Media-icmal 30.07.19

Vəkillik institutunun vəziyyəti, neft sektorunda insan amilinə münasibət ətrafında müzakirələr, aqrar sahədəki vəziyyətə baxış və s. məsələlər bugünkü (30 iyul, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır...

63 müddəada azadlıqlardan danışan Konstitusiya

"Azərbaycan" qəzeti "Müstəqil dövlətin güclü və nüfuzlu hüquqi müdafiə təsisatı" sərlövhəli məqalədə Azərbaycanda vəkillik institutunun vəziyyətini dəyərləndirir.

Məqalə müəllifi, Vəkillər Kollegiyasının sədri Anar Bağırov 2019-cu ili insan hüquqlarının peşəkar müdafiəsi işinin təşkili baxımından Azərbaycan vəkilliyi üçün xüsusilə əlamətdar sayır.

Müəllifə görə, bu il Azərbaycan vəkilliyinin 100 illiyi, müstəqil vəkillik institutunun yaradılmasının 20 illiyi və Azərbaycan Respublikası Vəkillər Kollegiyasının təsis olunmasının 15 illiyi kimi tarixə düşəcək.

"Bu gün Ana qanunumuz olan Konstitusiyada 24 yerdə "insan hüquqları", 63 yerdə "azaqlıqlar" və s. əlaqəli ifadələrə rast gəlirik. Bu, dövlət və vətəndaş cəmiyyəti quruculuğu barədə ölkəmizin hansı istiqaməti tutması, hansı bəşəri dəyərlərə söykənməsi, onun niyyəti barədə xəbər verir", müəllif bu rəqəm sadalanmasının çoxluğunu belə dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycanda vəkillik institutunun fəaliyyətə başlaması 1919-cü il iyulun 30-da Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ədliyyə Nazirliyinin qərarı ilə Azərbaycan Məhkəmə Palatası Dairəsi üzrə Andlı Müvəkkillər Şurasının təşkili işinə başlanılmasından başlayır, amma 1920-ci ildə bolşevik işğalı Cümhuriyyət kimi onun institutlarının da süqutuna səbəb olub.

Məqalə müəllifi deyir ki, XX əsrin 90-cı illərinin ortalarından Azərbaycanda müstəqil vəkillik institutu inkişaf etməyə başlayıb və onun müəllifi Heydər Əliyevdir.

Yazida deyilir ki, 1995-ci ildə Azərbaycanın yeni konstitusiya layihəsinin hazırlanması üzrə komissiya, 1996-cı ildə isə Hüquqi İslahat Komissiyası yaradılıb ki, məhz bu dövrdən sonra müstəqil Azərbaycan vəkilliyinin əsasları formalaşdırılıb: "Vəkillər Kollegiyası müstəqil təsisat olaraq məhkəmə-hüquq sistemində öz layiqli yerini tutdu. Bu zamana qədər isə vəkillik fəaliyyəti Ədliyyə Nazirliyinin müvafiq şöbəsi tərəfindən təşkil edilir və nəzarətdə saxlanılırdı".

Müəllif deyir ki, 1999-cu ildə "Vəkillər və vəkillik fəaliyyəti haqqında" qanunun imzalanması ilə Azərbaycan tarixində ilk dəfə vəkillik institutu tam müstəqil təsisata, prosesin bərabərhüquqlu tərəfinə çevrilib, 2004-cü ildə isə Azərbaycan Vəkillər Kollegiyası təsis olunub və vətəndaşlara peşəkar hüquqi yardım Vəkillər Kollegiyası vasitəsilə həyata keçirilir.

Yazıda vurğulanır ki, 2017-2018-ci illərdə hüquqi sahədə qanuvericiliyə dəyişikliklər vəkillik institutunun hüquq sistemində yerini daha da gücləndirib.

Müəllif hesab edir ki, ölkə prezidentinin bu ilin aprelində imzaladığı fərman ölkədə vəkillik institutunun daha da mütərəqqi quruma çevrilməsi üçün tarixi sənəddir.

Kollegiya sədri deyir ki, 2017-ci ilə nisbətdə ölkədə vəkillərin sayının 83 faizədək artırılması, ölkə üzrə vəkil qurumlarının sayının 39-dan 73-dək artırılması, vəkillərin fəaliyyətində elektron texnologiyalardan istifadə imkanlarının genişləndirilməsi, Regional Vəkil Bürosunun yaradılması, habelə bu yaxınlarda Şəki, Şirvan və Gəncə şəhərlərində analoji regional mərkəzlərin açılacağı və digər görülmüş işlər də mühüm rol oynayıb.

Yazının sonunda isə oxuyuruq: "Unudulmamalıdır ki, Azərbaycan vəkilliyində əldə olunmuş müsbət nəticələr ulu öndər Heydər Əliyevin təməlini qoyduğu müstəqil vəkilliyin inkişafına xalqımızın layiqli lideri prezident İlham Əliyevin qayğısının nəticəsidir. Bu baxımdan aparılan islahatlar, şübhəsiz, tək bu gün üçün deyil, həm də gələcəyə hesablanmış addım olaraq dəyərləndirilməlidir.

90 itki, məsuliyyətə alınan yox-iddia

"Yeni Sabah.az"da "Beş ildə 90 neftçi həlak olub- "Heç kim məsuliyyətə cəlb olunmayıb" sərlövhəli məqalə diqqəti cəlb edir.

Müəllif neftçilərin hüquqlarının müdafiə sahəsində vəziyyəti Neftçilərin Hüquqlarını Müdafiə Komitəsinin (NHMK) sədri Mirvari Qəhrəmanlı ilə gündəmin müzakirəsinə daşıyır.

"Son beş ildə (2014-2018-ci illər) ölkənin neft sənayesində işəgötürənin təqsiri üzündən 90 nəfər işçi həlak olub. Bunun da 90%-i SOCAR-ın işçiləridir". NHMK sədri Mirvari Qəhrəmanlı bunu "Yeni Sabah"a bildirib.

M.Qəhrəmanlı iddia edir ki, bu beş ildə istehsalatda baş verən bədbəxt hadisələrə görə bir nəfər də olsun işəgötürən və ya digər vəzifəli şəxs məsuliyyətə (maddi, intizam, inzibati, cinayət) cəlb olunmayıb: "Hətta, əksinə, daha çox bədbəxt hadisə baş vermiş müəssisə rəhbərlərinin vəzifədə irəli çəkilmə faktı da müşahidə olunur. Məhz buna görə də istehsalatda ölüm hadisələri davam edir, insan isə "inventar" deyil ki, hansısa protokolla onu "spisat" edəsən".

M. Qəhrəmanlı xatırladır ki, bu il iyulun 15-də "Günəşli" yatağı ərazisində yerləşən 14 saylı DDÖ-dəki 261 saylı quyuya kimyəvi məhlul vurarkən (kimyəvi məhlulun tərkibində sulfat turşusu var) insan sağlamlığı üçün təhlükəli məhlul, quyuların kimyəvi operatoru Seymur Vəlixanovun üzünə tökülüb və nəticədə S.Vəlixanov həlak olub: "Seymurun 4 yaşlı övladı var. O, sağlam idi, Belə ki, bu ilin aprelində tibbi müayinədən keçmişdi. Hadisədən sonra SOCAR-ın verdiyi ilkin məlumatda, S.Vəlixanovun üzünə kimyəvi məhlul sıçradığı və o, hamamda əl- üzünü yuyarkən yıxılıb beyinə qan sızması nəticəsində öldüyünü, bir müddətdən sonra iş yoldaşları tərəfindən tapıldığını qeyd edilmişdi".

Komitə sədri iddia edir ki, həmin saatlarda hamam bağlı olur və iş vaxtı üzünə məhlul dağılmış S.Vəlixanovun hamama getməsi haqda ilkin məlumat həqiqəti əks etdirmir.

M.Qəhrəmanlı deyir ki, bu hadisədən sonra bu il iyulun 17-də "Azneft" İB-də iclas keçirilib, hadisə ilə bağlı yükqaldırma əməliyyatlarının təhlükəsiz həyata keçirilməsi, kimyəvi maddələrin təhlükəsiz idarə olunması, işçilərin fərdi mühafizə vasitəsilə təminatı və s. məsələlərə toxunulub.

Komitə sədri insan ölümü olmasına baxmayaraq, heç kəsin məsuliyyətə alınmamasına laqeyd münasibət barədə deyir: "Çıxışlardan sonra 7 bənddən ibarət qərar qəbul olundu, kimsənin xətrinə dəymədilər. İclasdan sonra kimi Əmək Müfəttişliyi ilə ortaq məxrəcə gəlməyə, kimi protokol tərtib etməyə, kimi papkaya tikməyə, kimi də ki iz aktının tərtibinə "diqqət" yetirməyə getdi...".

Sistemsiz fəaliyyət bahalıq yaradıb-iddia

"Reytinq.az"da isə "Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin (KTN) sistemsiz fəaliyyəti ölkədə bahalıq yaradıb-ekspert" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif son üç ildə aqrar sahədəki durumu iqtisadşı-ekspert Natiq Cəfərli ilə dəyərləndirir.

"Son üç ildə aqrar sahə ilə bağlı müəyyən addımlar atılsa da təəssüf ki, problemlərin həllinə sistemli yanaşmanın şahidi olmuruq". İqtisadçı-ekspert N.Cəfərli bunu "Reyting.az"a açıqlamasında bildirib.

Ekspert deyir ki, son illər kənd təsərrüfatında istehsalda və ixracda da müəyyən artımlar olsa da, başqa problemlər yaranıb.

N.Cəfərli ilkin problem kimi ölkə əhalisinin tələbatı ödənilmədən yerli məhsulların xaricə ixracını göstərir: "İxraca yönələn siyasətin aparılması daxili bazarda məhsulların qıtlığına və qiymətlərin artmasına gətirir. Çünki aqrar sahədə istehsalın cəmi 3 faiz artmasına baxmayaraq, ixracda 10 faizə yaxın artım var".

Ekspertə görə, ixracatın artımı ölkəyə valyuta daxil olması baxımından müsbət olsa da, məhsuldarlıqla bağlı problem daxil bazarda məyyən qıtlıq yaradıb, bu isə qiymət bahalığı ilə nəticələnib.

N.Cəfərli deyir ki, texniki bitkilərə üstünlük verilir, ənənəvi bostançılıq rayonlarında texniki bitkilərə çox yer ayrılır, əsasən də pambıqçılığın artırılması bostan məhsullarının qıtlığına və qiymətin bahalaşmasına gətirib.

"Əvvəl maldarlığın inkişaf etdiyi, otlaq sahələrinin çox olduğu rayonlarda da texniki bitkilərin əkilməsinə başlanılması yeni problemlər yaradıb. Yəni, son iki ildə ət də bahalaşıb. Problemlərə kompleks, sistemli yanaşmanın olmaması özü ciddi problemlərə yol açır. Ölkənin kənd təsərrüfatının inkişafı üçün öncə araşdırma aparılmalıdır ki, hansı sahələrdə münbit şərait var, hansı sahələr daha lazımlıdır. Ondan sonra iş qurulmalıdır".

İqtisadçının deməsinə görə, aqrar sahədə məhsuldarlıq kimi məsələ olsa da, buna lazımi diqqət ayrılmır və Azərbaycanda məhsuldarlıq azdır: "İnkişaf eləmiş ölkələrlə müqayisədə ənənəvi kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı 3 dəfə aşağıdır. Məsələn, taxılçılıqda məhsuldarlıq 3 dəfə, bostan məhsulları 2 dəfə aşağıdır".

N.Cəfərli deyir ki, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (KTN) yeni məlumat bazasının yaradılması, fermerlərə texniki dəstəyin göstərilməsi kimi müəyyən addmlar atır, amma bunlar yetərli deyil.

Ekspertə görə, idarəetmə yönündə növbəti islahat xarakterli addımların atılmasına, güclü kadr potensialının yaradılmasına, xaricdə ölkə üçün yeni kadrların formalaşdırılmasına ehtiyac var, təəssüf ki, bu yöndə ciddi addımlar görünmür.

İqtisadçı deyir ki, ən pisi də odur ki, idarəetmənin ahəngi yoxdur, müxtəlif nazirliklərin maraqları kəsişəndə hər nazirlik öz marağını güdür.

İqtisadçı iddia edir ki, ölkədə bütün sahələrdə vəziyyət eynidir, amma kənd təsərrüfatındakı ağır durum hər kəs tərəfindən açıq şəkildə hiss olunur.