Media-icmal 29.07.20

Ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunması,  dövlət investisiyalarına ictimai nəzarətin təşkili, sərt karantin rejiminin davam edib-etməməsinə baxış, maşın bazarındakı ucuzlaşmanın səbəbləri və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları sırasındadır.

Ərzaq təhlükəsizliyi necə təmin edilir

“Azərbaycan” qəzeti  “Ölkənin aqrar sektoru sürətlə müasir texnologiyalara yiyələnir” sərlövhəli məqalədə sahənin inkişafı barədə danışılır.

Müəllif deyir ki, ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsi dünya miqyasında əsas məsələlərdən biridir, amma COVİD-19 pandemiyası bu sahədə problemlər yaradır: “Karantin rejimlərinin qadağaları nəticəsində bazarlarda qıtlıq yaranır, məhsul istehlakçıya ya vaxtında çatmır, ya da yollarda xarab olur, bəzən də qiymətlər aşağı düşür, yaxud yuxarı qalxır. Bu cür mürəkkəb durumda bütün ölkələr, o cümlədən Azərbaycan üçün də ərzaq təhlükəsizliyi ən vacib məsələlədən birinə çevrilir”.

Yazıda vurğulanır ki, bu məsələ bu il iyulun 15-də prezident İlham Əliyevin sədrliyi ilə Nazirlər Kabinetinin 2020-ci ilin birinci yarısının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclasında da müzakirə mövzusu olub.

Dövlət başçısı ərzaq təhlükəsilziyinin böyük hissəsinin Azərbaycanda formalaşdığını deyib, buğda istehsalı xaric, bütün digər əsas ərzaq qida məhsulları ilə ölkənin özünü böyük dərəcədə təmin etdiyini vurğulayıb.

Müəllifə görə, xüsusi karantin rejiminin tətbiqi ilə bağlı ciddi məhdudlaşdırıcı addımlar atılsa da fermerlər hərəkətlərində sərbəstdir, istehsal proseslərini icra edirlər.

Müəllif əlavə edir ki, nəticədə əhalinin kənd təsərrüfatı məhsulları ilə təminatında ciddi çətinliklər müşahidə olunmur, builki quraqlıq bir sıra Aran rayonlarında yüz min hektar ərazidə taxılın becərilməsində problem yaratsa da əksər rayonlarda taxıl üzrə məhsuldarlıq əvvəlki illə müqayisədə artıb.

Yazı müəllifi deyir ki, ən vacibi qarşıdakı hədəflərin düzgün təyin edilməsi, ərzaq təhlükəsizliyinin daim diqqət mərkəzində saxlanılması, ixrac imkanlarının genişləndirilməsi, bütünlükdə, kənd təsərrüfatının intensiv yollarla inkişafıdır.

Bu nəzarət nədən vacib oldu?

“Müsavat.com”  saytı “Prezident dövlət xərcləmələrinə nəzarətin sərtləşdirilməsini istədi-ekspert şərhi” sərlövhəli məqalədə bəhs edilən sahədə nəzarətin hansı səviyyədə olması müzakirə edilir.

Dövlət başçısı İlham Əliyev dövlət investisiya proqramına nəzarət olunmadığını bildirib: “İnvestisiya proqramına ciddi nəzarət yox idi, nəyi sifariş edirdilər, onu da verirdilər. Bəs sonra necə xərclənirdi? Buna son qoyulmalıdır”.

Dövlət başçısı investisiya layihələrinə ciddi nəzarət qurulmasını tapşırıb: “...Bütün icra ediləcək layihələr açıq tender əsasında görülməlidir. Çünki bəzi hallarda korporativ maraqlar üstünlük təşkil edir”.

Müəllifə görə, dövlət başçısı layihələrin hazırlanmasına QHT-lərin, alimlərin, media nümayəndələrinin cəlb olunmasını tələb edib: “...Hesab edirəm ki, bütün bu işlərdə aidiyyəti qurumlarla yanaşı, ictimaiyyət nümayəndələri də iştirak etməlidir”.

İqtisadçı-ekspert Rəşad Həsənovun fikrincə isə, böyük neft gəlirlərinin axını dövründə dövlət investisiya layihələrinə nəzarətin olmaması irihəcmli vəsaitlərin itkisinə səbəb olub: “Vətəndaş cəmiyyəti, ekspertlər, mətbuat vaxtında bu məsələləri, xüsusilə də dövlət satınalmalarındakı çox ciddi qeyri-şəffaflığı dəfələrlə dilə, gündəmə gətirib.

Ekspertə görə, nəzarətə məsul qurumlar bu məlumatları, yumşaq desək, qulaqardına vurublar: “Çox təəssüflər olsun ki, böyük zaman və vəsait itkisindən sonra bu məsələlərə diqqət artırılır”.

Ekspert deyir ki, effektiv nəzarət üçün media, vətəndaş cəmiyyəti prosesə cəlb olunmalıdır: “...media və vətəndaş cəmiyyəti nəzarəti olmadan dövlət investisiya proqramında səmərəliliyi, icrasına effektiv nəzarəti təmin etmək mümkün olmayacaq”.

Gedə bilərlər, öhdəlik götürmək şərtilə

“Sfera.az” saytı “Bakı boşaldılsın, əhali rayonlara... – Baş infeksionist nələr təklif edir?” sərlövhəli məqalədə əhalinin Bakdan rayonlara müəyyən öhdəliklər götürərək gedə bilməsinın mümkünlüyü müzakirəyə çıxarılır.

Ölkənin baş infeksionisti Cəlal İsayev deyir ki, sərt karantin müddətinin uzadılması və ya yumşaldılması avuqstun 5-dən sonra üçün müzakirə mövzusu ola bilər.

C.İsayev indi üçün bu təklifin təhlükəli olduğu qənaətindədir: “Hər halda indiki dövrdə əhalinin rayonlara buraxılması müəyyən qədər təhlükəlidir. Virusa yoluxma  sayı 320-yə düşmüşdü, ancaq yenidən 419-a qalxdı. Hər halda əhalinin rayonlara buraxılması məsələsində son nəticələrə əsaslanaraq qərara gəlmək olar.Yalnız tam stabillik olandan sonra bu barədə qərar vermək olar. İndiki rəqəmlərlə ifadə olunan yoluxma hadisələri təhlükəli rəqəmdir. Yoluxma sayında müəyyən stabilləşmə olsa da rəqəm hələ də yüksəkdir”.

Professor Adil Qeybulla isə hesab edir ki, insanlar rayonlara buraxılmalı, Bakıda sərbəst gəzməlidirlər:  “Hesab edirəm ki, karantin qaydaları yumşaldılmalıdır. İnsanların rayonlara buraxılması, Bakıda sərbəst gəzmələri təmin olunmalıdır. Amma karantin davranışları sərtləşdirilməlidir. İnsanlar müəyyən yerlərdə, qapalı məkanlarda müəyyən davranışlara ciddi riayət etməlidir”.

Avtomobil bazarında ucuzlaşmadır   

“Mətbuat.az”da isə “Maşın bazarında kəskin ucuzlaşma – açıqlama” sərlövhəli məqalədə ölkənin avtomobil bazarındakı mövcud vəziyyət şərh olunur.

Müəllif iddia edir ki, COVİD-19 pandemiyasının  vurduğu zərərlər avtomobil bazarlarından da yan keçməyib.

Ölkədə tətbiq edilən xüsusi karantin rejimi dövründə avtomobil bazarı da bağlı qalan sahələr sırasındadır.

Avtonəqliyyat üzrə ekspert Eldəniz Cəfərova görə, hazırda avtomobil bazarında durğunluq var, Azərbaycanın avtomobil bazarında kəskin ucuzlaşma hökm sürür: “Maşın bazarının, avtosalonların fəaliyyət göstərməməsi və rayonlardan insanların gəlişinə icazə verilməməsi də qiymətlərin bu qədər ucuzlaşmasına gətirib çıxarıb. Zərəri qismən azaltmaq üçün müəyyən rüsumlarda güzəştlərə ehtiyac var. Rüsumların azaldılmasına və güzəşt ilə hissə-hissə ödənilməsinə şərait yaratmaq lazımdır''.

Sərhədlər bağlandığı üçün fərdi sahibkarların avtomobil alıb ölkəyə gətirmək imkanları məhdudlaşdı.

Avtomobil satışı ilə məşğul olan ekspertlərin sözlərinə görə hazırda ölkədə maşınların satışı ancaq sayt və avtomobil satış səhifələrində aparılır, amma yenə də alıcı qıtlığı var və satışlar yox səviyyəsindədir. Əsasən Almaniya və Cənubi Koreya istehsalı olan avtomobillərdə 10 faiz ucuzlaşma müşahidə edilir.