atalara verilir.

Ş.Nağıyevanın iddiasına görə, ümumiyyətlə, qadınların sosial şəbəkələrdə biabırçı şəkillər paylaşması və kişi tapmaq üçün nələrsə yazmaları artıb.

Bununla yanaşı vəkil vurğulayır ki, bəzi kişilər isə imkanı olduğu üçün həyat yoldaşına xəyanət edir, evli ola-ola başqa birini saxlayır.

Vəkil əlavə edir ki, ciddi səbəb olmadan, müəyyən narazılıqlar və valideynlərin müdaxiləsi nəticəsində də ailələrin dağılması baş verir və belə hallarda ən çox əziyyət çəkənlərin uşaqlar olduğunu bildirir.

"Ana boşananda uşağı ataya göstərmir. Kişiyə "pul verdikdən sonra uşağı görə bilərsən" şərtini irəli sürür. Həmçinin bəzi qadınlar da aliment ala bilməməkdən əziyyət çəkir", vəkil belə deyir.

Vəkil hesab edir ki, bu vəziyyətdən çıxmaq və alimentlərin verilməsi üçün fond yaradılmalıdır, çünki qaçıb gizlənən, alimenti verməkdən yayınan kişilər çoxdur.

"Fond alimentlərin verilməsində mühüm rol oynayacaq. Heç kim məsuliyyətdən yaxa qurtara bilməyəcək", - vəkil Aliment Fondunun yaradılmasının əsas hədəfini nəzərə çatdırır.

Rusiya bazarı və Azərbaycan qeyri-neft sektrunun imkanları

"Marja.az"da isə "Rusiya mәhsullarımız üçün potensial bazar olsa da, bu bazarı ələ keçirə bilmirik" sərlövhəli məqalə diqqəti çəkir. Müəllif Azərbaycanın qeyri-neft sektoru məhsullarının Rusiya bazarında nə qədər özünə yer edə bilməsi barədə Azərbaycan Aqrar Tәdqiqatlar Mәrkәzinin direktor müavini Namiq Şalbuzovla danışır.

Müəllif deyir ki, 2018-ci ildə Azәrbaycanın qeyri-neft sektoru Rusiyaya 1 milyard 689 milyon ABŞ dolları dәyәrindә mәhsul ixrac edib ki, bunun da 619.2 milyon ABŞ dolları vә ya 36.7 faizi mәhz Rusiyanın payına düşür.

Müəllifin deməsinə görə, ümumilikdә 2018-ci ildә Rusiyaya qeyri-neft ixracı 2017-ci illә müqayisәdә 12 faiz artıb.

N.Şalbuzov isə araşdırmalara istinadən deyir ki, Rusiya bazarı Azərbaycanın bir sıra yerli mәhsulları üçün potensial bazar olsa da, bu imkan tam reallaşdırılmır.

"Rusiya bir sıra kәnd tәsәrrüfatı mәhsulu vә kәnd tәsәrrüfatı mәhsullarının emalından alınan mәhsulların idxalını hәyata keçirir ki, Azәrbaycan hәmin mәhsulları Rusiyaya ixrac etmir, ya da çox kiçik hәcmdә ixrac edir."Hәmin mәhsulları kәnd tәsәrrüfatı vә kәnd tәsәrrüfatı mәhsullarının emalından alınan mәhsullar kimi qruplaşdırmaq olar".

Direktor müavini deyir ki, 2018-ci ildә Rusiya Azәrbaycanda istehsal potensialı olan bir sıra kәnd tәsәrrüfatı mәhsullarının idxalını hәyata keçirib, lakin hәmin mәhsullarda Azәrbaycanın payı çox kiçik olub, belə ki, 2018-ci ildә Rusiya 319.8 milyon ABŞ dolları hәcmindә tәzә üzüm idxal etdiyi halda, Azәrbaycandan idxalın hәcmi 2.3 milyon ABŞ dolları hәcmindә olub. Göründüyü kimi, bu mәhsul üzrә Azәrbaycanın payı cüzi olub vә Rusiyada üzüm üzrә 317.5 milyon ABŞ dollarına bәrabәr әlavә potensial bazar mövcuddur".

N.Şalbuzov bildirir ki, böyük ixrac potensialı olan digәr bir sahә gül bazarıdır, 2018-ci ildә Rusiya 291.9 milyon ABŞ dolları hәcmindә qızılgül, qәrәnfil vә digәr güllәr idxal edib. Azәrbaycandan bu mәhsullar üzrә ixrac cәmi 18.1 min ABŞ dolları hәcmindә olub. Bu isə hələlik Rusiyada bu sahə üzrə 291.8 milyon ABŞ dollarına bәrabәr әlavә potensial bazar deməkdir.

Direktor müavini şaftalı, armud, şirin bibər, xiyar, meyvə-tərəvəzlə, emal məhsulları ilə bağlı Rusya bazarında reallaşdırmaq üçün kifayət qədər imkanlar olduğunu deyir.

N.Şalbuzovun deməsinə görə, konservlışdirilmiş zeytun, alma şirəsi, pomidor və s. məhsullar üzrə Rusiyada 100 milyon dollarla ölçülən bazar var, amma bu məhsullar ixrac olunmayıb.

Müəllifə görə, Rusiya bazarının tələbatı böyük olsa da Azərbaycanın qeyri-neft sektorundan yetərli qədər məhsul ixrac olunmayıb.

Direktor müavini deyir ki, tәhlil edilәn bütün mәhsulların Azәrbaycanda istehsalı üçün münbit tәbii-iqlim şәraiti mövcuddur və kәnd tәsәrrüfatı mәhsulları vә kәnd tәsәrrüfatı mәhsullarının emalından alınan mәhsulların ixracından daxil olan gәlirin 2 dәfәdәn dә çox artırılması mümkündür.